آثار باستانی و مناطق دیدنی و طبیعی استان خراسان رضوی

[Nicol]

نام استان : خراسان رضوی
نام مکان : حرم مطهر حضرت علی بن موسی الرضا (ع)
نوع : زیارتی
دوره تاريخی : سامانیان
با شهادت امام رضا (ع) در سال 203 پیکر پاک آن حضرت را در کنار قبر هارون الرشید که به بقعه هارونی مشهور بود به خاک سپردند. این عمارت در میان خانه باغ بزرگ و مصفایی قرار داشت که محل حکمرانی مالک آن
« حمید بن قحطبه طایی » والی توس بود. در عصر سامانیان افرادی همچون عمید الدوله فایق و ابوبکر- شهمرد به بازسازی این بقعه کمر همت بستند. پس از آن نیز در سالیان بعد در زمان سلطنت سلطان سنجر سلجوقی توسط « شرف الدین ابوطاهر قمی » و در دوره خوارزمشاهیان و تیموریان نیز اقداماتی در راستای بازسازی و تکمیل تزئینات حرم مطهر انجام گرفت. در زمان خوارزمشاهیان ( 612 هـ.ق ) کتیبه کاشی خشتی زیبایی به خط ثلث برجسته بر روی دیوار دو طرف در ورودی حرم از جانب رواق دارالحفاظ نصب شد که بر آن نام و نسب حضرت رضا (ع) تا حضرت امیرالمومنین علی (ع) ذکر شده است. چند کتیبه و سه محراب دیگر نیز مربوط به این دوره است که در مجموعه ابنیه متبرکه موجود می باشد. بنای دارالحفاظ دارالسیاده، تحویل خانه یا خزانه و مدرسه های پریزاد، بالاسر و دو در نیز از یادگارهای دوره تیموری و جامع گوهرشاد که متعلق به سال 821 هـ.ق است و بانی آن«گوهرشاد آغا » همسر « شاهرخ تیموری » می باشد.

حرم مطهر حضرت علی بن موسی الرضا(ع)

 

[Nicol]

در دوران صفویه حرم مطهر بر اثر هجوم ازبکان مورد غارت قرار گرفت و در زمان سلطنت سلطان حسین بایقرا (912- 875 هـ.ق) امیر علی شیرنوایی صحن کهنه را توسعه داد و ایوان طلا را به مجموعه افزود. شاه طهماسب صفوی مناره نزدیک گنبد را مرمت و طلا کاری نمود و در سال 932 هـ.ق خشت های نفیس کاشی روی گنبد را به خشت های طلا مبدل ساخت. در قرون بعد نیز حرم مطهر دستخوش تحولات و تغییرات بسیاری گردید.
امروزه آستان قدس رضوی علاوه بر نگهداری از بناهای کهن اقدام به ساخت بناهای دیگری نیز نموده است.
معرفی :
گنبدهای حرم مطهر
گنبد الله وردی خان: در شرق توحید خانه گنبدی هشت ضلعی قرار دارد. این گنبد بر فراز گوری متعلق به یکی از سرداران شاه عباس صفوی به نام « الله وردی » واقع شده است. گنبد الله وردی خان به سبب کاشیکاری زیبا و نقوش و خطوط هنرمندانه ای که در آن به کار رفته است حائز اهمیت می باشد. این گنبد بزرگ که ارتفاع آن به 20/31 متر می رسد. یکی از نمادهای شهر مشهد محسوب می گردد. کتیبه ای به خط « علیرضا عباسی » مانند نواری دور گنبد را فرا گرفته است.
گنبد حام خانی: این گنبد در بخش شرقی حرم مطهر قرار دارد و « حاتم بیک اردوبادی » یکی از وزیران دوره شاه عباس صفوی را بانی این بنا می دانند.
گنبد طلا: همان طور که از نام این گنبد پیداست سطح بیرونی گنبد با خشت های طلای سطح بیرونی گنبد مزین شده است. ارتفاع این گنبد بزرگ به 20/31 متر می رسد و مهمترین نماد شهر مشهد محسوب می گردد. همچنین کتیبه ای به خط « علیرضا عباسی » دورادور گنبد را مزین ساخته است.
صحن ها
صحن عتیق ( انقلاب ): این صحن که در قسمت شمالی حرم مطهر واقع است از یادگارهای دوره سلطان حسین بایقرا می باشد. ایوان ها متعدد این صحن عبارتند از: ایوان عباسی ( شمالی ) که در دوره شاه عباس به سال 1021 هـ.ق بنا گردیده است. ایوان طلا یا نادری که به دستور امیر علی شیر نوایی در سال 872 هـ.ق ساخته شده و طلاکاری آن به دستور نادرشاه انجام شده است. ایوان نقاره خانه ( شرقی ) ایوانی که نقاره خانه بر روی آن بنا شده است و ایوان ساعت ( غربی ) که ساعت بزرگی بر روی آن قرار گرفته است و بنای آن در زمان مظفرالدین شاه قاجار پی ریخته شده است.
علاوه بر ایوان ها، دو مناره در قسمت جنوبی و شمالی این صحن به چشم می خورد. یکی از این مناره ها که در قسمت جنوبی و پشت ایوان طلا واقع شده است بوسیلۀ شاه طهماسب صفوی طلا کاری شده و مناره دیگر پشت ایوان عباسی قرار گرفته و به دستور نادرشاه افشار ساخته شده است. سنگاب مرمر سقاخانه از دیگر متعلقات این مجموعه به شمار می آید که از دوره نادرشاه افشار بر جای مانده است.
صحن نو ( آزادی ): صحن نو که امروزه به آن صحن آزادی می گویند در قسمت شرقی حرم مطهر واقع شده این صحن در سال 1233 به دستور فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است و ایوان آن در سال 1282 ق به امر ناصرالدین شاه طلاکاری گردید. صحن نو دارای چهار ایوان است که از این میان ایوان طلا از همه معروف تر می باشد.
امکانات و تسهيلات تفريحی، گردشگری، حمل و نقل، اسکان و ....:

 

[Nicol]

آب و هوا:
آدرس : مشهد مقدس
فاصله تا مرکز :
راه ارتباطی :

حرم مطهر حضرت علی بن موسی الرضا(ع)

 

[Nicol]

حرم مطهر حضرت علی بن موسی الرضا(ع)

 

[Nicol]

نام استان : خراسان رضوی
نام مکان : آرامگاه نادرشاه افشار
نوع : تاریخی
دوره تاريخی :
قوام اسلطنه در اواخر عهدقاجار ( 1296 خورشيدى ) در محل يكى از مقابر ويران شده نادرى آرامگاه جديدى براى وى ساخت(52) و استخوانهاى او را از تهران به مقبره مزبور حمل كردند. اين بناى جديد كه در محل فعلى آرامگاه وى قرار داشت مدتى بر پا بود تا اين كه انجمن آثار ملى ايران در سال 1335 خورشيدى درصدد بر آمد آرامگاهى مناسبِ شأن نادرشاه براى وى در همان محل مقبره ساخته قوام‌السلطنه احداث نمايد. اين كار از سال 1336 شروع شد و در سال 1342 به پايان رسيد.
معرفی :
ساختمان جدید آرامگاه نادر شاه افشار به گزارش میراث خبر در تاریخ 12 فرودین ماه سال 1342 با حضور پهلوی دوم به همت انجمن آثار ملی در باغ نادری بازگشایی شد.

 

[Nicol]

آرامگاه نادر شاه افشار
نادر شاه افشار فاتح دهلی در هنگام حیات خود دستور به ساخت آرامگاهی کوچک در بالا خیابان مشهد داد. این آرامگاه کوچک در سال 1145 هجری قمری در مجاور چهارباغ شاهی و روبروی حرم امام ضا از خشت و گل ساخته شد. موزه نادری در قسمت اصلی بنای یادبود آرامگاه افشار در 2 تالار به منظور معرفی آثار تاریخی این دوره شکل گرفته است . این بنا به همت انجمن آثار ملی در سال 1342 خورشیدی توسط مهندس هوشنگ سیحون طراحی و ساخته شده است .
تنديس نادر شاه سوار بر اسب به همراه تني چند از سربازانش بر فراز يک حجم سنگي مرتفع توسط مجسمه ساز شهير ايراني زنده ياد استاد «ابوالحسن صديقي» ساخته شده است . تالار شماره 1: اين تالار به انواع سلاح هاي دوره افشاريه ، تابلوهاي نقاشي از نادر و صحنه هاي جنگ ، وسايل سوار کاري مانند زين و برگ اسب از دوره افشاريه تا قاجاريه ، چند نسخه خطي از جمله تاريخ جهانگشاي نادري و دو شمشير متعلق به نادراختصاص دارد که روي يکي کلمه«السلطان نادر» حک شده و روي ديگراين بيت شعر طلاکوب شده است: شاه شاهان نادر صاحب قران هست سلطان بر سلاطين جهان اين شمشير در دشت مغان به سال 1148 هجري در روز تاجگذاري نادر از طرف ملت ايران به وي هديه شده است. تالار شماره 2: اين تالار در سال 1373 به مجموعه اضافه شد و در آن انواع سکه، ظروف و ديگر اشياي اهداي از دوره صفويه تا معاصر به نمايش در آمده است. همچنین در گوشه شمالی آرامگاه نادر آرامگاه محمد تقی خان پسیان سردار خراسان قرار دارد.
امکانات و تسهيلات تفريحی، گردشگری، حمل و نقل، اسکان و ... : مقبره كنونى نادرشاه واقع در ضلع شمال غربى چهارراه شهدا (نادرى سابق) كه پس از آرامگاه علی بن موسی الرضا،امام هشتم شيعيان مهم‌ترين موضع توريستى ـ تاريخى شهر مشهد تلقى مىشود، در باغى به مساحت 14400 متر مربع ساخته شده است. مقبره شامل سكويى دوازده پله اى، محل گور، پوششى خيمه مانند بر روى قبر، سكويى مرتفع در مجاور قبر با مجسمه نادرشاه سوار بر اسب و سه تن ديگر در پى او، يك غرفه فروش كتاب و دو تالار براى موزه است.
آب و هوا : سرد و کوهستانی
آدرس : مشهدمقدس _چهار راه شهدا
فاصله تا مرکز : واقع در مرکز استان

 

[Nicol]

راه ارتباطی :

آرامگاه نادر شاه افشار

آرامگاه نادر شاه افشار

 

[Nicol]

نام مرکز :خراسان رضوی

1-نام مکان :مسجد جامع گناباد
2- نوع اثر( طبیعت ، تاریخی ، زیارتی و ... ):زیارتی
3- دوره تاریخی ساخت ، تشکیل ، بوجود آمدن یا ... : دوره خوارزمشاهیان.
4- وضعیت امکانات و تسهیلات تفریحی ، گردشگری ، حمل و نقل ، اسکان و ... آن مکان : ندارد.
5- توضیح مختصری در خصوص معرفی مکان :

مسجد جامع با نقشه ای دو ایوانی شامل سر در تزئینی ،صحن یا میانسرا،ایوان شمالی و جنوبی،رواق و سه شبستان ستوندار است. ایوان اصلی یا ایوان قبله در سمت جنوبی صحن واقع شده که با چهار طاق گهواره عرضی و چهار قوس دارای تزئیناتی آجری شامل دو قطار پیچ ،نوارهای اسلیمی و یک حاشیه کتیبه قرآنی به خط بنایی است که در پایان عبارت«تسع و ستمائه 609 ه.ق» ذکر شده است.
کتیبه داخل ایوان نیز حاوی نام بانی خیر و سازنده مسجد است. همچنین در ایوان اصلی مسجد جامع محراب با نقوش هندسی گیاهی و کتیبه هایی به خط معلقی مشاهده می شود. در ضلع شرقی ایوان شرقی شبستانی است موسوم به قرآن که پوشش سقف آن بر روی چهار ستون قرار دارد.​

 

[Nicol]

6- وضعیت آب و هوایی ( گرم و خشک ، معتدل ، سرد و کوهستانی و ...): معتدل.
7- آدرس :در کوی شرقی این شهر قرار دارد.
8- فاصله تا مرکز استان : 300 کیلومتر.
9- نوع راه ارتباطی: جاده.
10- میانگین تعداد بازدیدکنندگان از آن مکان در سال : متوسط.

 

[Nicol]

 

[Nicol]

 

[Nicol]

1- نام مکان : میلاخنگان
2- نوع اثر( طبیعت ، تاریخی ، زیارتی و ... ): تاریخی
3- دوره تاریخی ساخت ، تشکیل ، بوجود آمدن یا ... : دوره تیموری و قرن نهم هجری
4- وضعیت امکانات و تسهیلات تفریحی ، گردشگری ، حمل و نقل ، اسکان و ... آن مکان : ندارد

5- توضیح مختصری در خصوص معرفی مکان :
این بنا برج مقبره‌ای به ارتفاع ۱۷ متر است که بر روی سکوی مدوری با هشت نیم ضلعی قرار گرفته‌است و نمای خارجی آن علاوه بر دارا بودن شکل مدور با هشت نیم ستون الحاقی تزئین شده‌است. بر راس بنا گنبدی از نوع مخروطی قرار گرفته که با کاشی‌های لاجوردی و فیروزه‌ای در نوارهای افقی تزئین شده‌است.بطور کلی معماری این اثر میل‌های دوران تیموری را القاء مینماید. علی رغم اینکه هویت مدفون در این بنا مشخص نیست برخی از منابع آن را ساخته‌ای بر فراز مدفن دختری هندی می‌دانند که در راه زیارت دار فانی را وداع گفته‌است. عده‌ای نیز این بنا را این محل قبر "گوهرتاج" خواهر گوهرشاد همسر شاهرخ تیموری است. برخی از محققین به استناد نقوش زنانه گلهای مینایی سطح بنا بر این باورند که این میل برای آهنگان خاتون نامی بنیان شده‌است.

6- وضعیت آب و هوایی ( گرم و خشک ، معتدل ، سرد و کوهستانی و ...): معتدل
7- آدرس : در فاصله ۲۲ کیلومتری شمال شهر مشهد مجاور روستایی به همین نام در کناره جاده توس به پاژ (زادگاه فردوسی) واقع شده‌است.
8- فاصله تا مرکز استان : 300 کیلومتر
9- نوع راه ارتباطی: جاده
10- میانگین تعداد بازدیدکنندگان از آن مکان در سال : متوسط

 

[Nicol]

1-نام مکان :آرامگاه امام زادگان سید ناصر و سید یاسر
2- نوع اثر( طبیعت ، تاریخی ، زیارتی و ... ):زیارتی

3- دوره تاریخی ساخت ، تشکیل ، بوجود آمدن یا ... :
نوسازی بقعه ودیگر ابنیه وابسته به این مکان در سال 1362ش به انجام رسیده است.
4- وضعیت امکانات و تسهیلات تفریحی ، گردشگری ، حمل و نقل ، اسکان و ... آن مکان :
در حال حاضرزیر سازی بقعه فضاهای جانبی آن حدود 1500 متر مربع است که در آینده نزدیک با اجرای طرح های خاص در محدوده آن این آستان متبرکه گسترش وتوسعه خواهد یافت این بنا مکانی آرامش بخش برای خیل مشتاقان این آستان مقدس است.

 

[Nicol]

5- توضیح مختصری در خصوص معرفی مکان :
نماى ديوار اين بنا از جنس آجر و کاشى است و دو در ورودى به داخل بقعه دارد: يکى مستقيماً به رواق بزرگى مى‌رود که دو ضريح در آن واقع است و ديگرى به کفشدارى باز مى‌شود و از آن جا به همان رواق راه دارد. از نوشته‌هاى روى کاشى‌هاى نماى ساختمان چنان بر مى‌آيد که آنها را در سه نوبت نوشته و نصب کرده‌اند. قديمى‌ترين آنها کتيبه‌اى است به خط نستعليق که رضوان آن را خوشنويسى کرده و تاريخ 2/8/36 (شمسي) را در متن خود دارد و زير آن تاريخ 1377 (قمري) درج شده است. متن اين کتيبه چنين است: «يا الله، اين است بيت الشّرف آقازاده‌هاى محترم معظّم آقا سيّد ناصر و آقا سيّد باصر فرزندان حضرت امام موسى بن جعفر(ع) که بهمّت جمعى از آقايان مؤمنين خيرانديش تعمير شد و در تاريخ 2/8/36 باتمام و بپايان رسيد. کتبه رضوان. 1377» در چهار گوشه اين کتيبه نيز نوشته شده است: «يا جبرائيل»، «يا ميکائيل»، «يا اسرافيل» و «يا عزرائيل». بر بالاى اين کتيبه هم دو کاشى‌نوشته ديگر با کاشيکارى متأخرترى وجود دارد که در يکى «السلام عليک يا اهل بيت النبوة» و در ديگرى «آستانه مبارکه سيد ناصر و سيد باصر(ع)» نوشته شده است ( از قبيل اين اشتباهات دستورى، مانند «عليک» به جاى «عليکم»، يا غلط‌هاى ادبى در اشعار زير، در نوشته‌هاى جديد اين بنا هم ديده مى‌شود؛ بنابراين نيازى نيست که به يکايک آنها اشاره کنيم). با دقت و ريزبينى در اين کتيبه که متعلق به حدود پنجاه سال پيش است، آشکار مى‌شود که نام مدفونين در اين مزار همان گونه که در متن بالا آمد، «سيد ناصر و سيد باصر» است، اما با دستکارى ناشيانه در کتيبه، يکى از نوشته‌ها به «سيد ناصر و سيد ياسر» و ديگرى «سيد ناصر و سيد ياصر» تغيير يافته است. دگرگونى در نام «سيد باصر»، به اين کتيبه هم راه يافته، اما جالب اين است که در اين جا نام وى در مورد نخست به «سيد باسر» تبديل شده و در مورد دوم دست نخورده باقى مانده است. بنابراين، تا اين جا نام سيد ناصر در همه نوشته‌ها يکسان است اما اسم برادرش به شکل‌هاى «ياسر»، «ياصر» و «باسر» دچار دست‌خوردگى شده است. تا چند سال پيش از اين هم، تابلوهاى راهنماى اين مزار که در مسير اين بقعه قرار داشت از مرقد دو تن به نام‌هاى ناصر و باصر حکايت مى‌کرد، اما از حدود سال 1382، که ضريح‌هاى تازه‌اى براى قبور آنان ساخته و نصب شد، نام يکى از آن دو به «ياسر» تغيير يافت و در همه کتيبه‌ها و تابلوهاى جديد و ضريح‌هاى نوساخته، آن دو به نام‌هاى سيد ناصر و سيد ياسر معرفى شدند و اينک کاشى‌نوشته بزرگى در کنار نماى قبلى ساخته و نصب شده و نام اين دو برادر به‌وضوح اين گونه نوشته شده است: «السيّد ياسر و السّيد ناصر عليهماالسّلام».
تا چندى پيش، اين مزار شهرت گسترده‌اى نداشت و نامى از آنها در ميان نبود، اين بقعه نيز مسجد محلى کوچکى به شمار مى‌رفت و در آن دو ضريح چوبى سبزرنگ کوچک قرار داشت، که اکنون بخشى از آن ضريح را به عنوان يادگار بر بالاى يکى از درهاى ورودى نصب کرده‌اند . اين مزار موقوفه‌اى ندارد و همه امور آن از محل کمک‌ها و نذورات مردمى تأمين مى‌شود که از طريق پرداخت حضورى يا غيرحضورى هداياى خود را به اين بقعه مى‌دهند. ضريح‌هايى که در سال 1382 شمسى نصب شد، هزينه تعمير بنا، و گچبرى‌ها و آينه‌کارى‌هاى سقف و ديوار، تأمين چلچراغ‌هاى بقعه، سنگفرش رواق، همه و همه از محل نذوراتى صورت گرفته است که زائران داخلى و خارجى اين مزار اهدا مى‌کنند.

 

[Nicol]

6- وضعیت آب و هوایی ( گرم و خشک ، معتدل ، سرد و کوهستانی و ...): معتدل.
7- آدرس : در امتداد دره بند گلستان و در 5 كيلومتري غرب شهر مشهد در ابتداي روستاي گلستان.
8- فاصله تا مرکز استان :5کیلومتر.
9- نوع راه ارتباطی: جاده.
10- میانگین تعداد بازدیدکنندگان از آن مکان درسال : زیاد.

 

[Nicol]

 

[Nicol]

 

[Nicol]

 

[Nicol]

 

[Nicol]

1- نام مکان : مسجد جامع رادکان
2- نوع اثر( طبیعت ، تاریخی ، زیارتی و ... ): تاریخی
3- دوره تاریخی ساخت ، تشکیل ، بوجود آمدن یا ... :سال 1332هجری قمری
4 - وضعیت امکانات و تسهیلات تفریحی ، گردشگری ، حمل و نقل ، اسکان و ... آن مکان : ندارد
5- توضیح مختصری در خصوص معرفی مکان :
مسجد مزبور شامل یک شبستان ستوندار و حیاطی مستطیل شکل می باشد. شبستان مسجد با وسعت تقریبی 3300 متر مربع دارای دوازده ستون و دوازده نیمه ستون بوده و محراب ساده ای نیز در ضلع جنوب غربی در ردیف میانی فضای آن تعبیه شده است. مسجد رادکان فاقد هر گونه عناصر تزئینی است و تنها کتیبه موجود در مسجد مزبور موید بنیان آن در سال 1332 ق و مضمون این کتیبه راجع به وقفیلات مسجد رادکان است به نقل از مولف مطلع الشمس ،رادکان در سال 1162 ه.ق مورد توجه رضاقلی میرزا پسر نادرشاه قرار گرفت و قلعه ای خشت و گلی با یازده برج در ان جا ساخته شد که مسجد جامع رادکان نیز در میانه آن بنیان گردیده بود..
6- وضعیت آب و هوایی ( گرم و خشک ، معتدل ، سرد و کوهستانی و ...): سرد وکوهستانی
7- آدرس : بنای تاریخی – مذهبی مسجد رادکان در 15 کیلومتری شمال غرب چناران در حاشیه خیابان اصلی روستای رادکان واقع شده است.
8- فاصله تا مرکز استان : حدود75 کیلومتر
9- نوع راه ارتباطی: جاده
10- میانگین تعداد بازدیدکنندگان از آن مکان درسال :کم