این خبر کوچک ریشه در اتفاقی بزرگ دارد. اتفاقات اخیر در فرودگاه جده که به تعرض یا به عبارتی شبهتعرض دو مامور سعودی به دو نوجوان ایرانی منجر شد، آتش خشم کسانی را که قصد داشتند با سفر به خانه خدا استخوان سبک کنند به همراه داشته است.
به گزارش جماران، گزارش میدانی در روزهای اخیر بازار خرید و فروش فیش حج کساد شده است و قیمت خرید و فروش فیشهای عمره تا ٣٠ درصد کاهش را به خود دیده است. پیش از نوروز، فیش حج اعزام ٩٤، تا سه میلیون تومان نیز خرید و فروش میشد اما حالا قیمتها بسیار پایینتر است چرا که شمار خریداران در روزهای اخیر کاهشی محسوس را تجربه کرده است.
رکود در حج عمره، ثبات در حج تمتع
یکی از فعالان بازار خرید و فروش فیش حج در پاسخ به سوال خبرنگار «اعتماد» درباره قیمت فیشهای عمره و تمتع گفت: اگر قصد فروش فیش عمره دارید، دست نگه دارید. من این روزها به تمام کسانی که میخواهند فیش عمره بفروشند توصیه کردهام که صبر کنند چون قیمتها در بازار بدجوری شکسته است.
وی درباره قیمتها قبل از نوروز و در حال حاضر گفت: ما فیش را تا ٥ /٢ میلیون تومان هم میفروختیم اما بعضی همکارانمان حتی تا ٥ /٣ میلیون تومان نیز مشتری داشتند اما فعلا اگر کسی طالب فیش حج عمره باشد میتواند با قیمتهایی به مراتب پایینتر مثلا در حدود یک میلیون و ٧٠٠ هزار تومان برای خود فیشی خریداری کند.
وی در پاسخ به این سوال که شما فیش را چند میخرید، گفت: من بین یک میلیون و ٥٠٠ تا یک میلیون و ٧٠٠ هزار تومان فیش اعزام امسال شما را میخرم البته فعلا مشتری ندارم و این خرید موکول به یافتن مشتری است. او گفت: میتوانید اطلاعاتتان را به ما بسپارید تا برایتان مشتری پیدا کنم و برای خرید اقدام کنم هرچند باز هم میگویم بازار امروز و این روزها بازار خوبی نیست و اگر پولی نیاز ندارید چند ماهی صبر کنید آبها از آسیاب بیفتد.وی درباره قیمت فیش حج تمتع گفت: قیمت آن بستگی به این دارد که سال اعزام و زمان ثبتنام کی بوده است. همچنین باید در نظر داشت که سفر از کدام شهر است. فیشهایی که سفر آن از تهران است و از فرودگاههای تهران پرواز انجام میشود گرانتر هستند. وی درباره فیش حج تمتع که در سال ١٣٨٤ ثبتنام آن انجام شده است و امسال در لیست اعزام قرار دارد گفت: این فیش از گرانترین فیشها است و قیمت خرید ما از مشتریان ١٩ میلیون تومان است.
اپراتور یکی دیگر از شرکتهای خرید و فروش فیش حج درباره قیمت فیش حج تمتع گفت: فیش حج تمتعی که سال ١٣٨٤ ثبت نام شده و امسال آماده پرواز است ٢٠ میلیون تومان است. این فعال در زمینه خرید و فروش فیش حج، درباره قیمت خرید فیش حج عمره با اولویت ٣٠٠ گفت: این فیش در حال حاضر به قیمت دو میلیون تومان به متقاضی فروخته میشود. او در پاسخ به این سوال که قیمت خرید چقدر است، گفت: فعلا فیش عمره نمیخریم چون روز به روز تعداد مشتریانمان در حال کاهش است.
او وضعیت فعلی خرید و فروش فیش حج را راکد خواند. به نظر وی این رکود بیشتر در بخش حج عمره است اما در بازار فیش حج تمتع تغییر خاصی ایجاد نشده است و متقاضیان همچنان خواهان حج تمتع هستند. او اذعان کرد: در شرایط فعلی متقاضیان حج عمره نزدیک به ٤٠ درصد کاهش داشتند. او گفت: متقاضیان حج تمتع همواره بسیار اندک هستند و تعداد اندک آنها در حال حاضر نیز تغییری نکرده است.
کاهش ٥٠٠ هزار تومانی نسبت به قبل از عید
اینبار به جای فروشنده در مقام یک خریدار با یکی از فعالان خرید و فروش فیش حج تماس گرفتیم. وی درباره قیمت فیش حج تمتع برای اعزام امسال گفت: این فیش را در حال حاضر به قیمت ٢٠ میلیون تومان به متقاضیان آن خواهیم فروخت. همچنین قیمت فیش حج عمره با اولویت ٣٠٠ هم دو میلیون تومان است. وی درباره تاثیرات اتفاقات اخیر در عربستان گفت: این اتفاقات زودگذر است زیرا مردم ایران سفر حج را با تمام وجود دوست میدارند و به همین خاطر اتفاقاتی از این دست نمیتواند عشق مردم را کاهش دهد.
وی با این وجود پیشبینی کرد برای مدتی کوتاه قیمت خرید وفروش فیش حج کاهش یابد اما تغییرات قیمتی فعلا چندان زیاد نبوده و قیمتها ٥٠٠ هزار تومانی کاهش یافته است. او در توضیح این مطلب افزود: این کاهش قیمت تنها به تعرض به دو زایر ایرانی ارتباط ندارد بلکه بیشتر تحت تاثیر تیره شدن روابط ایران و عربستان بوده است.
درست زمانی که وی درباره عدم تاثیر اتفاقات اخیر بر قیمت فیشها سخن میگفت، به یک فروشنده اعلام کرد فیش عمره اعزام ٩٤ بیشتر از یک میلیون و ٥٠٠ هزار تومان قیمت ندارد.
دو میلیون تا سه میلیون و ٨٠٠ هزار تومان، هزینه اقامت ١٠ روزه در عربستان
پرواضح است که همه هزینه سفر به حج، محدود به هزینه فیش و روادید نیست. بلکه برای حضور در عربستان باید هزینه اقامت و خورد و خوراک را نیز در نظر گرفت. در همین رابطه یکی از شرکتهایی که اقدام به راهاندازی کاروان حجاج میکند، گفت: در حال حاضر شرکت ما جای خالی برای کاروانها ندارد اما حداقل هزینه ١٠ روز اقامت در عربستان به ازای هر فرد دو میلیون و ٤٠ هزار تومان است. البته کسانی هم که تمایل دارند از امکانات بهتر و بیشتر در هتل محل اقامت خود استفاده کنند طبعا باید هزینه بالاتری بپردازند. کاروانهایی که از طرف شرکت ما به عربستان مسافر میبرند برای امکانات بیشتر نهایتا و به ازای هر نفر سه میلیون و ٨٠٠ هزار تومان دریافت میکنند.وی درباره اینکه اگر کسی فیش حج نداشته باشد شرکت مزبور چه کمکی به وی میکند، گفت: شرکت ما البته در کار خرید و فروش فیش حج نیست اما به دلیل علاقهای که به زوار خانه خدا داریم یکی از مدیران متقاضیان را برای دریافت فیش یاری میکند. شرکت دیگری که به سوالات «اعتماد» پاسخ داد، گفت: هزینه ١٠ روز هتل در عربستان بین دو تا دو و نیم میلیون تومان است. اگر فیش اولویت ٣٠٠ داشته باشید، به این معناست که ٥٠٠ هزار تومان برای تهیه آن هزینه کردید. البته در این مدت ٧٠٠ هزار تومان سود به روی فیش آمده است که در نتیجه در صورت پرداخت یک میلیون تومان میتوانید برای حج عمره اقدام کنید.او درباره تهیه فیش گفت: البته شرکتهایی از این دست نباید به خرید و فروش فیش اقدام کنند اما با توجه به اینکه متقاضیان فیش زیاد هستند، مدیران ما این کار را انجام میدهند. در حال حاضر قیمت فیش حج عمره با اولویت ٣٠٠، سه میلیون تا سه میلیون و ٥٠٠ هزار تومان است.
این کارمند یکی از شرکتهای زیارتی درباره میزان متقاضیان بعد از اتفاقات اخیر عربستان گفت: هنوز تغییر خاصی در قیمتها ایجاد نشده است اما متفاضیان اندکی کاهش داشتند که به نظر میرسد در آینده این روند ادامه یابد و قیمت هم تحت تاثیر کاهش متقاضیان کاهش پیدا کند.
عدم امنیت ریشه دلالی در بازار فیش حج
یکی از فعالان بازار خرید و فروش فیش حج در پاسخ به این سوال «اعتماد» که غالبا چه کسانی فیش حجم خود را میفروشند، گفت: برخی به این کار به شکل یک سرمایهگذاری نگاه میکنند، وقتی پول دارند ثبتنام میکنند تا در موقع مقتضی با سود ویژه بتوانند فیشهایشان را بفروشند. وی در جواب این پرسش که آینده کارتان را چگونه میبینید، گفت: فکر کنم سال سختی در پیش داشته باشیم. بازار حداقل برای شش ماهی راکد میشود و اگر شما رسانهها دست برندارید این رکود و کاهش قیمت میتواند بیش از این نیز طول بکشد. این بدان معناست که ما باید به فکر کار دیگری باشیم
آنگونه که تعدادی از فعالان این بازار گفتهاند؛ با اعلام لغو سفرهای عمره، خریدوفروش فیشهای این سفر با کاهش چشمگیر قیمت مواجه شده است. یکی از فعالان این بازار در همین رابطه به «شرق» میگوید مشابه چنین رکودی را تاکنون در عرضه خریدوفروش فیش حج تجربه نکرده است، بااینحال به نظر او این مشکل بهزودی حل میشود.
٢٤ فروردین بود که علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از تعلیق و متوقفشدن سفر عمره خبر داد. این تصمیم دولت در پی تعرض به دو نوجوان ایرانی در فرودگاه جده گرفته شد. جنتی در همین رابطه اعلام کرد: «با توجه به اتفاقی که افتاده، حیثیت عمومی ملت ایران خدشهدار شده و یک خواست عمومی بین ملت شکل گرفته است و باید واکنشی نشان داده شود. پس از مطالعات و بررسیهای انجام شده به سازمان حج دستور داده شد تا زمانی که افراد مجرم (متجاوزان به دو نوجوان ایرانی در فرودگاه جده) محاکمه شوند و مورد مجازات قرار گیرند، فعلا عمره متوقف میشود و پروازهای ایران تعلیق خواهد شد.»
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین اظهار کرد: «درباره حادثه تأسفباری که در فرودگاه جده اتفاق افتاده از طریق دیپلماتیک با مقامات سعودی صحبت شده و آنها قول دادند این افراد دستگیرشده را مجازات کنند و حتی تصریح کردند آنها را اعدام میکنند، اما در عمل هنوز اتفاقی نیفتاده است.»پیش از انتشار رسمی همین خبر در رسانههای رسمی، جو فراگیری میان افکار عمومی مبنی بر لزوم لغو سفرهای عمره شکل گرفت. در بسیاری از نظرسنجیهای صورتگرفته توسط سایتهای خبری در رابطه با لغو یا ادامه سفرهای عمره، اکثریت قابلتوجهی از افراد شرکتکننده رأی به لغو داده بودند. همچنین برخی از مراجع تقلید نیز در همین رابطه نکاتی را مطرح کرده بودند. علاوه بر این براساس اخبار منتشرشده توسط رسانهها، برخی از مردم و مسئولان نیز از انصراف خود برای انجام سفر عمره خبر داده بودند.
در همینحال دامنه این تصمیم دولت و این واکنشهای مردمی نسبت به موضوع، بازار همیشه فعال و پررونقی را که سالهاست در زمینه خریدو فروش فیش حج فعالیت میکند نیز تحتتأثیر شدید قرار داده است.حاجمحمدی یکی از فعالان بازار خرید و فروش حج که تبلیغاتش همراه با شماره تلفن، هم در سطح خیابانهای شهر توزیع شده و هم در چند سایت ویژه این کار، در این رابطه به «شرق» میگوید: «الان بازار بهشدت راکد شده و خرید وفروش اصلا انجام نمیشود، در چنین شرایطی به عنوان مثال من اگر بخواهم از کسی فیش عمره بخرم، ریسک کردهام، بازار راکد شده و همه منتظر هستند تا روز شنبه هفته بعد ببینند تکلیف چه میشود. شاید مشکل حل شود.»
یک آگهیدهنده دیگر به نام خانم توکلی که در آگهی خود نوشته است باسابقهترین خریدار و فروشنده فیش عمره و تمتع نیز چنین نظری دارد: «فیشی که تا قبل از لغو حج تا بالای دومیلیونتومان خرید و فروش میشد الان به یکمیلیونو ٥٠٠ هزار هم رسیده است. همه برای فروش زنگ میزنند. کسی خریدار نیست مگر کسانی که کارشان خریدوفروش است، آنها هم با ریسک میخرند به امید اینکه در روزهای آینده این ممنوعیت برداشته شود.»
آقای رومیانی مدیر یک دفتر خدماتی و زیارتی فیش حج عمره و تمتع به نام آفتاب نیز درباره وضعیت بازار به «شرق» اینگونه میگوید: «کاهش درخواست برای سفر حج عمره تنها به لغو سفر توسط دولت مربوط نیست، در روزهای قبل هم برخی به خاطر همین حس ناسیونالیستی، رفتنشان را لغو کردند با این استدلال که با شرایطی که پیش آمده علاقهای به رفتن به سفر حج ندارند و فیش خود را برای فروش گذاشتهاند. اما برخی هم هنوز دوست دارند به این سفر بروند؛ ولی خب، ممنوعیت و لغو سفر این امکان را از آنها گرفته است.»
او همچنین میافزاید: «از دیروز که خبر لغو سفرهای حج منتشر شده است، دفتر ما هیچ خریدوفروشی نداشت در حالی که روزهای عادی و قبل از این ماجرا، حداقل روزی دو یا سه مورد خرید و فروش را داشتیم، حتی در برخی روزها که مشتریهایی از شهرستان داشتیم، تعداد زیاد و بالای ١٠، ٢٠مورد هم خریدوفروش را تجربه کردهایم.»
رومیانی همچنین درباره آینده این بازار چنین نظری دارد: «پیشبینی من از آینده وضعیت این است که صددرصد مشکل حل میشود، این را البته اگر به مشتریها بگوییم، باور نمیکنند و فکر میکنند ما چون میخواهیم فروش داشته باشیم، این را میگوییم، ولی به نظر من این یک شوک است که در نهایت تا ٢٠، ٣٠روز آینده مشکل خواهد شد. البته این را هم بگویم واقعیت این است که عربهای کشورهای حوزه خلیجفارس با ما خوب نیستند هرچند ما با آنها خوب هستیم یا خوب باشیم. به نظرم چون مشکل از طرف آنها بوده، در نهایت ما میبخشیم و مشکل حل میشود؛ اما اگر مشکل از طرف ما بود و آنها شاکی و ناراضی بودند، معلوم نبود آینده چه میشد.»
بااینهمه هنوز در این بازار هستند کسانی که مایل به خرید فیش حج عمره هستند. برخی دلالان که با امید حلشدن مشکل در روزهای آینده به دنبال خرید فیش با قیمت پایین هستند و برخی که خود، مصرفکنندهاند و به امید چند ماه دیگر به دنبال خرید هستند.
یکی از دلالانی که با او تماس گرفتم، با این تصور که من فروشنده فیش هستم، برایم اینگونه توضیح داد: «این روزها وضعیت بازار خرید فیش خراب است و معلوم نیست این مشکل تا چه زمانی حل میشود شاید حتی یک سال هم طول بکشد، اما اگر مایل باشی من حاضر هستم ریسک کنم و فیش حج شما را بخرم.» در ادامه نرخهای پیشنهادی خود را برای اولویتهای مختلف موجود در بازار گفت؛ قیمتهایی که هر کدامشان بین ٧٠٠ تا یک میلیون تومان پایینتر از نرخ معمول در بازار پیش از لغو عمره بود.
اما فردی به نام حافظی که شماره تماس خود را بهعنوان خریدار و مصرفکننده فیش حج در یک وب سایت گذاشته بود درباره دلایل خود اینطور توضیح داد: «با وجود اینکه سفرها لغو شده ولی من همچنان حاضر به خرید فیش هستم چون خودم و پدر و مادرم فیش حج داریم به دنبال این هستم که برای همسرم هم یک فیش بخرم و برایم فرقی نمیکند، صبر میکنیم تا هر وقت ممنوعیت برداشته شد برویم. اما این را در نظر داشته باشید که در بازار، قیمتهایی که در کمترین حالت تا دومیلیونتومان بود تا عصر روز دوشنبه که خبر رسمی لغو سفرها رسید طبق اطلاع من تا یکمیلیون و ٣٠٠ هزارتومان هم رسید.»
کسی از آینده خبر ندارد اما آنگونه که مشخص است برخی دلالان و فعالان این بازار بیشتر از همه به حل شدن مشکل و رفع ممنوعیت سفر حج عمره امیدوارند. این را از تلاش و جدیت آنها برای خرید فیش عمره با قیمتهایی بسیار پایینتر از نرخ همیشگی میتوان فهمید.