متخصصان و کارشناسان موضوع اعتياد در گفتگو با «سلامت»:
افزايش آمار مصرف کراک
بر اساس آمارهاي موجود، اين روزها كراك و شيشه طرفدار بيشتري پيدا کرده‌اند، چرا که جوانان و نوجوانان آنها را بر عکس ترياك و هرويين، ماده مخدر و اعتيادآور نمي‌دانند و شايد چيزي مي‌دانند در حد يك قليان تفنني.
دكتر شاهين شادنيا، رييس بخش مسمومان بيمارستان لقمان در گفت‌وگو با سلامتيران مي‌گويد: «آمارهاي بيمارستان لقمان نشان داده که موادمخدر در سال گذشته سومين علت مسموميت و مرگ‌ومير ناشي از آن بوده است.» وي خاطرنشان مي‌كند: «موادمخدر در كل براساس نوع اثرات‌شان به دسته‌هاي مختلف تقسيم مي‌شوند. يك دسته از آنها موادمخدر شبه‌مرفيني است كه شامل ترياك، هرويين و اشكال دارويي مثل كديين، ترامادول و مورفين مي‌شود و دومين گروه از موادي كه مورد سوء‌مصرف قرار مي‌گيرند تركيبات توهم‌زا هستند كه سردسته آنها حشيش و بعد از آن lsd است. همچنين تركيبات محرك از قبيل آمفتامين‌ها (اكستازي و شيشه) در رده سوم اين دسته از مواد قرار مي‌گيرند.»
رييس بخش مسمومان بيمارستان لقمان با اشاره به اينكه در مراحل بعدي، آرام‌بخش‌ها كه سردسته آنها الكل است مورد سوء مصرف قرار مي‌گيرند، توضيح مي‌دهد: «البته در كشور ما به‌صورت سنتي تركيبات مخدر شبه‌مرفين شايع‌تر از گروه‌هاي ديگر هستند، به‌طوري كه از سال‌ها قبل ترياك و بعد از آن هرويين سردسته اين مواد محسوب مي‌شوند.»
دكتر شادنيا بيشترين موارد مسموميت را هم به اين دسته از مواد نسبت مي‌دهد و مي‌گويد: «معمولا افرادي كه اين مواد را استعمال مي‌كنند، علايمي مانند خواب‌آلودگي، تنگي مردمك چشم و تنگي و افت تنفس در آنها ديده مي‌شود، به‌طوري كه حتي همين افت تنفس و به‌دنبال آن كاهش هوشياري به مرگ فرد استعمال‌كننده منجر مي‌شود.»
معاون آموزشي مرکز ملي مطالعات اعتياد نيز در اين‌باره معتقد است: «جديدترين ارزيابي صورت گرفته از توزيع و پراکندگي مدل اعتياد در کشور نشان مي‌دهد که کراک (هرويين فشرده) به رتبه اول مصرف در مناطق پرآسيب شهرها رسيده است.» دکتر آذرخش مکري با بيان اينکه معمولا مصرف ترياک در مناطق مرفه شهرهاي بزرگ رايج است، افزود: «اين در حالي است که کراک با سرعت بالاي شيوع به پرمصرف‌ترين ماده در شهرها تبديل مي‌شود.» وي ادامه داد: «مشاهدات ما در مورد مصرف مواد محرک و شيشه، تمرکز بيشتر آن در شهرهاي بزرگ و پراکندگي مصرف آن در همه اقشار اعم از ضعيف تا قوي را نشان مي‌دهد که اين موضوع بر خلاف نظر عامه مبني بر شيوع غالب مصرف مواد محرک در اقشار مرفه جامعه است. از طرفي، پراکندگي شيوع مصرف شيشه در اقشار مختلف در حالي است که مصرف ماده‌اي مثل کراک اغلب در اقشار ضعيف و متوسط رايج است.»
حامد اختياري، مسوول آزمايشگاه عصب- روان‌شناسي مركز ملي مطالعات اعتياد نيز با هشدار نسبت به افزايش اعتياد رواني به ماده كراك مي‌گويد: «مصرف كراك باعث احساس گرفتگي، خارش، لذت، بي‌دردي و حالت خواب‌آلودگي مي‌شود.» وي ادامه مي‌دهد: «اگرچه اين احساس لذت و بي‌دردي در دفعات بعدي مصرف مرتباً كاهش مي‌يابد اما از شدت يبوست و مردمك تنگ بيماران وابسته با وجود مصرف طولاني مدت عموماً چندان كاسته نمي‌شود. در عين حال، با وجود علايمي كه كراك در فرد معتاد ايجاد مي‌كند، نكته جالب اينجاست كه ماهيت اين ماده به عقيده كارشناسان در كشورهاي غربي كاملا با نوع مصرفي آن در ايران متفاوت است.»
دكتر كامبيز سلطاني‌نژاد، متخصص سم‌شناسي و مشاور علمي مركز اطلاع‌رساني دارو و سموم نيز مي‌گويد: «اين ماده در كشورهاي غربي، كوكايين ناميده مي‌شود ولي در كشور ما با درصد خلوص بالاي هرويين به فروش مي‌رسد و موجب تشديد اعتياد به‌خصوص در جوانان مي‌شود ولي در ايران اين ماده علاوه بر دارا بودن مقادير زيادي هرويين، متأسفانه ناخالصي‌هاي آلوده‌كننده‌اي هم دارد و حتي در نمونه‌هاي بسيار زيادي از اين ماده به اعتراف وارد‌كنندگان، مدفوع انساني ديده شده است كه همين امر موجب آلوده شدن بدن مي‌شود.»
وي با تاكيد بر اينكه كراك هم جزو مواد توهم‌زاست، مي‌افزايد: «با مصرف كراك، تنفس سطحي ضعيف شده و درصورت مصرف زياد و مسموميت، قطع تنفس مي‌تواند باعث مرگ مصرف‌كننده شود اما نکته بسيار مهم اين است که احساس ولع مصرف و نياز شديد به مصرف كراك، ممكن است موجب شود بيمار وابسته براي رسيدن به آن به هر كاري دست بزند و اين موضوع به شدت سلامت جامعه را تهديد مي‌کند.» از طرفي، مديرکل امور اجرايي ستاد مبارزه با موادمخدر، روند مصرف کراک را در کشور در حال افزايش مي‌داند و مي‌گويد: «اين ماده مخدر نيز هم اکنون رتبه دوم مصرف را بعد از ترياک به خود اختصاص داده است.» دکتر محمد مسعود زاهديان ادامه مي‌دهد: «متاسفانه به دليل تبليغات و سوء‌استفاده شبکه‌هاي ماهواره‌اي ميزان مصرف انواع مخدرهاي صنعتي در کشور در حال فزوني است که البته استقبال از آنها در بين جوانان بيش از ساير اقشار است.» وي در پاسخ به اين سوال که آيا ميانگين دسترسي افراد در مدت زمان کمتر از 15 دقيقه به مواد مخدر به ويژه کراک و شيشه صحت دارد، به خبرنگار سلامتيران مي‌گويد: «البته زمان مشخص شده و ثابتي در ميان نيست اما با توجه به اقدامات پليس در خصوص برخورد با توزيع‌کننده‌هاي مواد مخدر اين زمان افزايش پيدا کرده است.» دکتر زاهديان در ادامه با اشاره به يافته‌هاي پژوهش‌هايي كه تاكنون درباره ميزان شيوع مصرف كراك در جامعه و عوارض اعتياد به اين ماده انجام شده است، خاطرنشان مي‌کند: «براساس يافته‌هاي اين پژوهش‌ها «کنجکاوي و بي‌اطلاعي نسبت به اعتيادآور بودن روحي و جسمي شديد اين ماده» و «دسترسي آسان» از مهم‌ترين عوامل شيوع مصرف كراك در جامعه به ويژه در بين جوانان است.»
افزايش آمار مصرف کراک
بر اساس آمارهاي موجود، اين روزها كراك و شيشه طرفدار بيشتري پيدا کرده‌اند، چرا که جوانان و نوجوانان آنها را بر عکس ترياك و هرويين، ماده مخدر و اعتيادآور نمي‌دانند و شايد چيزي مي‌دانند در حد يك قليان تفنني.
دكتر شاهين شادنيا، رييس بخش مسمومان بيمارستان لقمان در گفت‌وگو با سلامتيران مي‌گويد: «آمارهاي بيمارستان لقمان نشان داده که موادمخدر در سال گذشته سومين علت مسموميت و مرگ‌ومير ناشي از آن بوده است.» وي خاطرنشان مي‌كند: «موادمخدر در كل براساس نوع اثرات‌شان به دسته‌هاي مختلف تقسيم مي‌شوند. يك دسته از آنها موادمخدر شبه‌مرفيني است كه شامل ترياك، هرويين و اشكال دارويي مثل كديين، ترامادول و مورفين مي‌شود و دومين گروه از موادي كه مورد سوء‌مصرف قرار مي‌گيرند تركيبات توهم‌زا هستند كه سردسته آنها حشيش و بعد از آن lsd است. همچنين تركيبات محرك از قبيل آمفتامين‌ها (اكستازي و شيشه) در رده سوم اين دسته از مواد قرار مي‌گيرند.»
رييس بخش مسمومان بيمارستان لقمان با اشاره به اينكه در مراحل بعدي، آرام‌بخش‌ها كه سردسته آنها الكل است مورد سوء مصرف قرار مي‌گيرند، توضيح مي‌دهد: «البته در كشور ما به‌صورت سنتي تركيبات مخدر شبه‌مرفين شايع‌تر از گروه‌هاي ديگر هستند، به‌طوري كه از سال‌ها قبل ترياك و بعد از آن هرويين سردسته اين مواد محسوب مي‌شوند.»
دكتر شادنيا بيشترين موارد مسموميت را هم به اين دسته از مواد نسبت مي‌دهد و مي‌گويد: «معمولا افرادي كه اين مواد را استعمال مي‌كنند، علايمي مانند خواب‌آلودگي، تنگي مردمك چشم و تنگي و افت تنفس در آنها ديده مي‌شود، به‌طوري كه حتي همين افت تنفس و به‌دنبال آن كاهش هوشياري به مرگ فرد استعمال‌كننده منجر مي‌شود.»
معاون آموزشي مرکز ملي مطالعات اعتياد نيز در اين‌باره معتقد است: «جديدترين ارزيابي صورت گرفته از توزيع و پراکندگي مدل اعتياد در کشور نشان مي‌دهد که کراک (هرويين فشرده) به رتبه اول مصرف در مناطق پرآسيب شهرها رسيده است.» دکتر آذرخش مکري با بيان اينکه معمولا مصرف ترياک در مناطق مرفه شهرهاي بزرگ رايج است، افزود: «اين در حالي است که کراک با سرعت بالاي شيوع به پرمصرف‌ترين ماده در شهرها تبديل مي‌شود.» وي ادامه داد: «مشاهدات ما در مورد مصرف مواد محرک و شيشه، تمرکز بيشتر آن در شهرهاي بزرگ و پراکندگي مصرف آن در همه اقشار اعم از ضعيف تا قوي را نشان مي‌دهد که اين موضوع بر خلاف نظر عامه مبني بر شيوع غالب مصرف مواد محرک در اقشار مرفه جامعه است. از طرفي، پراکندگي شيوع مصرف شيشه در اقشار مختلف در حالي است که مصرف ماده‌اي مثل کراک اغلب در اقشار ضعيف و متوسط رايج است.»
حامد اختياري، مسوول آزمايشگاه عصب- روان‌شناسي مركز ملي مطالعات اعتياد نيز با هشدار نسبت به افزايش اعتياد رواني به ماده كراك مي‌گويد: «مصرف كراك باعث احساس گرفتگي، خارش، لذت، بي‌دردي و حالت خواب‌آلودگي مي‌شود.» وي ادامه مي‌دهد: «اگرچه اين احساس لذت و بي‌دردي در دفعات بعدي مصرف مرتباً كاهش مي‌يابد اما از شدت يبوست و مردمك تنگ بيماران وابسته با وجود مصرف طولاني مدت عموماً چندان كاسته نمي‌شود. در عين حال، با وجود علايمي كه كراك در فرد معتاد ايجاد مي‌كند، نكته جالب اينجاست كه ماهيت اين ماده به عقيده كارشناسان در كشورهاي غربي كاملا با نوع مصرفي آن در ايران متفاوت است.»
دكتر كامبيز سلطاني‌نژاد، متخصص سم‌شناسي و مشاور علمي مركز اطلاع‌رساني دارو و سموم نيز مي‌گويد: «اين ماده در كشورهاي غربي، كوكايين ناميده مي‌شود ولي در كشور ما با درصد خلوص بالاي هرويين به فروش مي‌رسد و موجب تشديد اعتياد به‌خصوص در جوانان مي‌شود ولي در ايران اين ماده علاوه بر دارا بودن مقادير زيادي هرويين، متأسفانه ناخالصي‌هاي آلوده‌كننده‌اي هم دارد و حتي در نمونه‌هاي بسيار زيادي از اين ماده به اعتراف وارد‌كنندگان، مدفوع انساني ديده شده است كه همين امر موجب آلوده شدن بدن مي‌شود.»
وي با تاكيد بر اينكه كراك هم جزو مواد توهم‌زاست، مي‌افزايد: «با مصرف كراك، تنفس سطحي ضعيف شده و درصورت مصرف زياد و مسموميت، قطع تنفس مي‌تواند باعث مرگ مصرف‌كننده شود اما نکته بسيار مهم اين است که احساس ولع مصرف و نياز شديد به مصرف كراك، ممكن است موجب شود بيمار وابسته براي رسيدن به آن به هر كاري دست بزند و اين موضوع به شدت سلامت جامعه را تهديد مي‌کند.» از طرفي، مديرکل امور اجرايي ستاد مبارزه با موادمخدر، روند مصرف کراک را در کشور در حال افزايش مي‌داند و مي‌گويد: «اين ماده مخدر نيز هم اکنون رتبه دوم مصرف را بعد از ترياک به خود اختصاص داده است.» دکتر محمد مسعود زاهديان ادامه مي‌دهد: «متاسفانه به دليل تبليغات و سوء‌استفاده شبکه‌هاي ماهواره‌اي ميزان مصرف انواع مخدرهاي صنعتي در کشور در حال فزوني است که البته استقبال از آنها در بين جوانان بيش از ساير اقشار است.» وي در پاسخ به اين سوال که آيا ميانگين دسترسي افراد در مدت زمان کمتر از 15 دقيقه به مواد مخدر به ويژه کراک و شيشه صحت دارد، به خبرنگار سلامتيران مي‌گويد: «البته زمان مشخص شده و ثابتي در ميان نيست اما با توجه به اقدامات پليس در خصوص برخورد با توزيع‌کننده‌هاي مواد مخدر اين زمان افزايش پيدا کرده است.» دکتر زاهديان در ادامه با اشاره به يافته‌هاي پژوهش‌هايي كه تاكنون درباره ميزان شيوع مصرف كراك در جامعه و عوارض اعتياد به اين ماده انجام شده است، خاطرنشان مي‌کند: «براساس يافته‌هاي اين پژوهش‌ها «کنجکاوي و بي‌اطلاعي نسبت به اعتيادآور بودن روحي و جسمي شديد اين ماده» و «دسترسي آسان» از مهم‌ترين عوامل شيوع مصرف كراك در جامعه به ويژه در بين جوانان است.»