شهر تبریز

[Nicol]

از سال 1306 هجری قمری ضرابخانه ماشینی به طور رسمی در ایران برقرار و تمام ضرابخانه های شهرهای معتبر برچیده شد. فکر ایجاد چنین ضرابخانه، سال ها قبل از این تاریخ، یعنی به سال 1222 هجری قمری در زمان ولیعهدی عباس میرزا نایب السلطنه در تبریز مورد توجه بوده و اقدام به تهیه مسکوک رسمی یا چرخی گردیده ولی به علت گرانی هزینه در حدود 200 قطعه سکه سیمین تهیه و ضرابخانه تعطیل شد. نمونه زیر از مسکوکات نامبرده است.

نخستین اتاق بازرگانی نیز در تبریز بنیاد نهاده شده است. تاریخ تأسیس اتاق تجارت در تبریز به سال 1285 هجری شمسی بر می گردد و اولین اتاق تجارت در سطح کشور بوده است. بعد از اتاق تجارت تبریز، اتاق تجارت تهران بنیاد یافته است.

اولین شهربانی به مفهوم امروزی توسط انجمن ایالتی آذربایجان در سال 1325 هجری قمری در تبریز به وجود آمد... اجلال الملک که نماینده انجمن ایالتی آذربایجان بود به سمت نخستین رئیس شهربانی انتخاب شد...... از جمله شاهکارهای این سازمان انقلابی ( شهربانی) انتشار نشریه ای بود که به نام « نظمیه تبریز» منتشر شد. ( وارلیق شماره 5 و6 ( مرداد و شهریور سال 1361) روزنامه نظمیه، از صمد سرداری نیا ).
پس از صدور فرمان مشروطیت که انجمن ایالتی آذربایجان در تبریز تشکیل شد، از جمله اقدامات بس مترقی و مهمش تأسیس ادارات جدید و مؤسسات نوین بود که بلدیه تبریز از جمله آن نهادهاست.....

باتوجه به پیشینه شهرداری تبریز این تشکیلات از سه جهت قبل توجه و بررسی است. 1- از لحاظ بنیاد و تشکیلات -2- از لحاظ عمارت -3- از لحاظ شهرداران.
از لحاظ بنیاد، نخستین شهرداری یا به اصطلاح آن روز بلدیه بود که در سطح کشور بنیاد یافت و صمد سرداری نیا مطلبی تحت عنوان « بلدیه تبریز» در شماره فروردین و اردیبهشت 1367 مجله وارلیق می نویسد :
بلدیه تبریز از جمله نهادهایی است که در صدر انقلاب مشروطیت در یک شرایط تاریخی توسط انقلابیون این شهر بنیان گذاشته شده است که پس از تأسیس هم در روند انقلاب و هم در پیشرفت شهر و رفاه حال مردم تبریز نقش بس ارزنده ای ایفا کرده است.... پس از صدور فرمان مشروطیت که انجمن ایالتی آذربایجان در تبریز تشکیل شد از جمله اقدامات بس مترقی و مهمش تأسیس ادارات جدید و مؤسسات نوین بود که بلدیه تبریز از جمله آن نهادهاست که طبق قانون تشکیل انجمن های ایالتی و ولایتی پا گرفت و همزمان با تأسیس بلدیه، انجمن های بلدی نیز جهت اداره شهر و انتخاب شهردار در اغلب شهرهای آذربایجان تشکیل شد.... نخستین شهردار تبریز قاسم خان امیر تومان معروف به والی بود. وی که در سال 1254 در تبریز پا به عرصه وجود گذاشته و تحصیلاتش را در مدرسه « سن سیر» پاریس به پایان رسانده بود. شخصی بود آگاه و دلسوز برای زادگاهش تبریز.
اولین شهردار تبریز، اولین تلفن و اولین چراغ برق را نیز در تبریز دایر کرد. در این باره دکتر رضا زاده شفق می نویسد :
وقتی که قاسم خان امیر تومان به آذربایجان فابریک چراغ الکتریک آورد. در استانبول چراغ ها را با نفت روشن می کردند و روسیه تازه طرح راه آهن سیبری را ریخته بود. فابریک را ساختند. چراغ های رنگارنگ الکتریک را در خیابان مجیدی تبریز روشن کردند.
اوژن اوبن که اسم اصلی اش « کولاردسکو » بوده و از مرداد 1285 تا تیر ماه 1286 شمسی به عنوان وزیر مختار فرانسه در ایران خدمت می کرد درباره شخص قاصم خان که به اشتباه « کاظم خان » نوشته و اقدامات وی در زمینه تأسیس برق و چگونگی تلفن در تبریز آن روز می نویسد :
تسهیلات و وسایل آسایش و رفاه اروپایی در تبریز هم رواج پیدا کرده است. تلفن یکصد و پنجاه شماره مشترک دارد و برای هر شماره سالی سی تومان وجه الاشتراک پرداخت می کنند. دو سال است یکی از شاگردان قدیمی مدرسه ( سن سیر) موسوم به کاظم خان که سمت آجودانی ولیعهد را نیز به عهده دارد. در شهر چراغ برق دایر کرده است.
آقای سرداری نیا در ادامه می افزاید:
قاسم خان والی در راه انداختن تراموای تبریز نیز تلاش چشمگیری داشت..... فعالیت اجتماعی قاسم خان والی به این موارد محدود نمی شد. او در سال 1317 قمری چاپخانه سربی نسبتاً بزرگی از خارج وارد و در شهرتبریز دایر کرد. وی از جمله مؤسسین نخستین انجمن ادبی تبریز در سال 1318 هجری قمری بود.
از دیگر افتخارات بلدیه تبریز انتشار نشریه بلدیه تبریز است که ادوارد براون نیز در مورد این روزنامه می نویسد :
نشریه هفتگی است که در تبریز از سال 1327 هجری قمری ( 1909 میلادی) به مدیریت احمد میرزا با چاپ سنگی انتشار می یافت و ناشر گفتگوهای انجمن بلدی (شهرداری) بوده و از سوی بلدیه اداره می شده است.
از لحاظ عمارت نیز بنای شهرداری یکی از بناهای زیبا، مستحکم و قابل تأمل است که در سال 1314 شمسی توسط حاج ارفع الملک جلیلی یکی از شهرداران صدیق و نیکنام تبریز برپا شد که شرح اجمالی این بنا در عمارات تبریز آمده است.

 

[Nicol]

شهرداری مرکز ( میدان ساعت ) ، شهرداری منطقه 1 ( چای کنار )، شهرداری منطقه 2 (خیابان آزادی )، شهرداری منطقه 3 (خیابان صائب)،شهرداری منطقه 4 ( خیابان آذربایجان )، شهرداری منطقه 5 ( کوی ولیعصر)، شهرداری منطقه 6 ( خیاران راه آهن )، شهرداری منطقه 7 ( جاده سردرود )، شهرداری منطقه 8 ( مقصودیه).
تبریز که روزگاری به خاطر داشتن باغات متعدد شهره آفاق بود. آن همه را در توسعه شهر از کف داد و برای جبران آن خسران پارک های متعددی احداث شد و برخی نیز از پیش بود.
پارک های منطقه 1 – پارک بنفشه، پارک فارابی، پارک مقبرة الشعراء، پارک 17 شهریور، پارک شقایق پارک شطرنج.
پارک های منطق 2 – پارک پرواز، پارک قله ، پارک مقابل راهنمایی، پارک جدید زعفرانیه، پارک آتش نشانی، پارک ماندانا، پارک زیتون، پارک نهالستان، پارک استاد شهریار، پارک رجائی شهر، پارک زعفرانیه، پارک سهند، پارک اول زعفرانیه، پارک اعتصامی، پارک فدک.
شهرداری منطقه 3 – پارک قطران، پارک حکیم نظامی، باند وسط کمربندی از شریعتی تا ابوریحان ، پارک بابک، پارک سه گوش، محمد آباد، میدان منظریه، سه گوش رسالت، پارک کوثر، پارک دانش، پارک منظریه.
شهرداری منقطه 4 – پارک کریم آباد، پارک صفا، پارک لاله ، نهالستان 4 ، پارک پشت بازار امام، پارک فرزانگان ، پارک لطیف، پارک کوچه باغ، پارک پامچال، پارک امام شهرک امام، پارک پاسداران، پارک شمس، پارک فرهنگیان، پارک بهار، پارک امیر کبیر، پارک شنب غازان، پارک آزادگان، پارک شادی، پارک معلم، پارک مصلی، نیروی هوایی ، خلبان، قم تپه.
شهرداری منطقه 5 – پارک صدف ، پارک بهارستان، پارک میخک، پارک باغمیشه.
شهرداری منطقه 7 – پارک ستارخان
شهرداری منطقه 8 – پارک مولانا، پارک ابریشم، بقعه سید ابراهیم، جنب پستخانه.

 

[Nicol]

مهد آزادی، فجر آذربایجان، صاحب ، امین .

عصر آزادی، شمس تبریزی، ارک ، پیام نور،کار و نیرو، احرار، آذر پیام ، ندای آذربایجان، ارمغان سلامت، آذربایجان ، میثاق.

تبریز دارای 3 سالن تئاتر و 7 سالن سینما و سالن های سخنرانی متعدد است که مربوط به تشکیلات های مختلف از قبیل دانشگاهها ، برق منطقه ای، آموزش و پرورش، پتروشیمی و ... می باشد.

علاوه بر کتابخانه های معتبر دانشگاه ها، دانشکده ها و مراکز علمی پژوهشی و تشکیلات عدیده در تبریز 7 کتابخانه عمومی در ساعات معین آماده ارائه خدمات به اهل ذوق و فرهنگ و اندیشه می باشد. شایان ذکر است استان آذربایجان شرقی دارای 62 کتابخانه است که کتابخانه های بعضی از شهرها از جمله ممقان از لحاظ بنا و خزینه قابل تأمل و تقدیر است.

وجود فرودگاه بین المللی شهر تبریز باعث گردیده که از شهر تبریز بتوان به کشورهای دیگر مسافرت کرد. پروازهای باکو- دمشق هم اکنون دایر است و در آینده پروازهای داخلی به صورت هفتگی و روزانه از این فرودگاه به شهرهای تهران، مشهد، رشت و جزیره کیش انجام می گیرد. این فرودگاه دارای ترمینال بین المللی، تسهیلات گمرک، قرنطینه، رستوران و سالن غذاخوری به علاوه یک ساختمان مخصوص سرویس پذیرایی هواپیمایی ملی – ساختمان هواشناسی و موتورخانه نیز در آن بنا شده است.

خط راه آهن تبریز به خارج از کشور به خط تبریز نخجوان منحصر می شود که در این مسیر مسافرین جلفا را نیز می پذیرد و از خطوط داخلی قطار تبریز می توان به تبریز سلماس، تبریز مشهد و تبریز تهران اشاره کرد که مسافرین محترم می توانند از تبریز به دیگر نقاط کشور نیز ( که از تهران راهی می شوند ) بلیط تهیه نمایند.

در حال حاضر تبریز دارای 11 هتل و مهمانسراهای متعدد است. هتل 4 ستاره تبریز ( خیابان امام نرسیده به میدان دانشگاه ) ، دریا ( خیابان راه آهن روبروی بیمارستان بابک)، آذربایجان ( خیابان شریعتی شمالی )، سینا ( میدان باغ گلستان )، قدس ( درب گجیل)، مرمر ( دروازه تهران )، ایران ( خیابان راه آهن ، جنب هتل دریا)، ارک ( چهارراه شریعتی کوچه ارک)، مروارید ( میدان گلستان )، پارک ( خیابان امام )، نگین ( ترمینال ).

هتل شهریار (75%)، 5 ستاره ائل گلی (70%) ، هتل یک ستاره چیچک (30%)، هتل آپارتمان شرکت تبریز پونه (75%).

آجیل ، ریس، نوقا، قورابیه ، کفش، فرش دستباف، اقلام مختلف صنایع دستی، پنیر لیقوان، خیارشور باسمنج و .... را می توان نام برد.

انوع انگورها ، گیلاس، آلبالو، گلابی، هلو،سیب، آلوجه، توت سفید، شاه توت، زالزالک از جمله میوه هایست که از قدیم در تبریز بوده است اگر چه امروزه میوه جات دیگری نیز در این منطقه به ثمر می رسد.

انواع آش، کوفته تبریزی، چلوکباب ، دلمه برگ و ....

تبریز قلب شمال غرب کشور ایران اسلامی، از دیر باز مهد صنعت و تجارت بوده و هست. در زمینه صنعت، شهرک صنعتی غرب تبریز، مجتمع عظیم پتروشیمی، کارخانجات عظیم ماشین سازی، تراکتورسازی، ایدم، موتوپن، بلبرینگ سازی، پیستون سازی، صانع، مرکز تحقیقات صنایع سنگین، آذربنیاد ، صنایع نساجی تبریز و .... را در بر دارد. شهرک صنعتی شهید رجایی، شهرک صنعتی شهید سلیمی، چرم شهر و ..... از جمله شهرک های صنعتی متعدد تبریز و پیرامون آن می باشند که مراکز صنعتی کوچک متعددی را در بطن خود جای داده اند. کارخانجات عظیم کبریت این شهر از شهرت دیرینه ای برخوردار است. در زمینه صنایع غذایی و شکلات و غیره نیز صاحبان صنایع شکلات تبریز حرف نخست را می زنند. در زمینه صنعتی دیرینه فرش ، فرش تبریز همواره شهرت جهاتی خویش را حفظ کرده است. صادرات فرش تبریز یکی از منابع قابل توجه ارزی به شمار می آید. بازار تجارت تبریز نقش مؤثری در تجارت منطقه ایفا می کند. نخبگان تجارت این شهر از ارکان تجار منطقه محسوب می شوند و هنرمندان تبریزی نیز در تمامی زمینه ها همواره خوش درخشیده اند. و این توفیق برای تبریز بس که قرآن نویسان شهیر معاصر از این شهر بوده اند و در این شهر زیسته اند. شادروانان« استاد میرزا طاهر خوشنویس» و « استاد حاج حسن هریسی» که قرآن های تحریری این دو استاد بزرگوار زینت بخش خانه های مردم مسلمان کشورمان است.