شهرستان قزوين

[neda_omid]

قزوين كه لقب « باب الجنه» يا «دروازه بهشت» را به خود اختصاص داده از مناطق مهم ايران است كه در زمينه هاي تاريخي, طبيعي, اقتصادي, فرهنگي, صنعتي و گردشگري داراي اهميت زيادي است. شهرستان قزوين به لحاظ صنايع و معادن, راه ها و مسيرهاي ارتباطي, پيشينه تاريخي غني‏, اقتصاد قوي , كشاورزي و بازرگاني مناسب و جاذبه هاي گردشگري طبيعي و تاريخي از اهميت و ارزش زيادي برخوردار است.

قله ها وغارهاي مشهور و زيبا, قديمي ترين مسجد ها و عمارت ها, درياچه هاي زيباي طبيعي, زيباترين كاروان سراها, جاذبه هاي غني ژئوتوريستي به منظور گردشگري علمي, قديمي ترين قلعه ها و پل هاي عمراني‏‏, رودخانه هاي متعدد و پرآب, چشمه هاي متعدد آب گرم جهت توريسم درماني وتفريحي و ده ها جاذبه اجتماعي و فرهنگي ديگر از جاذبه هاي گردشگري شهرستان قزوين است كه در كنار رونق تاريخي, اقتصادي و تجاري منطقه يكي از مهم ترين شهرستان هاي ايران را به وجود آورده است.

 

[neda_omid]

وجه تسميه و پيشينه تاريخي

در مورد علت نام گذاری قزوين؛ نظرات زيادی در متن های تاريخی مطرح شده است. تاريخ نگاران ايرانی و عرب عقيده دارند كه واژه «قزوين» از جمله «اين كش وين» گرفته شده است، به اين شرح که وقتی سركرده سپاه كسرا به هنگام نبرد، در صف لشكريان خود خللی ديد، با عبارت «اين كش وين» (يعنی به آن كنج بنگر) زير دست خود را مأمور رفع خلل كرد و در نتيجه سپاهيان او پيروز شدند. آن گاه در آن محل شهری بنا كردند و آن را «كشوين» ناميدند و در دوره اسلامی، عرب ها، اين واژه را معرب كرده و آن را «قزوين» ناميدند. عقيده يونانيان دراين مورد بر اين است که پيش از دوران هخامنشی، مردمی كه آن ها را «كاسی» يا «كاسيت» می ناميده اند، در كرانه باختری دريای قزوين می زيستند كه به گفته بعضی از تاريخ نگاران يونانی و آريايی جزو نژاد «ميت تانی» به حساب می آمدند. اين قوم ظاهرا مدت ها پيش از مادها به ايران آمده و قرن ها در كرانه باختری دريای كاسپين (خزر) استقرار يافته بود. نام قزوين نيز از نظر آنان، از نام دريای كاسپين گرفته شده است. نظر ديگری، وجه تسميه قزوين را متأثر از موقعيت طبيعی، جغرافيايی و حوادث تاريخی روی داده درآن می داند. گفته می شود كه كوهستان های شمالی قزوين همواره زيستگاه مردمان سركش بوده و آبادی های دشت قزوين پيوسته دست خوش تاخت و تاز و تاراج طايفه های گوناگون قرار داشته است. به فرمان حاكم وقت، برای جلوگيری از تاخت و تاز كوه نشينان، يك دژ در مدخل كوهستان شمالی قزوين و دژ بزرگ ديگری برای استقرار سپاهيان در محل كنونی قزوين بنا كردند. اولی را «دژ بالا» و دومی را «دژ پايين» ناميدند که با گذشت زمان، نام «دژ پايين» دچار دگرگونی شده و به «دژپين»، «گژوين» و سپس «كشوين» تبديل شده است. در دوران شاپور ذوالاكتاف قلعه ای - در جای همان دژ - بنا كرده و همان کشوين ناميده شد. اين نام در دوره اسلامی معرب شده و به قزوين تغيير يافته است.
بنای اوليه شهر قزوين، به شاپور اول ساسانی معروف به شادشاپور نسبت داده می شود. او شهر قزوين را برای جلوگيری از تهاجمات ديالمه بنا کرد و سپاهيان خود را در دژها و استحكامات زيادی که در آن ايجاد کرده بود، مستقر نمود. به مرور زمان؛ اين پايگاه نظامی توسعه يافت و هسته اصلی شهر قزوين - که همواره به عنوان گذرگاه مهم طبرستان و دريای مازندران (خزر) اهميت فراوان داشته؛ به وجود آمد. با آغاز دوره فتوحات اسلامی و حملات اعراب به ايران در سال 24 هـجري قمري قزوين به محاصره براء بن عازب - از سرداران معروف عرب - درآمد و چون مردم اين شهر مانند بسياری ديگر از شهرهای ايران ‌اسلام را پذيرفتند، ازپرداخت جريمه معاف شدند. قزوين در دوره اسلامی نيز همانند دوره ساسانيان - كه پايگاه مستحكمی برای جلوگيری ازهجوم مهاجمان ديلمی بود – اهميت جنگی پيدا کرده و پايگاه و مبدأ عمليات بعدی لشكريان عرب شد.
در زمان امويان، پسرحجاج بن يوسف؛ نخستين مسجد جمعه آن را بنا نهاد كه به «مسجد الثور» معروف شد. اين مسجد تا زمان هارون الرشيد معتبرترين مسجد قزوين بود. در سال 176 هـجري قمري, قلعه يا شهر ديگری توسط خليفه هادی موسی بن عباسی در مقابل شهر قديم قزوين ساخته شد كه به «مدينه موسی» يا «مدينه مباركيه» معروف شد. وقتی هارون الرشيد - خليفه عباسی – به قصد خراسان از راه قزوين می گذشت، از گرفتاری های مردم قزوين در مقابل هجوم های ديالمه و مقاومت شجاعانه آن ها آگاهی يافت و به سعد بن العاس - والی عراقين و قزوين - دستور داد كه حصاری به دور «مدينه موسی» بكشد و مسجدی نيز در آن بسازد، اما با مرگ او حصار ناتمام ماند، تا اين كه يكی از فرماندهان ترك دستگاه عباسی به نام موسی ابن بنا كه مأمور جنگ با حسين بن زيد علوی شده بود،‌ در سال 256 هـ جري قمري بنای آن را به اتمام رساند.
از اواخر قرن پنجم هجری تا زمان حمله هلاكو به قلعه های اسماعيليان، اين سرزمين تحت تأثير حوادث مربوط به نهضت حسن صباح و جانشينان او قرارداشت و شاهد نبردها و جنگ های طولانی ميان سپاه حكومت مركزی و اسماعيليان بود. با روی کار آمدن سلسله صفويه و برگزيده شدن شهر قزوين به پايتختی، منطقه اعتبار بيش تری يافت و آثار و بناهای متعددی درآن بنا شد. دردوره قاجاريه نيز با انتخاب شهر تهران به عنوان پايتخت، قزوين به علت استقرار در مسير جاده تهران به اروپا و روسيه اهميت قابل ملاحظه ای يافت. ناصر خسرو قباديانی در سفرنامه خود در سال 438 هـجري قمري اين شهر را چنين توصيف كرده است: «باغستان بسيار داشت، بی ديوار و خار،‌ و هيچ مانعی از دخول در باغات و قزوين را شهری نيكو ديدم، با روی حصين و كنگره بر آن نهاده و بازارهای خوب، مگر آن كه آب در آن اندك بود و منحصر به كارگرها در زير زمين و رييس آن شهر مروی علوی بود.» امروزه مركز شهرستان قزوين از شهرهای زيبای استان قزوين است و شهرستان قزوين هم اكنون نيز از مهم ترين منطقه هاي ايران است كه نقش بسيار مهمي در اقتصاد, صنعت, فرهنگ كشور ايفا مي كند.

 

[neda_omid]

مشخصات جغرافيايي

شهرستان قزوين ازنظرجغرافيايی بين 58 درجه و 49 دقيقه تا 50 درجه و 02 دقيقه درازای خاوری و 14 درجه و 36 دقيقه تا 19 درجه و 36 دقيقه پهنای شمالی و در بلندی 1280 متری از سطح دريا قرار دارد. رودهای اين شهرستان بيش تر فصلی و موسمی بوده و بيش تر دربخش شمالی جاده قزوين- رشت به سوی منطقه قزوين روانند. درداخل شهر, رودخانه ای از شمال به جنوب روان است و كوه های البرز نيز در شمال قزوين سربرافراشته اند و بر زيبايی شهرافزوده اند. شهرستان قزوين از شهرها و دهستان هاي زيادي تشكيل شده است و از شمال به استان گيلان، از خاور به استان تهران، از جنوب به بويين زهرا و از باختر به استان زنجان محدود است. براساس سرشماری سال 1375 جمعيت اين شهرستان 574740 نفر برآورد شده كه 291117 نفر از آن ها در مركز شهرستان ساكن بوده‌اند. راه های منتهي به شهرستان قزوين عبارتند از:
- بزرگ راه قزوين - تهران به درازای 146 كيلومتر
- بزرگ راه قزوين - زنجان به درازای 184 كيلومتر
- راه قزوين - تاكستان به درازای 32 كيلومتر
- راه قزوين - رشت به درازای 177 كيلومتر
- راه قزوين - معلم كلايه به درازای 85 كيلومتر
- راه قزوين - بويين زهرا به درازای 59 كيلومتر
- ايستگاه راه آهن تهران - زنجان از اين شهرستان عبور مي كند و اين شهرستان داراي يك فرودگاه محلي نيز است.

 

[neda_omid]

مکان های دیدنی و تاریخی

شهرستان قزوين كه از مناطق زيبا, با فرهنگ و متمدن ايران است در كنار طبيعت زيبا, خدادادي و مناظر بهشت گونه خود از غناي تاريخي و فرهنگي قابل توجهي نيز برخوردار است. رودخانه هاي پرآب, قله هاي زيبا و مشهور, چشمه هاي آب گرم‏, حيات وحش, پوشش گياهي غني و درياچه هاي چشم نوازمنطقه؛ مهم ترين جاذبه هاي طبيعي شهرستان قزوين را تشكيل مي دهند. در كنار آثار متعدد تاريخي و معماري در قالب مسجد ها, امام زاده ها, مدرسه ها, بازارها, حمام ها, شهرهاي قديمي و كاروان سراها؛ اين شهرستان از جاذبه هاي اجتماعي چون: جشن ها, غذاهاي خاص و جاذبه هاي فرهنگي چون: صنايع دستي, موسيقي و لباس هاي خاص محلي برخوردار است. همه اين جاذبه ها دست به دست هم داده و مجموعه اي ديدني در قالب شهرستان قزوين به وجود آورده اند كه سبب شده اين منطقه به يكي از جذاب ترين و مهم ترين شهرستان هاي ايران تبديل شود. شهرستان قزوين به واسطه پشتوانه غنی تاريخی و طبيعي خود از مكان هاي طبيعي و تاريخي زيادي برخورداراست كه فهرست و اطلاعات كامل آن ها به تفصيل در آيتم هاي مربوطه آورده شده است.

 

[neda_omid]

صنايع و معادن

صنايع شهرستان قزوين شامل دو دسته صنايع ماشيني و صنايع دستي مي شود. صنايع دستی مردم قزوين زيبا, هنرمندانه و جالب توجه است. كاشی سازی، منبت كاری، گچ بری، قالی بافی، سنگ تراشی، حكاكی و خطاطی از جمله هنرهای دستی شهرستان قزوين هستند. صنايع ماشيني در اين شهرستان ازشكوفايی خاصی برخورداراست. استقرار شهر صنعتی البرز در 11 كيلومتری جنوب خاوری شهر قزوين در زمينی به مساحت 900 هكتار - كه 347 كارخانه و حدود 70 كارگاه صنعتی و توليدی را در خود جای داده - بر اهميت صنعتی استان و شهرستان قزوين افزوده است. صنايع فلزی، شيميايی، نساجی و غذايی از جمله مهم ترين صنايع شهرستان قزوين هستند. معادني چون: مس،‌ سرب، منگنز، ‌سيليس آلونيت و كائولن نيز باعث شکوفايی اقتصادی بيش تر اين شهرستان شده است.
شهرستان قزوين در امربازرگانی موقعيت ممتازی دارد و در امر صادرات و واردات از اهميت زيادی برخوردار است. انواع خشك بار، ميوه، سيب زمينی، پودرهای شوينده و محصولات فلزی از جمله صادرات اين شهرستان هستند. در ضمن مواد اوليه كارخانه هاي محصولات غذايی و ساختمانی از خارج از شهرستان وارد می شود.

 

[neda_omid]

کشاورزی و دام داری

شهرستان قزوين يكی از مراكز مهم كشاورزی استان قزوين است كه با مكانيزه شدن كشت و زرع و دسترسی به آب های روان توسعه فراوانی يافته است. آب كشاورزی اين شهرستان از چاه های ژرف تأمين می شود. فرآورده های کشاورزی قزوين شامل گندم، جو، يونجه، عدس، لوبيا، سيب زمينی، تره بار، سيب درختی، گردو، انگور، هندوانه و ذرت علوفه ای مي شود.
شهرستان قزوين در زمينه دام پروری و پرورش طيور از اهميت و موقعيت ممتازی برخوردار است. دراين شهرستان دام پروری به صورت صنعتی و سنتی رواج دارد که در سال های اخير، به دليل افزايش نياز منطقه و استان های مجاور به گوشت سفيد و تخم مرغ، مرغ داری های سياری نيز برای پرورش مرغ گوشتی, مادر و توليد تخم مرغ در شهرهای قزوين و تاكستان داير شده اند.

 

[سپیــدار]

جاذبه‌های طبیعی شهر قزوین​

​

یکی دیگر از جاذبه‌های طبیعی و منحصر به فرد و بسیار جذاب برای هر گردشگر وجود غارهای طبیعی در کشور است. در دل کوه‌های البرز در استان قزوین غارهای زیادی موجود است که مهم ترین آن‌ها...

ییلاق‌های قزوین به دلیل آب و هوای تمیز و فرح بخش خود در تابستان پذیرای بسیاری از ساکنان استان‌های شمالی و مرکزی می‌باشند و از اکوتوریسم‌های مهم به شمار می‌روند.

دریاچه اوان
دریاچه زیبای اوان در نیمه شمالی الموت، در دامنه کوه خشچال، در فاصله ۷۵ کیلومتری و در میان ۴ روستای اوان، وربن، زواردشت و زرآباد شهر قزوین قرار دارد. این دریاچه که بیش از ۷۰ هزار مترمربع مساحت دارد، در ارتفاع هزار و ۸۰۰ متری از سطح دریا واقع شده است. طول آن ۳۲۵ متر و عرض آن ۲۷۵ متر می‌باشد. دریاچه تنها از آب چشمه‌های زیرزمینی موجود در بستر دریاچه تغذیه و بخش ناچیزی از آن هنگام بارندگی تامین می‌شود اما به صورت سطحی و کم. غلیان دائمی ‌آن باعث صافی و زلالی آب دریاچه شده است. عمیق ترین بخش آن ۷/۵ متر می‌باشد که در جنوب شرقی آن واقع شده است البته برخی از مسئولان، عمق دریاچه را بین یک تا ۲۰ متر تخمین زده اند. از سرریز آب دریاچه نیز رود کوچکی تشکیل می‌شود که آب آن مورد استفاده کشاورزان روستاهای کوشک و آیین قرار دارد. در تابستان این دریاچه محل ماهی گیری، آب تنی و قایق رانی و در پاییز، مأمن پرندگان مهاجر مانند قو، غاز، مرغابی و در زمستان با توجه به برودت هوا و یخ زدن سطح آن، قابل اسکی کردن است. درخور اشاره است دریاچه اوان با حضور نماینده سازمان ملل و برافراشتن پرچم سازمان ملل و پرچم ایران رسما به عنوان قطب گردشگر جهان اعلام شده است.

چشمه آبگرم عرشیا
استان قزوین نیز از داشتن آب‌های گرم و معدنی بی بهره نیست و می‌توان به چشمه‌های آب معدنی عرشیا در شهر آبگرم استان اشاره کرد که قابلیت‌های درمانی بسیاری دارد. یکی دیگر از جاذبه‌های طبیعی و منحصر به فرد و بسیار جذاب برای هر گردشگر وجود غارهای طبیعی در کشور است. در دل کوه‌های البرز در استان قزوین غارهای زیادی موجود است که مهم ترین آن‌ها عبارتند از سلطان باغ، آق بابا، چهل دختر، ملک شاه، غارپلنگ، اکتین کش، غارولی در ۱۰ کیلومتری جنوب غربی گشنه رود از توابع الموت، غار قلعه کرد در ۲۰ کیلومتری برج‌های دوگانه خرقان دهستان حصار از توابع شهر آبگرم و غار یخی انگول در ۳ کیلومتری شمال روستای دینک از توابع بخش کوهین.

روستای آتان
این روستا با حدود ۲۰۰ خانوار جمعیت، در دامنه کوه «هودگان» قرار دارد. بنای خانه‌های این روستا به گونه ای است که پشت بام هر خانه ایوان خانه بالایی است و از این نظر شباهت زیادی به شهر ماسوله استان گیلان دارد. شغل اصلی روستاییان آن، زراعت و گله داری و زبان و گویش رایج آن‌ها فارسی و تاتی است.

دره اندج رود
یکی از زیباترین و سرسبزترین دره‌های استان قزوین دره اندج رود است. این دره در منطقه «الموت» قرار دارد و از ارتفاعات کوه «خرم ور» شروع و به روستای «شهرک» ختم می‌شود.ا ین منطقه به لحاظ قابلیت‌های زیست محیطی، وجود غارهای طبیعی و نوع بافت کوه‌های آن، همیشه برای سکونت انسان مناسب بوده است. نام این دره و رود آن برگرفته از عنوان روستایی بزرگ به همین نام در انتهای این دره است. وجود رودخانه و چشمه‌های فراوان در این منطقه سبب آبادی روستا، ایجاد مزارع برنج و باغ‌های میوه شده است.

دره نینه رود
این دره در نزدیکی روستاهای «هیر» و «ویار» واقع، و با رود پرآبی که در آن جاری است، یکی از مناطق ییلاقی و زیبای «رودبار شهرستان» محسوب می‌شود. دره نینه رود پر از فندق زارهای سرسبز است و قسمت‌های شمالی و مرتفع آن دارای مراتع خوش آب و هوا است. این دره در میان کوه‌های «خرمدشت» و «گونه گول» قرار دارد و در تابستان پر از ریواس‌های درشت و آبدار است.

منطقه ییلاقی پیچ بن
این منطقه نسبتا مرتفع با ارتفاع حدود ۲ هزار و ۵۰۰ متر، در شمال شرقی الموت و در جاده معروف «سه هزار» قرار دارد و یکی از زیبا ترین مسیرهای راه پیمایی قزوین به شمال ایران است. چمنزارهای زیبای این منطقه ییلاقی خوش آب و هوا، به گردنه مشهور «سلج انبار» با ارتفاع تقریبی ۳ هزار متر می‌رسد که بخشی از رشته کوه البرز غربی است و مرز طبیعی استان‌های قزوین و مازندران محسوب می‌شود.

دامنه‌های جنوبی سیالان
دامنه‌های جنوبی سیالان در شمال شرقی الموت واقع، و از ییلاق‌های زیبا و سرسبز استان قزوین است. از «هنیز» -مرتفع ترین و شمالی ترین آبادی این منطقه- هرچه به سمت شمال پیش برویم، هوا خنک‌تر شده و پوشش گیاهی منطقه تغییر می‌کند. علاوه بر گیاهان علفی، این منطقه دارای پوشش درختان سرو کوهی نیز می‌باشد که نشانه نزدیکی این منطقه به استان مازندران و پوشش گیاهی جنگلی آن است.این ییلاق در شمال به گردنه سیالان با ارتفاع تقریبی ۴ هزار متر منتهی می‌شود که مرز طبیعی استان‌های قزوین و مازندران به حساب می‌آید.

گردآوری شده توسط: گروه فرهنگ و هنر ایران فروم