اشعار هایکو

[shika hime]

اشعار هایکو

​

هایکو ، کوتاه ترین نوع شعری در جهان است که توسط ژاپنی ها به ادبیات جهان معرفی شده است ، امروزه اغلب مردم جهان شعر ژاپن را با هایکو می شناسند .

هایکو شعری است ۱۷ هجایی که در سه سطر نوشته می شود ، سطر اول و سوم هر کدام پنج هجا و سطر دوم هفت هجا دارند .

هایکو نه وزن دارد و نه قافیه و آرایه های کلامی در آن به ندرت به کار می رود . حدود دو هزار سال پیش هایکو جزوی از یک فرم شعری ۳۱ هجایی به نام تانکا بود که از دو بخش تشکیل می شد و معمولا آن را شاعران به شیوه ی پرسش و پاسخ می سرودند . بخش نخست تانکا ۱۷ هجا دارد و بخش دوم آن ۱۴ هجا . تانکا به معنی شعر کوتاه است و در مقابل آن چوکا قرار دارد که به معنی شعر بلند است .

با اینکه در ژاپن به غیر از تانکا و چوکا چندین فرم شعری دیگر هم وجود دارد شعرهای کوتاه محبوبیتشان بیش از بقیه است . در قرن شانزدهم میلادی به تدریج بخش ۱۷ هجایی تانکا مستقل شد و آن را هاکایی یا هایکو نامیدند .

هایکو در ابتدا محتوایی طنز آمیز داشت و به تدریج بر اثر در آمیختن با فلسفه ی ذن اعماق و جوانب آن گسترش یافت . ایجاز و سادگی و در عین حال عمق هایکو و هنر تصویری بدیع آن علاوه بر آنکه در چهار قرن گذشته شاعران زیادی را در ژاپن به خود کشانده است در دوره ی معاصر در خارج از ژاپن هم با استقبال قشر کتابخوان و شاعران و هنرمندان مواجه شده است و علاوه بر ترجمه هایکوهای ژاپنی به اغلب زبانهای دنیا ،درسراسرجهان شاعرانی پیدا شده اندکه به سرودن شعر به شیوه ی هایکوهای ژاپنی می پردازند .


امروزه هایکو دوستان و هایکو سرایان سراسر جهان دارای انجمنهای خاص در سطح محلی و ملی و بین المللی هستند و با برگزاری همایشها و سمینارهای دوره ای و یا از طریق سایتهای اینترنتی به بحث و تبادل نظر در مورد هایکو و تاریخچه و ابعاد هنری آن می پردازند .
هایکو هم اکنون در اقصی نقاط جهان به زبانی برای زندگی تبدیل شده است به تعبیری می توان گفت هایکو شعر نیست زیبایی نیست بلکه خود زندگی ست . تجربه ی شهودی هستی است که این مادر ِ همه ی هنرهای اصیل است .

هایکوی عمیق همیشه ساخته ی ذن است . اما ذن یعنی مشاهده و تفکریعنی دیدن چیزها چنان که هستند و در تجربه های عمیق شهودی تجلی میکنند نه لزوما آن ذن که یکی از فرقه های بودایی مهایانه است . یاد آوری این نکته ضروری است که هایکو شعر کوتاه نیست . خیلی از تک بیت ها یا مصرع های فارسی هست که کوتاه تر از هایکوی هفده هجایی ژاپنی است.با این همه نمیتوان آن را هایکو نامید .
هایکو دارای دو منظره توامان . چیزی فراتر از فرم ادبی است . راه و وسیله ای است برای دیدن و درک دنیای پیرامون . هر هایکو لحظه ای را در خود تسخیر می کند . لحظه ای عادی که آوازش تا به دورها شنیدنی ست . و وقتی که این لحظه ، یم دم انسان را به بودنش به باور می رساند تا با خود بگوید : « خیلی آشناست ... این را من نیز دیده ام ، شنیده ام و ... » ​

رولان بارت در کتاب امپراطوری نشانه ها نوشته ای با عنوان دستبرد به معنا دارد او می گوید : « هایکو دارای خاصیتی شبح وار است و آن اینکه هر کس همواره تصور می کند به سادگی اشعاری همانند آن بسراید ولی ممکن است هرگز نتواند »​

چند نمونه هایکو :

باعبور مار
کمر راست کرد
نرم نرمک، علف
​

ایکدا سومیکو




می اندیشم
این آخرين سال من ست!
ميخورم اين خرمالو را



ماساوكا شيكي




​

بر خيابان اصلي
چترهاي رنگارنگ-
باران پاييزي


ماریا تیرنسا​

​

 

[shika hime]

قواعد نوشتن هایکو
​

1. همیشه تعداد هجاهای هایکوی خود را بشمارید.
2. هفده هجا را در یک سطر بنویسید. 3. هفده هجا را در سه سطر بنویسید. 4. هفده هجا را در سه بند به ترتیب پنج، هفت و پنج هجایی بنویسید. (قالب استاندارد ژاپنی) 5. هفده یا کمتر از هفده هجا را در سه بند به ترتیب کوتاه، بلند و کوتاه بنویسید. (قالب رایج در زبانهای اروپایی) 6. کل هایکو را با یک نفس باید بتوان خواند. 7. از فصل واژه ها (کلماتی که به فصل خاصی از سال ارجاع می دهند استفاده کنید).

بهارواژه: شکوفهٔ گیلاس
تابستان‌واژه: کرم شب‌تاب
پاییزواژه: خرمالو
زمستان‌واژه: برف
نوروزواژه: پایان سال،
​

8. در پایان بند اول یا دوم (اما نه هردو) سکوت قرار دهید.
9. هرگز اجازه ندهید که سه بند هایکوی شما پشت سر هم تشکیل یک جمله کامل بدهند.
10. ترتیبی دهید که رابطه یا تقابل بندهای اول و دوم تنها پس از خواندن بند سوم مشخص شود.
11. همیشه از زمان حال استفاده کنید و در مورد اینجا و اکنون بنویسید.
12. استفاده از اسامی خاص و ضمایر شخصی را تا حد ممکن محدود کنید.
13. تا جای ممکن از وجه استمراری استفاده نکنید.
14. بد نیست اگر دو بند از سه بند شما (اول و دوم) ساختار نحوی یکسان داشته باشند.
15. در مورد ترتیب تصاویری که هر یک از بندها به دست می هند فکر کنید. مثلا ابتدا یک منظره از دور، بعد بخشی از آن منظره از نزدیک تر و در نهایت یک کلوزآپ.
16. لب مطلب را برای بند آخر نگه دارید.
17. سعی کنید بند اول تا جای ممکن جذاب و گیرا باشد.
18. همیشه فقط در مورد چیزهای معمولی، با روشی معمولی و با زبانی معمولی بنویسید.
19. به مطالعه ذن بپردازید و بگذارید هایکوی شما مصداق روش بی کلام تصویرسازی باشد.
20. ادیان و فلسفه های مختلف را مطالعه کنید و بگذارید اثر آنها در پس زمینه هایکوی شما انعکاس یابد.
21. تنها از تصاویر عینی استفاده کنید.
22. سعی کنید به سطوح چندگانه از معنا دست یابید. سطوح بیرونی شامل تصاویر عادی و در سطوح عمیق تر فلسفه حیات و جهان بینی شما.
23. از تصاویری استفاده کنید که برانگیزاننده انزوای خودخواسته و فقر داوطلبانه باشند. (سابی)
24. از تصاویری استفاده کنید که برانگیزاننده نوستالژی رمانتیک باشند. (وابی)
25. تضادها را بیابید و در هایکوی خود به تصویر بکشید.
26. از جناس و بازی با کلمات استفاده کنید.
27. در مورد چیزهای ناممکن به شکلی معمولی صحبت کنید.
28. از تصاویر تداعی گر معانی متعالی استفاده کنید (از جنگ و جنایت و مسائل جنسی صحبت نکنید)
29. تنها از تصاویر مربوط به طبیعت استفاده کنید.
30. عواطف انسانی را با اشاره به جنبه های مختلف طبیعت تداعی کنید.
31. از هرگونه اشاره مستقیم به خود در هایکو اجتناب کنید.
32. استفاده از علائم سجاوندی (نقطه، ویرگول، خط تیره و...) در هایکو مانعی ندارد.
33. گاهی برای ایجاد ایهام از آوردن علائم سجاوندی خودداری کنید.
34. قواعد نگارشی زبان خود را به طور کامل رعایت کنید.
35. از آوردن قافیه پرهیز کنید.
36. از آوردن اوزان غیرهجایی (مانند وزن های عروضی فارسی) خودداری کنید.
37. از واج آرایی (تکرار آواهای مشابه در یک بند) استفاده کنید. (مثل تکرار «چ» در مصرع «سرو چمان من چرا میل چمن نمی کند...»)
38. از آواهای کلمات برای انعکاس دادن احساسات خود استفاده کنید.
39. همیشه هایکوی خود را به یک اسم ختم کنید.
40. از هر الهام و شهود آنی به عنوان نقطه آغازی برای خلق یک هایکو استفاده کنید.
41. از آوردن فعل های زیاد خودداری کنید.
42. هر جا که توانستید حروف اضافه را حذف کنید. (مانند از، در، به، با، بین، میان، روی و...)
43. قیدها را حذف کنید.
44. برای هر اسم بیش از یک معرف (توصیف کننده هایی مانند صفات و...) نیاورید.
45. با هایکوی خود مثل شعر برخورد کنید. هایکو جمله زیبای روی کارت پستال نیست.
46. هر هایکویی را که به ذهنتان رسید بنویسید. حتی بدترینشان را. زیرا می توانند الهام بخش آثاربهتر بعدی باشند​

 

[shika hime]

به هر كتاب هايكو كه نگاه كنيد از چهار هايكوسرا به عنوان بزرگترين هايكو سرایان ژاپن نام برده شده است.
ماتسوئو باشوريا،بوسون،ايسا،شيكي



ماتسوئو باشو (1644 ـ 1694 م)​

در يك خانواده سامورايي بدنيا آمد. درباره زمان قبل از هايكو سرا شدنش اطلاعات زيادي در دست نيست. ​

در سال 1644 بدنيا آمد. نام كودكي اش كين ساكو بود . سالهاي زيادي از عمرش در سفر بود. و از معابد و طبيعت زيبايي ژاپن ديدن ميكرد. و در مورد آنها هايكو و نثر مينوشت. او نام مستعارش را از درخت موز گرفت . باشو در زبان ژاپني به معناي درخت موز است.

بيش از ديگر شاعران ، هايكو باشو ست و باشو هايكو ست. باشو هايكو را ابداع نكرد بلكه هايكو را يك ژانر جدي و پر آوازه ساخت. قبل از باشو هايكو يك نوع بازي كم اهميتي بود كه در دربار توسط اديبان بازي ميشد. نوعي بازي با كلمات بود كه پر از جناس و كنايه بود. اما باشو هايكو را بالا برد.​

مشهورترين هايكو ي باشو بركه كهن ميباشد.​

بركه كهن
جهيدن غوكي
صداي آب​

توجه داشته باشيد كه چگونه هر سه عنصر درين هايكو همزمان جدا و به هم پيوسته ست.
غوك ، بركه ، و صداي جهيدن غوك. اينجا عملي صورت گرفته و
حركت ناگهاني و سكوتي كه براي لحظه اي با جهيدن غوكي اتفاق ميافتد. ​

بعضي ها اين هايكو را نوعي روشن شدگي بودايي مي بينند.و بعضي آنرا تصويري واقعي مي بينند.​

بوسون (1716 ـ 1783 م)​

يو سا بوسون دومين هايكو سرای بزرگ به شمار مي آيد. شخصيت اش با باشو تفاوت زيادي دارد. اما هايكوسرای جوانتر احترام زيادي براي هايكو سرای بزرگتر قائل بود كه در هايكوها و نقاشي هايش نمايان ست. بوسون هم هايكوسرا و هم نقاش بود. به عنوان نقاش ، او يكي از بزرگترين پيروان سبك نانگا شمرده ميشود.كه از نقاشان چيني آن زمان الهام گرفته اند. هرچند كه باشو يك تجربه گر بزرگ بود و آواره اما بوسون بيشتر عمرش را صرف خواندن و نوشتن و نقاشي و ميگساري كرد. او يك مرد خانواده دار بود و خودش را وقف دخترش كرد. در مورد او هايكوهاي محبت آميزي نوشت و نامه هايي كه بيانگر نگراني او از ازدواج دخترش با مردي ست كه لياقت او را نداشته ست.

بعضي از بهترين هايكوهاي بوسون تحت تاثير باشو و شاعران چيني ست اما بايد ياد اوري شود كه در ژاپن كپي و تحت تاثير شاعران و نويسندگان بزرگتر بودن جز اصلي خلق اثر ست.

براي مثال اين هايكوي بوسون​

كنار بركه كهن
پير ميشود غوك-
برگهاي ريخته​

بوسون به كاربرد ايماژ و رنگ مشهور ست .
گلهاي سفيد!
از شكاف ديوار
بهار مي آيد ​

ميانديشد
بهار اينجاست
دريا ، دريا ​

ايسا (1764 ـ 1827 م)​

كوباياشي ايسا در پنجمين روز از پنجمين ماه در سال 1763 به دنيا آمد. و ياتارو ناميده شد.
ايسا نام مستعاري ست كه بعدا آنرا انتخاب كرد و به معناي يك فنجان چاي ست. بيشتر سالهاي زندگي ايسا غم انگيز است. وقتي دو ساله بود مادرش مرد و وقتي سيزده ساله بود مادر بزرگش. بعدا سه فرزندش و اولين همسرش كيكو مردند . و او را تنها گذاشتند تااينكه در سه سال آخر عمرش با يك دختر سامورايي ازدواج كرد.
در هايكوهاي ايسا خبري از زندگي غم انگيزش نيست.بر خلاف ان نشان دهنده انست كه ايسا سرنوشت خود را پذيرفته ست. ايسا به انسان گرايي و همدردي با جهان ، از يك شاليكار گرفته تا يك كك مشهور ست.
وي زبان محاوره ولهجه‌هاي مختلف را در هايكوهايش به‌كار برده ست. ايسا چيزهاي كوچك و بي ارزش را دوست مي‌داشت و آنها را عميقاً درك مي‌كرد و به چيزهايي كه احترامي بر نمي‌انگيختند عشق مي‌ورزيد.​

ايسا "قلب هايكو " شناخته ميشود. چون در مقابل نگاه واقع گرايانه بوسون و ذن درون گرايانه باشو او لحن انسان گرايانه اي دارد.
يكي از برجسته ترين هايكوهاي ايسا براي مرگ دخترش ساتو سروده ست.​

این جهانِ ِ شبنمی
بی شک شبنمی ست
وهنوز...​

در اين هايكو اندوهي كه از مرگ فرزندش به او رسيده صرفا در منظره اي مي گنجاند . كه در ابتدا ناپايداري زندگي با ايماژ شبنم نشان ميدهد و تكرار ان نشان دهنده پذيرفتن اين واقعيت ست. " و هنوز ..." نشان ميدهد كه او هنوز در ايسا يا در بهشت يا در هايكو يا با تناسخ زنده ست.


شيكي (1867 ـ 1902 م)​

چهارمين هايكو سرای بزرگ ماساوكا شيكي ست . او در سال 1869 متولد شد . هايكوهايش داراي تصاوير واقعي ست و شامل اشيا و تصاوير و رنگ ها و اشكال و تقابلشان با همديگر ست.
او به عنوان هايكو سرای نو گرا شناخته شده ست. شيكي كلمه هوكو را نيز به هايكو تغيير داد.
او به جنبه روحاني و درون گرايي باشو واكنش نشان داد و برخلاف آن عمل كرد.
شيكي بيشتر عمر كوتاهش را با بيماري گذراند. ​

می اندیشم
این آخرين سال من ست!
ميخورم اين خرمالو را​

شيكي همچنين بنيانگذار مجله هوتوتو گيسو (فاخته )در سال 1899 ست. هايكوهايش فاقد جنبه هاي انسان گرايانه ايسا و حسهاي روحاني و درون گرايانه باشو ست. هايكوهايش مانند نقاشي ست. ​

شبانه ماه سپید
تابستان
بر بادبان سپید​

در بررسي هايكو اين چهار هايكو سرا نمايانگر چهار طرز نگاه متفاوت به جهانند: ديدن با روح ، با چشم ، با دل ، و با سر . باشو روحاني ست. بوسون هنرمند است. ايسا انسان گراست و شيكي واقع گرا.​

 

[shika hime]

هایکوهایی از ایسا/Issa

clang once more
mountain temple bell!
spring rain

Issa

دگرباره دنگ دنگ ِ
ناقوس معبدکوهستان
باران بهاری

---------------------------------------------

welcome to my house!
First Month's very first
spring rain​

Issa

به خانه ام
خوش امدی
اولین باران بهاری
​

--------------------------------------------

rice field crane
again, come on down!
spring rain

Issa

درنای شالیزار
دوباره فرودآی!
باران بهاری
​

--------------------------------------------

the pigeon too
sings to six a.m.
spring rain

Issa

کبوترنیز
می خواند صبح زود
باران بهاری​

----------------------------------------------

at my dinner tray
a sparrow chirps...
spring rain

Issa

بر سینی شامم
جیک جیک گنجشکی
باران بهاری

--------------------------------------------
​

in spring rain
a bit bedraggled...
Tone River crane

Issa

درباران بهاری
اندکی خیس شده
درنای رودخانه تون

--------------------------------------------
​

deer gamboling
in the grass...
spring rain

Issa

در علف
آهویی جست وخیزکنان
باران بهاری​

--------------------------------------------

in spring rain
chasing the elusive fish...
dog on the shore

Issa

درباران بهاری
به دنیال ماهی گریزان
سگی درساحل

----------------------------------------------
​

even the field mouse
squeaks, "What luck!"
spring rain

Issa

حتی موش مزرعه
فریادمی زند"چه شانسی"
باران بهاری

----------------------------------------------
​

walking along
a baking pan on her head...
spring rain

Issa

قدم زنان
ماهی تابه ای برسرش
باران بهاری
​

----------------------------------------------

with his sake he lounges
on a wall...
spring rain

Issa

باساکه اش
لم میدهدبه دیوار...
باران بهاری
​

---------------------------------------------

first thing after waking up
spring rain
in my eyes

Issa

پس ازبیدارشدنم
اولین چیزی که می بینم
باران بهاری
​

-----------------------------------------------


on one side
snow falling, on the other
spring rain!

Issa

ازیک سو
بارش برف ؛ ازسوی دیگر
باران بهاری !
​

----------------------------------------------

dawn--
in a stone's hollow
spring rain

Issa

سپیده دم

درشکاف سنگی
باران بهاری​

-------------------------------------------------

not missing
the spring rain's blessing...
blades of grass

Issa

ازدست نمیدهد
برکت باران بهاری
تیغه های علف

--------------------------------------------------

​

spring rain
on an ancient road...
the pickle vendor

Issa

باران بهاری
برجاده قدیمی
ترشی فروش
​

-------------------------------------------------

the little shrine
is all azaleas...
spring rain

Issa

معبدکوچک
پراز ازالیه ها
باران بهاری

-----------------------------------------------
​

spring rain--
others have flowers
I, a little thicket

Issa

باران بهاری
دیگران گلهایی دارند
من ، بیشه ای کوچک

---------------------------------------------
​

spring rain--
gone vegetable-picking
with a little lantern

Issa

باران بهاری
رهسپار چیدن سبزی
با فانوسی کوچک

--------------------------------------------
​

crossing the field
with a paper lantern...
spring rain

Issa

می گذرم از مزرعه
بافانوس کاغذی
باران بهاری
​

--------------------------------------------

today too
looking at the same mountain...
spring rain

Issa

امروز نیز
می نگرم به همان کوه...
باران بهاری

----------------------------------------------
​

the daffodils
have become flowers!
spring rain

Issa

نرگسها
گل داده اند
باران بهاری

-----------------------------------------------​

for everythicketeverythicket...
springrain

Issa

برای هر بیشه ای
هر بیشه ای
باران بهاری
​

------------------------------------------------

a day for wandering
a day for haiku...
spring rain

issa

باران بهاری
یک روزبرای پرسه زدن
یک روزبرای هایکو​

 

[Maryam]

هایکو کوتاهترین گونه شعری در جهان است که مبدا ان ژاپنی ها هستند.

هایکو ار 17 هجا یعنی از سه واحد پنج تایی، هفت تایی، پنج تایی تشکیل شده اند. هایکوها علاوه بر 17 هجا باید دارای کی گ (kigo) یعنی نشانه فصلی و کیره جی (kireji) باشد. در هایکو مستقیما به فصل اشاره می شود یا به نشانه فصلی. نشانه های فصلی شامل 5 گروه بهاری، تابستانی، پاییزی، زمستانی و نوروزی است. البته نشانه های نوروزی به دلیل قرار گرفتن سال نوی مسیحی در زمستان، جز زمستان طبقه بندی می شوند.

چند مثال از نشانه های فصلی :

بهار واژه : شکوفه گیلاس (Sakure) ، کوکو یا فاخته ، گل کاملیا (tsubaki) ، قورباغه (kaeru , kawazu)

تابستان واژه : کرم شب تاب (Hotaru) ، قورباغه باران (Amagaeru)

پاییز واژه : خرمالو (Kaki) ، سرمای شب (Yosamu)

زمیتان واژه : برف (Yuki)

کتب فارسی با موضوع هایکو :

هایکو از آغاز تا امروز - برگردان احمد شاملو - نشر چشمه - 1384
صد هایکوی مشهور - دانیل سی بیوکانن - برگردان ع.پاشایی - 1369
تعدادی هایکو در کتاب آوای جهیدن غوک - برگردان زویا پیرزاد - 1371
هایکو در پهار فصل - مهوش شاهق و شهلا سهیل - 1373
زنبور بر کف دست بودای خندان - مجموعه هایکو های مدرن - ترجمه از ژاپنی قدرت ا... ذاکری - نشر مروارید - 1386
یک پنج شنبه بی تو - هایکو - رضا آشفته . نشر آوای کلار - 1386
__________________

 

[Maryam]

نمی دانم به چه می اندیشند آدمیان زادگاهم
می دانم اما گلهای آنجا هنوز
همان عطر همیشگی را دارند

کی تسورایوکی ( Ki Tsurayuki )




________:گل:__________


می اندیشم
این آخرين سال من ست!
ميخورم اين خرمالو را


ماساوكا شيكي

 

[Maryam]

آی زندگی !

همیشه در من برقص

به حسی

لبخندی

نگاهی ...

 

[Maryam]

به ماه كه می نگرم
تابان بر هزاران هزار كوره راه درد
می بينم تنها من نيستم گرفتار خزان


اوئه چيساتو ( Oe Chisato )


________:گل:___________



كاش جهان همواره چنين می ماند
چند ماهيگير
به كار كشيدن قايقی كوچك به ساحل رود


ميناموتو سانه موتو ( Minamoto Sanemoto )

 

[Maryam]

می شكفند و . . .
نگاه می كنيم و . . .
فرو می ريزند و . . .


اواجينا اونيتسورا ( Uejina Onitsura )



____________:گل:____________




آه از اين دنيای پر مشغله !
سه روز تمام
نديده ام شكوفه ی گيلاس

اوشيما ريوتا ( Oshima Ryota )

 

[Maryam]

خوشا وقتی
در كلبه ام بر حصير می افتم
تنهای تنها


تاچيبانا آكمی ( Tachibana Akemi )


__________:گل:__________


هيچ نيست
جز پيچ و تاب سرخسی
اين جهان گذرا


كاواباتا بوشا ( Kawabata Bosha )

 

[Maryam]

در آغوش پاسبان
دكان شيرينی فروش را نشان می دهد
كودك گمشده


كاتو شوسون ( Kato Shuson )



_________:گل:_________



شكوفه های آلو
ايثار می كند بوی خود را
بدان كس كه شاخه را می شكند


بانو چی يوجو ( Lady Chiyojo )

 

[Sarah]

No Apple!


[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]Your Sound is Sweet
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]Your Look is Acrid
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]And Your Fingers are Sour
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]Enough!
[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, Serif]Don't Say that You're innocent
​

سيب ممنوع!

صداي تو شيرين
نگاهت گس
و انگشتانت چه ترش
بس است!
نگو بي گناهي


شاعرش خودم هستم :خجالت:

 

[baroon]

هایکوی مرگ​

شاید بتوان گفت که شعرهای مرگ بیش از هر چیز دیگری میراث معنوی ژاپنی‌ها را بازتاب می‌دهند.​

​

شعرِ مرگ یا "جی سی"* آخرین شعر شاعر است. شعری که در آخرین لحظات حیات او گفته شده. نوری که یک آن آشکار می‌شود و بخشی مهم از زندگی را روشن می‌کند. این سنت نخستین بار توسط راهبان ذن پایه ریزی شد اما بعدها شاعران دیگر ژاپنی و سامورایی‌ها نیز آن را در پیش گرفتند. شعرهایی که سرشارند از نمادهای مرگ مثل ماه کامل، آسمان غربی، صدای فاخته، و تصاویر فصل‌هایی که شاعر در آن‌ها مرده است. شاید بتوان گفت که شعرهای مرگ بیش از هر چیز دیگری میراث معنوی ژاپنی‌ها را بازتاب می‌دهند.
ترجمه‌ی این شعرها گاه نشدنی ست...
شاید ترجمه‌ی شعر را فقط هیچ کس می‌تواند انجام دهد...

در آخرین لحظات زندگی همراهانشی سوی از او خواستند تا شعر مرگ بنویسد. او قلمو را گرفت، دایره‌ای کشید، قلمو را کنار گذاشت و مرد. دایره یکی از مهم‌ترین نمادهای بودیسم است. نشانگر فضای خالی ذات تمام چیزها و خردمندی. تداعی گر شکل ماه کامل، سمبلی برای فرزانگی.


Shisui, 1769
...
واقعیت به گل می‌ماند:
ابرهای سرد ته نشین می‌شوند
در گرگ و میش
شاگای، 1795
Shagai, 1795
...
در اعماق بوته زار
نسیم خنکی
جارو زنان در مسیر
سمپو، ۱۷۳۰
Sempo, 1730
...
شاخه‌ی بیدی
که به آب نمی‌رسد
در گلدان
شیگنبو، 1832
Shigenobu, 1832
....

مرغِ بارانی بر‌می خیزد
از میان امواج
سپیده دم

ریوو، 1794
Ryou, 1794

دسته های مرغ باران روزها بر فراز دریا اوج می‌گیرند و شب‌ها به ساحل بر‌می گردد. صدای مالیخولیایی مرغ باران در ادبیات کهن ژاپن یاد آور تصویر شب‌های زمستان است.
...

​

در سفری، بیمار:
رویایم سرگردان
بر فراز کشتزار‌های پژمرده
باشو، 1694
Basho, 1694
باشو بر این باور بود که تمام شعرهایش شعر مرگند.
...
نگاه به دره‌ی پشت سر
اقامتگاهی نیست، فقط
فاخته آواز می‌خواند.
باکو، 1751
Bako, 1751
در یکی از اشکال نوشتن کلمه‌ی فاخته به زبان چینی از دو کلمه‌ی "زمان" و "پرنده" استفاده شده است. این "پرنده‌ی زمان" اغلب در اشعار ژاپنی به عنوان پیام آور مرگ ظاهر شده است.
....
از تشتی
به تشت دیگر
انباشته و گنگ.
ایسا، 1827
Issa, 1827

ایسا به تشت شستن نوزاد و تشت شستن مرده اشاره می‌کند.

...

پرنده‌ی آبی، خواب،
شناور روی رود
میان مرگ و زندگی
روبون، 1725
Robun, 1725
...
یک لکه، تنها،
روشن مانده در تاریکی:
بینی آب ریزان من.
گاکی، ۱۹۲۷
Gaki, 1927

گاکی، که بیشتر به اسم واقعی‌اش، آکوتاگاوا ریونوسوکه، شناخته می‌شود به عنوان مقدمه این شعر چنین می‌نویسد: "خندیدن به خودم". او شبی این شعر را به عمه‌اش می‌دهد و از او می‌خواهد فردا این شعر را به دکتر خانوادگیشان که خودش یکی از هایکوسرایان بود بدهد. همان شب آکوتاگاوا سی و شش ساله با نوشیدن زهر خود را می‌کشد. آکوتاگاوا یکی از بزرگ‌ترین نویسندگان مدرن ژاپن است.
*jisei

منبع: وازنا
مترجم: سرور جوان​

 

[Maryam]

می گفت :
" جسارت می خواهد ! "
دیوانه ای که
سنگی به کوه می کوفت ....

از : سینا بهمنش

 

[baroon]

سکوت
و سکوتی ژرف تر
وقتی جیرجیرک ها
دودل می شوند!



***
لئونارد کوهن


​

 

[baroon]

روز اول سال نو
همه چیز شکوفه داده
من امّا
احساس معمولی بودن می کنم


***
کوبایاشی ایسا​

 

[baroon]

در تاریكی جنگل
دانه ی توتی فرو می‌افتد:
صدای آب


***
ماساوكا شیكی (1867 ـ 1902 م)​

 

[baroon]

چه هوای خوشی!
پیش ازین آیا
من پرنده‌ای در این ناحیه نبوده‌ام؟​

​

 

[baroon]

مويت را
ضربدر باد كن
من
مساو‌ی می شوم
با صفر​

 

[baroon]

آشــفـــته مـــــی کند
مــــــاه را
مـــــاهـی...​