مَحَلّات یک واژه عربی و جمع محلّه است. محلات یعنی محله ها. در گذشته این شهر به صورت چندین محله جدا از هم و ناهمانند بود . بنابراین محلات نامیده شد. محلات در ایران باستان بخشی از ماد بود در دوران نخستین اسلامی این شهرستان بخشی از منطقه «جبال» یا «کهستان» بود. همین منطقه در سده چهارم هجری به نام « رستاق انار » خوانده شد. بعدها نیز محدوده دو شهرستان خمین و محلات امروزی را تیمره گفته اند که تیمره علیا، خمین امروزی و تیمره سفلی، محلات کنونی بود.
برخی ساخت شهر مرند را به دستوردختر ترسایی به نام «ماریا» می‌دانند و ساخت نخستین مسجد جامع مرند را نیز، کلیسایی می‌شمارند که وی ساخته است و نام مرند را هم برگرفته از نام ماریا با اندکی تغییر می‌دانند. بطلیموس، جغرافیدان یونانی از این شهر به نام «ماندگار» نام برده و آن را یکی از آبادترین شهرها در تاریخ می‌خواند. در افسانه های باستانی ارامنه آمده‌است که حضرت نوح در مرند به خاک سپرده شده و واژهٔ مرند از یک فعل ارمنی به معنای تدفین برگرفته شده است . ارامنهٔ امروزی را باور این است که نوح(ع) بعد از طوفان در نَخجَوان فرود آمد و در این شهر نیز به خاک سپرده شد و گور همسرش هم در مرند است. دکتر کسروی مرند را برگرفته از مادوند و ماروند می داند که به مرند تغییر شکل داده است . ماد وَند ï مار وَند ï مَروَند ï مَرَند تبدیل ماد به مار در زبان طبیعی است . ارمنیان ماد را مار می خوانند . استرابون جغرافیدان و تاریخ نگار باستانی یونانی از مرند با نام (موروندا)نام می برد. در دائره المعارف اسلامی مرند را برگرفته از واژه (مروا) دانسته اند . دائره المعارف اسلامی ، کلمه مرند را به معنای مادر و وجه تغییر یافته کلمه را (مانر) ویا (ماتر) می داند و می نویسد «بنا به یک روایتی از افسانه های مذهبی ارمنی ،مرند مدفن همسر حضرت نوح (ع) است وچون اعقاب نوح جملگی او را مادر می نامیدند منطقه را هم که او در آنجا دفن شده است مرند (مادر) خوانده اند.
مهریز نام مجموعه روستاهایی است که در گذشته مهریجرد نامیده می شد و به مهرنگار دختر انوشیروان منسوب است اما تا پیش از ۱۳۱۸ ریشه نامش مهریز به درستی پیدا نبود. مهریز در حدود ۱۶ سده پیش (در زمان پادشاهی ساسانیان ) ناحیه‌ای در جنوب دشت یزد و دامنه جنوب شرقی شیرکوه بوده و قنات‌هایی از آن سرچشمه می‌گرفتند که در مواردی پس از گذشت راهی بس دراز به سرچشمه خود می‌رسیدند اما « مهرنگار » دختر انوشیروان دستور می‌دهد قنات‌هایی در منطقه ساخته شوند که با پیمودن راه کمتری به سرچشمه برسند . پس از آنکه این قنات‌ها مایه آبادانی شدند ، فرمانبردارانِ شاهزاده خانم ، آبادی خود را به نشانه سپاسگزاری « مهرگرد » نامیدند . نام مهرگرد در گذشتِ زمان به « مهریجرد » تبدیل شد و امروزه مهریز خوانده می‌شود .
این نام به صورتهای مختلف درآمده وتغییر یافته است : 1- میم بند2- میمند-3- میمد4- میمه5 - می می 6- میامی
میم بند : شاید نام نخستین شهر میامی (میم بند) بوده است. میم به معنای درخت انگور وپسوند بند به معنی محل پرورش دادن است پس میم بند یعنی جای پرورش انگور (تاکستان) در کتاب فرهنگ جغرافیایی ایران جلد 41 درباره واژه مَی مَی چنین آمده است : میامی از نظر لغوی به معنای مَی مَی است واین واژه از این جهت به کاررفته است که در این ناحیه انگور فراوان به دست می آورند و در زمانهای قدیم حدود 800سال پیش از این انگور شراب فراوان به دست می آوردند. شاید نام قدیم یا نام اصلی این شهر« میمِد » بوده است واهالی با لهجه محلی آن را « مَی مَی » تلفظ کرده اند ، زیرا هم اکنون کلمه بیامد را « بیامی » تلفظ می کنند. این گونه می نماید که نام میامی از آغاز روزگار قاجار به این صورت تغییر یافته است.
مهران در ساحل رودخانه كنجان چم واقع شده و در مرز عراق می باشد.مهران در گذشته، منصور آباد نام داشت كه در سال 1309 هجری شمسی با تصویب فرهنگستان ایران، مهران نامیده شد.مهران جمع مهر و به معنی خورشیدها است . این شهر همانند شهرهای مرزی دیگر كشورمان در ابتدای جنگ تحمیلی به دست عراقی ها افتاده ویران شد، اما سرانجام در سال 1365 به دست نیروهای رزمنده ایران به آغوش میهن بازگشت .در سال های اخیر این شهر ‹‹نگین سبز ایران›› نام گرفته است.
