با سويا به جنگ كبدچرب برويد

[Last Star]

با سويا به جنگ كبدچرب برويد

ساينس ديلي: پروتئين سويا مي‌تواند به طور چشمگيري تجمع چربي و تري‌گليسيريد را در كبد افراد چاق كاهش دهد. محققان دانشگاه ايلينويد نشان داده‌اند مصرف پروتئين سويا مي‌تواند در درمان بيماري كبدچرب موثر واقع شود. براساس اين گزارش، كبدچرب بيماري شايعي در افراد چاق، داراي فشارخون بالا و افراد مبتلا به ديابت است. اين گزارش مي‌افزايد: «در حال حاضر درمان خاصي براي بيماري كبدچرب وجود ندارد اما دانشمندان معتقدند مصرف پروتئين سويا مي‌تواند علاوه بر پيشگيري از بروز بيماري كبدچرب آن را درمان کند. گفتني است تجمع بافت چربي در كبد باعث اختلال عملكرد كبد مي‌شود.»

 

[Last Star]

بيماري كبد چرب با خطر سكته مغزي ارتباط دارد

متخصصان انگليسي در بيمارستان سنت مايكل و مركز علوم بهداشتي لندن اعلام كردند احتمال سكته مغزي در افرادي كه مبتلا به بيماري كبد چرب هستند تا سه برابر بيشتر است.

به گزارش سرويس بهداشت و درمان ايسنا، اين يافته براي اولين بار رابطه بين بيماري كبد چرب غيرالكلي و سكته مغزي را آشكار ساخته است. بيماري كبد چرب به وضعيتي گفته مي‌شود كه در آن چربي در كبد فردي كه الكل مصرف نمي‌كند، جمع مي‌شود.

دو متخصص به نام‌هاي دكتر جوئل راي و ايوان يينگ و دستياران آنها، سطح بالاي آنزيم‌هاي مشخصه بيماري كبدي را در افراد بالغي كشف كردند كه دچار سكته مغزي شديد شده بودند.

به گزارش پايگاه اينترنتي وب مد هلت، اين متخصصان بين سالهاي 2005 تا 2009 روي 103 فرد بالغ كه آزمايش mri سكته مغزي شديد را در آنها ثابت كرده بود، تحقيق و مطالعه انجام دادند و آنها را با 200 نفر ديگر در گروه كنترل مورد مقايسه قرار دادند.

دكتر راي تاكيد كرده است كه پيش از اين در هيچ آزمايشي رابطه خطر سكته مغزي با بيماري كبد چرب مشاهده نشده بود.

شرح اين مطالعه در مجله اپيدميولوژي به چاپ رسيده است.

 

[Last Star]

كاهش مصرف كربوهيدرات، چربي كبد را كم مي‌كند

متخصصان تغذيه در آمريكا تاكيد كردند كه كاهش كربوهيدرات موجود در رژيم غذايي روشي سريع‌تر براي كاهش چربي كبدي است.

به گزارش سرويس بهداشت و درمان ايسنا، دكتر جفري برونينگ استاديار طب داخلي در دانشگاه تگزاس دراين‌ باره اظهار داشت: كاهش ميزان كربوهيدرات موجود در رژيم غذايي روزانه براي پايين آوردن مقدار چربي كبدي خيلي موثرتر از كاهش مصرف كالري است.

دكتر برونينگ هم‌چنين تصريح كرد: آنچه ما قصد داريم در اين مقاله به شما بگوييم اين است كه اگر پزشكتان به شما گفت بايد مقدار چربي كبد خود را كاهش دهيد، شما مي‌توانيد با اين روش ظرف يك ماه به اين هدف دست پيدا كنيد. اين بررسي‌ها روي 18 شركت كننده صورت گرفته است كه همگي به بيماري كبد چرب غيرالكلي مبتلا بودند.

به نوشته روزنامه بلومبرگ، از اين شركت كنندگان در گروه‌هاي مختلف خواسته شد كه مدت 14 روز مقدار كربوهيدرات يا مقدار كالري را در رژيم غذايي روزانه خود كاهش دهند. پس از دو هفته متخصصان با استفاده از تكنيك‌هاي پيشرفته تصويربرداري متوجه شدند كه مقدار چربي كبدي در گروهي كه كمتر كربوهيدرات مصرف كرده بودند به ميزان خيلي بيشتري كاهش پيدا كرد.

شرح اين آزمايشات به طور مفصل در مجله آمريكايي «تغذيه باليني» به چاپ رسيده است.

 

[Last Star]

بهبود كبد چرب در كودكان با كمك ويتامين «اي»

پزشکان مي‌گويند نوع خاصي از ويتامين «اي» مي‌تواند در بهبود شديدترين شکل بيماري کبد چرب در برخي از کودکان موثر و مفيد باشد.

به گزارش سرويس بهداشت و درمان ايسنا، بيماري کبد چرب غير الکلي در حال حاضر شايع‌ترين بيماري مزمن کبدي در بين کودکان آمريکايي است. علائم اين نوع از بيماري کبد چرب مشخص است و در کودکان معمولا پس از سن 10 سالگي بروز مي‌کند.

به گفته متخصصان، بيماري کبد چرب خطر ابتلاي کودکان به بيماري قلبي و سيروز کبدي را تشديد مي‌کند.

به گزارش خبرگزاري آسوشيتدپرس، اين گروه از پزشکان از انستيتو ملي ديابت و بيماري‌هاي گوارشي و کليوي در آزمايشات خود با استفاده از نمونه برداري‌هاي کبدي دريافتند که پس از 96 هفته درمان، 58 درصد از کودکان با مصرف ويتامين «اي» ديگر علائم اين بيماري را نداشتند.

اين پزشکان متوجه شدند ويتامين «اي» در اين آزمايشات خيلي بهتر از دارونما تاثير گذاشت و ميزان قابل توجهي از بزرگ شدن غيرطبيعي و مرگ سلول‌هاي کبدي کاست.

متخصصان در آزمايشات مختلف نشان داده‌اند كه ويتامين «اي» در مقابل بسياري از بيماري‌ها به بدن كمك مي‌كند و سلول‌ها را از انواع مشخصي از آسيب‌ها حفظ كرده، طول عمر آنها را افزايش مي‌دهد. اين خاصيت ويتامين اي در طول زمان باعث كند شدن آسيب سلولي مي‌شود كه به طور طبيعي با افزايش سن اتفاق مي‌افتد.

ويتامين «اي» بدن را در مقابل بعضي از اختلالات حفظ مي‌كند و به درمان بعضي ديگر از بيماري‌ها كمك مي‌كند. ويتامين «اي» همچنين نقش مهمي در درمان بسياري از سرطان‌ها از جمله سرطان پوست، دهان و گلو، معده، روده بزرگ، سرطان سينه و پروستات ايفا مي‌كند. همچنين خطر ابتلا به سرطان‌هاي ريه، مري و دهانه رحم را كاهش مي‌دهد.

جزئيات اين يافته در مجله انجمن پزشکي آمريکا منتشر شده است.

 

[Last Star]

رابطه‌ی رژیم غذایی و کبد چرب

مصرف غذاهای چرب و آماده و نداشتن تحرک کافی، نتیجه‌اش چاقی و اضافه وزن است که با بسیاری از بیماری‌ها از جمله مشکلات کبدی ارتباط مستقیم دارد.

کبد سالم و کبد چرب



اختلالات کبدی از جمله نتایج رژیم‌های غذایی نامناسب است و متأسفانه کبد چرب نیز با وزن ارتباطی مستقیم داشته و با توجه به افزایش چاقی در جوامع مختلف (از جمله ایران) بر تعداد مبتلایان به این بیماری روز به روز افزوده می‌شود. دکتر سعید حسینی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی، درباره‌ی نقش رژیم غذایی در بروز و درمان کبد چرب سوالات زیر را پاسخ می‌دهند:



آقای دکتر! تعریف شما از کبد چرب چیست؟

منظور از کبد چرب، رسوب چربی (عمدتا از چربی‌های خنثی مانند تری گلیسیرید) در کبد است که اگر در رابطه با مصرف الکل باشد به آن کبد چرب الکلی گفته می‌شود اما اگر در اثر تجمع چربی در سلول‌های کبدی باشد به بیماری کبد چرب غیر الکلی شهرت می‌یابد.

سلول‌های کبدی که به طور طبیعی جایی برای تجمع چربی نیستند در این بیماری جایگاهی برای رسوب چربی شده و اگر این تجمع چربی همراه با التهاب باشد به آن کبد چرب غیر الکلی همراه با التهاب در نسج کبد گفته می‌شود. بیماری کبد چرب در هر سنی دیده می‌شود، اما بیشترین شیوع آن بین 40 تا 60 سالگی است و در میان خانم‌ها بیشتر دیده می‌شود.



میزان شیوع بیماری کبد چرب تا چه حد است؟

شیوع کبد چرب در جوامع مختلف متفاوت است. احتمال پیدایش کبد چرب غیرالکلی با وزن بیمار ارتباط مستقیم دارد و با توجه به افزایش چاقی در جوامع مختلف از جمله ایران، شیوع این عارضه نیز رو به رشد است.



چه کسانی بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند؟

وجود عوامل خطری همچون چاقی، وجود زمینه‌های افزایش قند و چربی خون و بی تحرکی احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. البته مصرف برخی داروها نیز می‌تواند باعث رسوب چربی در کبد شود.

جالب است بدانید، کاهش سریع وزن در کسانی که قبلاً به چاقی مبتلا بوده‌اند هم می‌تواند این عارضه را در پی داشته باشد، بنابراین اگر تصمیم به لاغر شدن گرفته‌اید راه اصولی را در پیش بگیرید، هر چند که طولانی‌تر است اما کم‌ترین عارضه را برای‌تان به همراه خواهد داشت.

در ضمن، افزایش تمایل افراد جامعه به استفاده از غذاهای آماده و استفاده از روغن‌ها مخصوصاً روغن‌های اشباع از یک سو و تغییر الگوهای زندگی و عادات نادرست غذا خوردن از سوی دیگر، موجبات ابتلای به کبد چرب را فراهم می‌آورد.



علل تغذیه‌ای که به کبد چرب می انجامد، کدام است؟

هنوز مشخص نیست که کدام غذاها بیماری را تشدید می‌کنند اما غذاهای چربی که مملو از روغن‌های اشباع هستند و مواد غذایی که اندیس گلایسمی‌شان (شاخص قند) بالا است در بروز این بیماری نقش داشته و بهبود را نیز به تأخیر می‌اندازند، یعنی غذاهایی مانند برنج، نان سفید و ماکارونی و همچنین میوه‌هایی که شاخص قندشان بالا است باید کمتر در رژیم غذایی این افراد به چشم بخورند.

افزایش تمایل افراد جامعه به استفاده از غذاهای آماده و استفاده از روغن‌ها مخصوصاً روغن‌های اشباع از یک سو و تغییر الگوهای زندگی و عادات نادرست غذا خوردن از سوی دیگر، موجبات ابتلای به کبد چرب را فراهم می‌آورد

در ضمن می‌دانید، غذاهایی که شیرینی زیاد و چربی بالایی دارند، فشارخون را بالا می‌برند و این اختلال از عوامل اصلی ایجاد کبد چرب به حساب می‌آید. از این رو، کنترل این فاکتور نیز یک اقدام پیشگیرانه است.



در این بیماری چه مواد غذایی باید بیشتر و کدام‌ها کمتر مصرف شوند؟

اگر رژیم غذایی افراد سالم باشد و از همه‌ی گروه‌های غذایی به اندازه‌ی متعادل و متناسب استفاده کنند، مشکلی برای افراد پیش نمی‌آید، حتی مواد غذایی سالم و مفید هم اگر به میزان زیاد استفاده شوند، مُضر خواهند بود. مقدار چربی مصرفی و دریافتی روزانه نیز باید از 30 درصد انرژی روزانه‌ی فرد بیشتر نشود.



چه توصیه‌ای برای بیماران دارید؟

نکته‌ی مهم در بهبود این بیماری رفع چاقی، کنترل چربی‌های خون، کنترل قند خون، افزایش فعالیت بدنی و اصلاح شیوه‌ی تغذیه است که همه می‌توانند در بهبود این بیماری کمک کننده باشند اما از همه مهم‌تر کنترل وزن است.

در ضمن کاهش وزن در افراد چاق باید به تدریج صورت گیرد زیرا همان طور که گفتیم کاهش وزن سریع خود می‌تواند به کبد چرب منتهی شود. کاهش وزن باید تدریجی و در یک دوره زمانی انجام شود. کافی است که افراد تنها 10 درصد از وزن خود را کاهش دهند.

روی این 10 درصد بسیار تاکید می‌شود زیرا کاهش سریع وزن باعث تشدید کبد چرب می‌شود. بسیاری از افراد تا درمان اصلی این بیماری را می‌شنوند، بسیار نگران می‌شوند و اقدام به کاهش وزن غیراصولی و سریع می‌کنند. این کاهش وزن بهتر است اصولی باشد، چرا که مراکزی که به صورت غیرتخصصی اقدام به کاهش وزن می‌کنند اگرچه باعث می‌شوند که وزن فرد کم شود اما چون در این کاهش وزن سریع مقدار زیادی از آب بدن فرد از دست می‌رود، بهبود در بیمار ایجاد نمی‌شود و بیشتر او را با مشکل رو به رو می‌کند.



نتایج تحقیقات

دانشمندان معتقدند که اگر رژیم غذایی‌تان را تغییر دهید، می‌توانید بیماری کبد چرب را مهار کنید.

بر اساس مطالعه‌ای که محققان «بیمارستان اطفال بوستون» روی موش‌ها انجام داده‌اند، رژیم‌های غذایی مملو از کربوهیدرات‌هایی که سریع جذب می‌شوند، می‌تواند موجب ابتلا به بیماری کبد چرب و در نتیجه نارسایی کبد و مرگ بیمار شود.

در این مطالعه محققان موش‌ها را تحت رژیم‌های غذایی شیرین و کم شیرین قرار دادند. رژیم‌های غذایی شیرین، قند خون را به سرعت بالا می‌برند، در حالی که رژیم‌های غذایی کم شیرین به آرامی قند خون را افزایش می‌دهند. موش‌هایی که رژیم غذایی شیرین داشتند نوعی آرد ذرت تصفیه شده مصرف می‌کردند که سریع جذب می‌شد و موش‌هایی که رژیم غذایی کم شیرین داشتند آرد ذرتی مصرف می‌کردند که به کندی جذب می‌شد.

نکته‌ی مهم در بهبود این بیماری رفع چاقی، کنترل چربی‌های خون، کنترل قند خون، افزایش فعالیت بدنی و اصلاح شیوه‌ی تغذیه است که همه می‌توانند در بهبود این بیماری کمک کننده باشند اما از همه مهم‌تر کنترل وزن است

نان سفید، برنج سفید، بیشتر غلات تصفیه شده برای صبحانه از جمله غذاهای شیرین هستند که قند خون را در افراد به سرعت بالا می‌برند. در عوض اکثر سبزیجات، میوه‌ها و غلات تصفیه نشده، نمونه‌هایی از غذاهای کم شیرین هستند که قند خون را به کندی می‌افزایند.

در این مطالعه به هر دو گروه موش‌ها مقادیر مساوی از مجموع کالری‌ها، چربی، پروتئین و کربوهیدرات داده شد. پس از 6 ماه هر دو گروه موش‌ها هم وزن بودند اما چربی در خون و کبد موش‌هایی که رژیم غذایی شیرین داشتند دو برابر موش‌هایی بود که رژیم غذایی کم شیرین داشتند.

دکتر دیوید لودویگ، مدیر این پروژه در بیمارستان اطفال بوستون گفت: «یافته‌های جدید استدلالی بسیار قوی در اثبات این امر است که یک رژیم غذایی شیرین موجب ابتلای انسان به بیماری کبد چرب می‌شود و رژیم غذایی کم شیرین از ابتلا به این بیماری پیشگیری می‌کند.»



مهم‌ترین نکات برای بر طرف کردن حالت کبد چرب

* خودداری از پُرخوری بین وعده‌های غذایی

* نوشیدن 8 تا 12 لیوان آب خالص و تصفیه شده

* محدود کردن دریافت شکر و عدم استفاده از شکرهای مصنوعی

* استفاده‌ی کمتر از غذاهای حاوی اسیدهای چرب اشباع

* عدم استفاده از غذا هنگام افسردگی و ناراحتی

* استفاده از حبوبات به عنوان اصلی‌ترین منبع پروتئینی

* مصرف محدود مواد نشاسته‌ای: کاهش مصرف کربوهیدرات‌ها از جمله قند ساده، نان، ماکارونی، کیک‌ها، بیسکویت و دسرها توصیه می‌شود. استفاده از نان غلات کامل

* افزایش مقدار سبزی‌ها و میوه‌های خام و فیبرها، استفاده از آب سبزیجات

* اجتناب از غذاهای سرخ شده، آماده و هر گونه مارگارین، عدم استفاده از غذاهای دوباره گرم شده

* اجتناب از مواد لبنی پُر چرب شامل : شیر، پنیر، خامه، بستنی، ماست

* استفاده از محصولات سویا شیر و پنیر سویا برای جبران کلسیم شیر

* اجتناب از مصرف نوشابه‌ها

* استفاده از منابع غنی ویتامین ث و سلنیوم (یک توضیح اضافه این که مقدار کم سلنیوم مورد نیاز افراد سالم، در غذاهای دریایی، مانند میگو و ماهی وجود دارد)

* رسیدن به وزن مناسب

فرآوری: معصومه آیت اللهی

بخش تغذیه و آشپزی تبیان

 

[Last Star]

رژیم غذایی برای کبد چرب

پژوهشگران معتقدند، چربی زیاد به کبد آسیب می‌رساند. در افراد چاقی که به بیماری کبد چرب مبتلا نیستند، چربی موجود در غذا در نهایت به کبد می‌چسبد و به این‌‌ترتیب چربی حتی در کبد افرادی که الکل استفاده نمی‌کنند نیز با ساز و کار نامعلومی تجمع می‌کند.
تحقیقات جدید نشان می‌دهد، چربی موجود در غذاها یکی از دلایل بیماری کبد چرب غیرالکلی محسوب می‌شود. به نظر می‌ رسد ورود بی‌ رویه‌ی چربی‌ها به درون کبد، زمینه‌ساز این بیماری است؛ وقتی کبد توانایی تنظیم جذب چربی‌ها را از دست می‌دهد. در افراد سالم حدود نصف چربی مصرفی به انرژی تبدیل شده و می‌سوزد و یک دوم باقی مانده در بافت چربی ذخیره می‌شود.

به‌طور طبیعی فقط میزان کمی چربی در کبد ذخیره می‌شود. پیدا کردن ریشه‌ی چربی‌های ذخیره شده در کبد چرب غیرالکلی، برای پیشگیری و درمان این بیماری بسیار حایز اهمیت است.

مهمترین نکات برای بر طرف کردن حالت کبد چرب:
مصرف محدود مواد نشاسته ای ـ کاهش مصرف کربوهیدرات ها از جمله قند ساده ـ نان ـ ماکارونی ـ کیک ها ـ بیسکویت ودسرها توصیه میشود.
افزایش مقدار سبزی ها ومیوه های خام وفیبر ها
استفاده از آب سبزیجات
اجتناب از غذا های سرخ شده و آماده وهر گونه مارگارین


اجتناب از مواد لبنی که شامل:شیر ـ پنیر ـ خامه ـ بستنی ـ ماست
استفاده از محصولات سویا شیر و بنیر سویا برای جبران کلسیم شیر

اجتناب از مصرف نوشابه ها
نوشیدن دو لیتر یا ۸ لیوان آب در روز
استفاده از منابع غنی ویتامین ث و سلنیوم (یک توضیح اضافه این که مقدار کم سلنیوم مورد نیاز افراد سالم، در غذاهای دریایی، مانند میگو و ماهی وجود دارد.)




مواد غذایی مفید برای کبد
مصرف بعضی از مواد غذایی طبیعی، فعالیت کبد را در حد مطلوب حفظ می کند. داشتن یک کبد سالم باعث می شود انرژی بیشتر و حال بهتری داشته باشیم. ولی کبدی که بیمار است و به درستی کار نمی کند، باعث احساس خستگی، سردرد، اشکال در تنفس، حساسیت و عدم تحمل بعضی مواد غذایی، مشکلات پوستی و افزایش وزن می شود.

غذاهای مفید برای کبد به دو گروه عمده تقسیم می شوند:

1- مواد غذایی که فرآیند سم زدایی و تصفیه کبد را افزایش می دهند.

2- مواد غذایی غنی از آنتی اکسیدان که در طی فرآیند سم زدایی از کبد محافظت می کنند.

در قسمت زیر به 8 ماده غذایی مهم که برای کبد مفید هستند، اشاره می شود:

1- سیر و پیاز:
سیر حاوی آلیسین (یک نوع آنتی اکسیدان) است که یک ترکیب سولفوردار است و برای سم زدایی بهتر و موثرتر کبد لازم است. سیر به کبد کمک می کند تا بدن را از آلودگی جیوه، بعضی مواد افزودنی موجود در غذاها و هورمون استروژن پاک کند.

2- انواع کلم (مثل بروکلی، گل کلم، کلم قمری، کلم پیچ و کلم بروکسل):
کلم ها دارای خاصیت سم زدایی قوی برای کبد هستند. این سبزیجات دارای موادی هستند که بعضی سموم را در بدن خنثی می کنند؛ مثل نیتروزامین های موجود در دود سیگار ، و افلاتوکسین موجود در بادام زمینی.

همچنین انواع کلم دارای موادی بنام «گلوکوزینولات» هستند که باعث می شوند کبد آنزیم هایی را تولید کند که برای انجام فرآیند سم زدایی لازم هستند.

3- آب لیمو ترش تازه در آب داغ:
آب لیمو ترش تازه را در یک لیوان آب داغ بریزید و اول صبح بطور ناشتا بنوشید(البته اگر ناراحتی معده ندارید). این کار باعث می شود کبد پاک شود و عمل سم زدایی و تصفیه آن افزایش یابد.

همچنین تولید صفرا را تحریک می کند، معده و روده را پاک می کند و حرکات روده ای را افزایش می دهد.

4- چغندر:
چغندر، تصفیه ی خون را تقویت می کند و فلزات سنگین را در بدن جذب می کند.

5- میوه های غنی از آنتی اکسیدان:
بر اساس مطالعاتی مشخص شده که میوه های زیر بیشترین مقدار آنتی اکسیدان ها را دارند که به ترتیب غنای آنتی اکسیدانی عبارتند از:
آلو- کشمش- زغال اخته- شاتوت- توت فرنگی- تمشک- پرتقال- گریپ فورت سرخ- طالبی- سیب و گلابی.

در طی فرآیند سم زدایی یا تصفیه کبد، تعداد زیادی رادیکال آزاد تولید می شود که برای سلامت کبد مضر هستند. آنتی اکسیدان ها از کبد در برابر آسیب رادیکال های آزاد، محافظت می کنند.

6- سیب:
سیب دارای پکتین است که می تواند به فلزات سنگین موجود در بدن متصل شود (به خصوص در روده بزرگ) و باعث دفع آنها از بدن شود. این کار بار کبدی را کاهش می دهد و ظرفیت سم زدایی آن.

7- آرتیشو (کنگر فرنگی):
آرتیشو تولید صفرا را افزایش می دهد. یکی از کارهای صفرا این است که سموم بدن را از طریق روده پاک می کند.
30 دقیقه بعد از خوردن یک گلوله آرتیشو ترشح صفرا تا صد درصد افزایش می یابد.

8- سالاد سبزیجات برگی شکل تند:
این سالاد ترشح و جریان صفرا را در داخل کبد افزایش می دهد و تحریک می کند؛ مثل اندیو و کاسنی تلخ.

* نکته قابل توجه:
خوردن مواد غذایی که در بالا ذکر شده است، نمی تواند جایگزین داروی تجویز شده توسط پزشک شود و باید همراه با مصرف این مواد غذایی، به توصیه ی پزشک خود در این زمینه نیز عمل کنید.

دکتر حسین صفوی زاده [ پزشک عمومی ]

 

[Last Star]

کبد چرب/ مصاحبه با فوق تخصص گوارش

مريم منصوري/توصيه‌ها و هشدارهاي دکتر شاهين مرآت فوق‌تخصص بيماري‌هاي گوارش و کبد
کبدتان چرب نشود!

کبد چرب، بمب ساعتي قرن جديد است؛ بمبي که حاصل بي‏تحرکي، رژيم غذايي نامناسب، استفاده از فست‏فودها و رشد فزاينده پديده چاقي در دنياست...

براي آشنايي با اين بمب ساعتي و چگونگي خنثي‏‌كردن آن، گفت‏وگوي ما را با دکتر شاهين مرآت، فوق‌تخصص بيماري‌هاي گوارش و کبد و دانشيار دانشگاه علوم پزشکي تهران بخوانيد.


سلامت: آقاي دکتر! چه وقت مي‌گويند کبد چرب شده است؟

وقتي وزن كسي بالا مي‌رود، چربي در بدنش زياد مي‌شود و چربي اضافه در شکم، ران‏ها، بازوها و ساير قسمت‌هاي بدن مانند کبد رسوب مي‌کند و باعث به وجود آمدن کبد چرب مي‌شود.

سلامت: كبد چرب چه مشكلاتي براي بدن ايجاد مي‌كند؟

کبد چرب آسيب خاصي به بدن نمي‌زند اما حدود 10 درصد افراد مبتلا به کبد چرب، دچار مشکل مي‌شوند و چربي رسوب‌کرده به کبد آنها آسيب مي‌زند. علت اين آسيب هنوز مشخص نيست و با آزمايش‌هاي کبدي و مشاهده افزايش آنزيم‌هاي کبدي مي‌توان به آن پي ‌برد. در اين صورت کبد چرب مهم مي‌شود. 2 نوع کبد چرب وجود دارد؛ يکي کبدي که در اثر رسوب چربي آسيب نمي‌بيند و ديگري کبدي که به دليل وجود چربي‌ دچار مشکل مي‌شود كه اگر درمان نشود، به مرور زمان کبد را از بين مي‌برد.

سلامت: گفته مي‌شود کبد قدرت بازسازي بسيار خوبي دارد. با اين حال چربي مي‌تواند آن را از بين ببرد؟

بله، البته کبد همه بيماران مبتلا به اين عارضه از بين نمي‌رود. همان‌طور که اشاره کرديد، کبد قدرت بازسازي خوبي دارد و اگر آسيب ببيند، خودش را ترميم مي‌کند، اما در بعضي‌ افراد اين بازسازي آنقدر سريع نيست که همه آسيب‌ها ترميم شود، در نتيجه بعد از گذشت حدود 20 تا 30 سال، ممکن است کبد کاملا از کار بيفتد و به سيروز کبدي يا نارسايي کبد منجر شود. متاسفانه از آنجا که چاقي بسيار شايع شده‌است، متعاقب آن ابتلا به کبد چرب نيز افزايش‌يافته‌است. در حال حاضر کبد چرب يکي از شايع‌ترين بيماري‌هاي کبدي و مهم‌ترين علت نارسايي کبدي است.

سلامت: معمولا در چه افرادي پيشرفت‌کرده و منجر به نارسايي کبد مي‌شود؟

معمولا افراد خيلي چاق، ديابتي‏ها و افرادي که چربي خون بالا يا در خانواده‌شان سابقه ابتلا به نارسايي کبدي وجود دارد، بيشتر در معرض خطر هستند.

سلامت: ميزان شيوعش چقدر است؟

كبد چرب بيماري شايعي است و حدود 30 درصد مردم به آن مبتلا هستند. بيماري 2 تا 3 درصد آنها پيشرفت مي‌كند و به سيروز کبدي تبديل مي‌شود.

سلامت: بيشتر در چه سن و جنسي ديده مي‌شود؟

کبد چرب در هر سني ديده مي‌شود. به‌خصوص اينکه چاقي در ميان کودکان هم شايع شده است ولي معمولا در سنين 30، 40 تا 50 سال و بيشتر در بين آقايان شيوع دارد.

سلامت: مبتلايان، علايمي هم دارند؟

نه، خوبي يا شايد بدي کبد اين است که ذخيره آن بالاست. يعني اگر حتي نصف کبد هم از بين برود، هيچ اتفاقي نمي‌افتد و فرد متوجه آن نمي‌شود. فقط از راه آزمايش مي‌توان به وجود مشکل کبدي در فردي پي برد. در بيشتر مواقع فرد به دلايل ديگري آزمايش يا سونوگرافي انجام مي‌دهد و پزشک متوجه کبد چرب هم مي‌شود. وقتي علايم ظاهر مي‌شود که کبد کاملا از بين رفته باشد. شروع علايم هم معمولا زودتر از 50-40 سالگي نيست چون تقريبا 20 تا 30 سال طول مي‌کشد تا کبد از بين برود. در اين صورت شکم آب مي‌آورد. در موارد شديدتر فرد خونريزي گوارشي مي‌كند و دچار اختلالات هوشياري مي‌شود.

سلامت: راه درمانش چيست؟

درمان کبد چرب مانند درمان چاقي است و مبتلايان به کبد چرب مي‌توانند با انجام ورزش‌ و تغذيه مناسب مشکلشان را حل کنند. اگر بيماران بتوانند فقط 10 درصد وزن بدنشان را کم کنند، براي درمان کبد چرب کافي است. مثلا اگر فردي با وزن 100 کيلوگرم وزن کم کند و به 90 کيلوگرم برسد، کبد چربش خيلي بهتر مي‌شود. پس همان‌طور که با رژيم مناسب و ورزش، چربي‌هاي بدن آب مي‌شود چربي کبد هم بهبود مي‌يابد.

سلامت: يعني دارو ندارد؟

نه، داروي خاصي براي کبد چرب وجود ندارد. برخي پزشکان براي بيمار ويتامينe تجويز مي‌کنند ولي هنوز تاثير اين ويتامين در بيماران و اينكه نفعش از ضررش بيشتر باشد، ثابت نشده است زيرا ميزان دوز ويتامينe که براي درمان کبد چرب تجويز مي‌شود، بسيار بالاست و خطر سکته قلبي و تصلب شرايين را افزايش نمي‌دهد بنابراين پيشنهاد نمي‌شود مگر در موارد بسيار خاص که فرد پيشرفت کبدي زيادي داشته باشد و نمونه‌برداري مشکل مهمي را نشان بدهد. در غير اين صورت، تجويز ويتامينe بيشتر از 3 قرص در هفته و يک روز در ميان پيشنهاد نمي‌شود. داروهاي ديگري هم تجويز مي‌شوند ولي هيچ‌کدام واقعا موثر نيستند. تنها عوامل موثر در درمان کبد چرب، ورزش و کاهش وزن هستند.

سلامت: انجام چه ورزش‌هايي را به مبتلايان به کبد چرب توصيه مي‌کنيد؟

معمولا به افراد مي‌گوييم يا 20 دقيقه در روز ورزش کنند يا يک روز درميان يک ساعت به انجام فعاليت‌هاي ورزشي بپردازند. بيماران بايد بدانند که ورزش بايد مداوم انجام شود تا تاثيرگذار باشد نه اينکه 2 روز آن را انجام دهند و 3 روز انجام ندهند. ضمن اينکه لازم نيست اين 20 دقيقه يا يک ساعت، مداوم باشد، بيمار مي‌تواند 2 تا 10 دقيقه يا 4 تا 15 دقيقه ورزش کند. اين توصيه به‏خصوص براي افرادي است که به دليل مشکلات اسکلتي‌-عضلاني قادر به ورزش طولاني نيستند. فرد يا بايد سريع راه برود يا از سربالايي بالا برود و... تا به بدن فشار بيايد و عرق کند، ضربان قلبش تند شود و به نفس‌نفس زدن بيفتد. چنين ورزش‌هايي هم وزن را پايين مي‌آورد و هم کبد چرب را بهبود مي‌بخشد.

سلامت: مبتلايان به کبد چرب بايد رژيم غذايي خاصي را رعايت کنند؟

نه، رژيم خاصي وجود ندارد و مهم کم‌کردن وزن است، يعني اگر فردي مقدار زيادي هم روغن بخورد ولي طوري ورزش کند که همه آنها بسوزد مانعي ندارد و اگر غذاي کمي بخورد ولي اصلا ورزش نکند و وزنش بالا برود، براي کبد بد است. مهم وزن کم‌کردن است. توصيه مي‌کنم آنها به يک متخصص تغذيه مراجعه کنند.

سلامت: مي‌توانيم بگوييم کبد چرب يک بيماري جدي است؟

جدي است اما زمان براي درمان آن زياد است به‌خصوص اينکه راه‌هاي درمان هم بسيار ساده است. ايجاد عارضه در کبد حدود 30 سال زمان مي‌برد اما زمان پيشگيري از آن همين حالاست، بنابراين مبتلايان بايد وزنشان را در حد ايده‌آل نگه دارند تا بيماري‌شان پيشرفت نکند يا از عود مجدد آن پيشگيري کنند.

هفته نامه سلامت

 

[Last Star]

دكتر محمد باقري/فوق تخصص گوارش/استاديار پژوهشکده بيماري‌هاي گوارش و کبد
کبد چرب؛ سوغات زندگي ماشيني

پيشرفت علم و تكنولوژي و در پي آن ارتقاي سطح، آسايش و آسان‌تر شدن امور زندگي، باعث شده است انسان به دليل دريافت بيش از نياز غذا و كاهش فعاليت بدني، در معرض عوارض ناشي از ذخيره مازاد موادغذايي در بدن به صورت چربي قرار گيرد...

اين چربي، علاوه بر تغييرات ظاهري، باعث تحولاتي در بافت‌هاي مختلف بدن مي‌شود و بر كميت و كيفيت زندگي فرد تاثير مي‌گذارد. بيماري‌هاي مرتبط با افزايش وزن و چاقي، كيفيت زندگي را پايين مي‌آورند و طول عمر را كاهش مي‌دهند.

يكي از خطرهاي زندگي كم‌تحرك، ابتلا به كبدچرب است. اين بيماري در سال‌هاي اخير مورد توجه قرار گرفته است و مطالعات بسياري در مورد شيوع آن، نحوه پيدايش، روش ايجاد آسيب، آثار و عوارض ناشي از آن، درمان‌هاي موجود و مورد نياز و در نهايت سير بيماري انجام شده است.

در حال حاضر كبد چرب، شايع‌ترين بيماري كبدي است و شيوع آن رو به فزوني دارد. بنا به آمارهاي موجود، بين 30 تا 40 درصد افراد جامعه مبتلا به درجاتي از كبدچرب هستند. افراد چاق بيشتر دچار كبدچرب مي‌شوند اما ضرورتي ندارد فرد مبتلا به كبدچرب، حتما چاق باشد.

مردان بيشتر به اين بيماري مبتلا مي‌شوند اما شيوع آن در زنان هم پس از سن يائسگي به‌طور چشمگيري افزايش مي‌يابد. كساني كه ديابت قندي دارند هم در معرض خطر ابتلا به اين بيماري هستند.

با توجه به افزايش ميزان چاقي و اضافه وزن در بچه‌ها، ابتلاي آنها هم دور از انتظار نيست. كبدچرب، شايع‌ترين علت بيماري مزمن كبدي در گروه سني نوجوانان و جوانان است و بي‌توجهي به بيماري و درمان مناسب، عوارضي از جمله پيشرفت بيماري به سمت نارسايي كبدي و نياز به پيوند كبد را به دنبال دارد.

اهميت باليني كبدچرب به شيوع آن در جامعه و سير طبيعي آن بستگي دارد. با توجه به شيوع گسترده اين بيماري در سطح جهان و ارتباط
قابل توجه آن با مرگ‌ومير ناشي از بيماري‌هاي قلبي – عروقي و مغزي و در درجه بعدي نارسايي كبدي و بدخيمي‌ها، بايد به عنوان يك پديده زاييده زندگي پيشرفته ماشيني، آن را جدي گرفت و برنامه‌هاي درماني مناسب و برنامه‌هاي آموزشي گسترده براي پيشگيري از افزايش شيوع آن تدارك ديد. از ديدگاهي ديگر، مي‌توان اين بيماري را نشانه‌اي از يك اختلال گسترده در سيستم متابوليسم داخلي دانست و آن را آينه‌اي از وضعيت عروق داخل بدن در نظر گرفت. همان‌طور كه چربي در كبد رسوب مي‌كند، مي‌تواند در جدار عروق ديگر بدن از جمله عروق قلبي، مغزي و كليوي هم رسوب كند و باعث آسيب به اين اعضا شود.

كبدچرب براي تبديل به نارسايي كبد و نياز به پيوند به زمان نسبتا طولاني (حدود 20 تا 30 سال) نياز دارد ولي در قلب يا مغز، فاصله زماني بين پيدايش تنگي در رگ تا بروز علايمي مانند سكته قلبي يا مغزي بسيار كوتاه است، بنابراين بايد اين بيماري را هشداري در نظر گرفت و با تغيير در شيوه زندگي و درمان به موقع، از عوارض آن پيشگيري كرد.

مي‌توان گفت بيشتر مواقع، با تصحيح روش زندگي مانند الگوي صحيح غذاخوردن و فعاليت مناسب مي‌توان از ابتلا به اين بيماري پيشگيري كرد.

 

[Last Star]

بيماري كبد چرب غيرالكلي خطر مرگ را افزايش نمي‌دهد

پزشكان آمريكايي مي‌گويند: بيماري كبد چرب غيرالكلي كه در بين افراد چاق و مبتلا به امراض قلبي شايع است در افزايش خطر مرگ اين بيماران تاثيري ندارد.

به گزارش سرويس بهداشت و درمان ايسنا، ماريانا لازو از متخصصان علوم پزشكي در دانشكده پزشكي دانشگاه جان هاپكينز در بيانيه‌اي در همين رابطه متذكر شد: پزشكان بيماري كبد چرب را به عنوان يك فاكتور خطرزاي واقعا نگران كننده و موثر در بروز بيماريهاي قلبي – عروقي درنظر مي‌گيرند. اما تحليل‌هاي ما از اطلاعات موجود نتايج تعجب آوري داشت چون متوجه شديم كه برخلاف تصور ما، عارضه كبد چرب غيرالكلي خطر مرگ را در اين بيماران افزايش نمي‌دهد.

اين يافته حاصل بررسي اطلاعات مربوط به 11 هزار و 371 آمريكايي بين سال‌هاي 1994تا 1998 ميلادي است كه بعنوان بخشي از سومين «مطالعه ملي بررسي سلامت و تغذيه» در يك دوره 18 ساله انجام گرفت.

به گزارش ايسنا به نقل از خبرگزاري يونايتدپرس، در طول اين سالها شركت كنندگان از گروههاي سني 20 تا 74 ساله انتخاب شده بودند و 20 درصد از آنها به بيماري كبد چرب غيرالكلي مبتلا بودند.

جزئيات اين بررسي‌ها در مجله «طب انگليس» منتشر شده است.

 

[shakira]

8 تاپیک فوق، به دلیل موضوع یکسان، ادغام گردیدند.

:گل: