B a R a N
مدير ارشد تالار
| اكثر افراد می‌دانند كه بیماری آسم در بعضی از خانواده‌ها بیشتر دیده میشود یعنی یك علت ارثی و ژنتیكی در این بیماری وجود دارد. بدون شك، در آسم آلرژیك (آسم اكسترینسیك یا خارجی) عامل وراثت و ژنتیك از اهمیت زیادی برخوردار است در حالیكه در آسمی كه آلرژیك نباشد (آسم اینترینسیك یا داخلی) این عامل وراثیت، زیاد مطرح نمی‌باشد. عامل ژنتیك و وراثت در بروز بیماری آسم به آن صورتی نیست كه مثلاً رنگ چشم یا نوع گروه خونی كودكان از والدینشان به ارث می‌رسد. یك بیمار مبتلا به آسم خیلی شدید، می‌تواند دارای كودكانی باشد كه هیچگاه دچار حملات آسم نمی‌شوند. نقش عوامل محیطی (مثل مواد حساسیت‌زا یا آلرژن‌ها و مواجه شدن با دود سیگار) در بروز بیماری آسم و تشدید آن می‌تواند بسیار مهم باشد. با اینحال این عوامل در همه افراد به یك اندازه باعث بروز بیماری نمی‌شوند و آن فرد باید استعداد ابتلا به این بیماری را داشته باشد. مایتهای گردوغبار خانه و سایر عوامل به غیر از عوامل ارثی و ژنتیكی، عوامل بسیاری مسئول بروز اولیه آسم در افراد می‌باشند. برای مثال، آسمی كه در بزرگسالان برای اولین بار ایجاد می‌گردد اغلب به دنبال ابتلا به سرماخوردگی یا یك عفونت ویروسی رخ می‌دهد. همچنین مواجه شدن با عوامل تحریك كننده در محیط كار ممكن است از عوامل شروع كننده حملات آسم باشد. با این حال، مهمترین عامل ایجاد كننده حملات آسم (بویژه در كودكان) مواجه شدن با مایتهای گرد و غبار خانه میباشد. مایتها، جانوران كوچك و ذره‌بینی هستند كه از نوك یك سوزن هم كوچكتر می‌باشند. این جانوران كوچك در فرش‌ها، موكتها، لحاف و تشك و اسباب‌بازی‌های پشمی كودكان زندگی می‌كنند. در هر تشك، حدود دو میلیون مایت وجود دارد! همچنین باید بدانیم كه فقط پروتئین موجود در مدفوع این مایتها موجب بروز آلرژی و آسم می‌گردند. وقتی كه یك فرد حساس، در طی یك مدت نسبتاً طولانی در مواجهه با مدفوع این مایتها كه در هوا پخش هستند بشود، گلبولهای سفید این فرد در مقابل این جسم خارجی (مدفوع مایت) حساس می‌گردد. وقتی پروتئین مدفوع مایتها از طریق استنشاق وارد ریه میشود، در مخاط برونشها واكنشی رخ داده و موجب التهاب در مجاری هوایی میشود. این التهاب باعث میشود كه مخاط برونشها حساس شود به طوریكه هرگونه مواجهه بعدی با مایتها یا هر عامل تحریك كننده دیگری موجب تنگ و باریك شدن برونشها شده و علایم آسم را ایجاد می‌كند. چیزهای دیگری هم ممكن است به عنوان عوامل شروع كننده حملات آسم مطرح باشند. كشیدن سیگار توسط مادر در هنگام حاملگی و بودن در محلی كه سایر افراد به كشیدن سیگار مشغول هستند، برای كودكان بسیار خطرناك میباشد. علل ایجاد آسم - وراثت و ژنتیك - سیگار كشیدن مادر در هنگام حاملگی - در معرض دود سیگار قرار گرفتن كودكانی كه والدین سیگاری دارند - مواد حساسیت‌زا (آلرژن‌ها) - سرماخوردگی و عفونتهای ویروسی - مواجهه با مواد حساسیت‌زا در محل كار (آسم شغلی) التهاب مجاری هوایی بنابراین آسم به علت التهاب ایجاد میشود كه این التهاب باعث حساس شدن بیشتر مجاری هوایی می‌گردد. این التهابی كه به وجود می‌آید پاسخی است كه بدن در مقابل حملاتی كه به آن انجام میشود می‌دهد و در بسیاری از بیماریها مثل آرتریت (التهاب مفاصل)، كولیت (التهاب روده) و درماتیت (التهاب پوست) نیز دیده میشود. مشكلاتی كه به دنبال وقوع آن، التهاب و عدم بهبود آن و در نتیجه مزمن شدن (طول كشیدن) آن برای بیماران رخ می‌دهد، همان چیزی است كه در آسم دیده میشود. مجاری هوایی، به طور طبیعی از یك لایه محافظ نازك به نام مخاط یا اپی‌تلیوم پوشانده شده است. این لایه شامل انواع مختلفی از سلولها میباشد كه دارای وظایف مختلفی هستند. بعضی از این سلولها موادی به نام موكوس (mucus) را ترشح می‌كنند. همچنین سلولهای دیگری هم وجود دارند كه مژكهایی بر سطح آنها قرار دارد و وظیفه آن مژكها این است كه مواد ترشحی موكوس را به حركت در آورده و به لوله‌های برونش می رساند تا از تجمع بیش از حد آنها جلوگیری شود. این مژكها توسط دود سیگار، تخریب شده و از بین می‌روند و در نتیجه مواد ترشحی موكوس در افراد سیگاری به میزان زیادی تجمع پیدا می‌كند. به همین دلیل است كه سیگاریها دارای سرفه‌های خلط‌داری هستند. در زیر مخاط، لایه دیگری وجود دارد به نام لایه زیرمخاطی، كه این لایه بر روی صفحات مارپیچ عضلات قرار دارد. در هنگامی كه یك بیمار مبتلا به آسم، مواد تحریك كننده‌ای مثل گرده گیاهان را استنشاق می‌كند، این عضلات منقبض میشوند. سه فرآیند مجزا وجود دارد كه منجر به تنگ شدن مجاری هوایی و بروز تنگی نفس همراه خس خس میشوند. اول، لایه زیرمخاطی در مجاری هوایی متورم میشود. دوم، سلولهایی كه در مخاط وجود دارند مقدار بیشتری موكوس ترشح می‌كنند و سوم، عضلات منقبض می‌گردند. در نتیجه این سه فرآیند، مجاری هوایی تنگ و باریك میشوند و سبب می‌گردد كه هوا به سختی بتواند وارد و خارج ریه‌ها شود. در این حالت تنگی نفس همراه با خس خس ایجاد می‌گردد. انواع مختلف درمانهایی كه برای آسم ایجاد شده است، هر یك به یكی از این سه فرآیند حمله می‌كند تا از تنگ شدن مجاری هوایی جلوگیری نماید. در بیماری آسم، علایم بیماری ممكن است بدون هیچگونه دلیل واضحی رخ دهند و یا اینكه ممكن است در اثر مواجه شدن شخص با عوامل برانگیزاننده‌ای مثل گرده گیاهان در تابستان ایجاد شود. به همین طریق هم، مجاری هوایی می‌توانند از حالت تنگ شدن به حالت طبیعی برگردند بدون اینكه دارویی مصرف شود (به طور خودبخودی) و یا اینكه از یك داروی تسكین دهنده استفاده شود. |
| |
| منبع : پایگاه جامع اطلاع رسانی پزشکان ایران |