طب سنتي وحجامت

[melika]

نظر پزشکان ايران در مورد حجامت

به تازگی مجله پزشکی امروز که جايگاه ويژه ای در بين پزشکان دارد مطالبی را در مور حجامت از نظر پزشکان موافق و مخالف به عنوان تباذل نظر درج کرده که در اينجا پاره ای از انها را می بينيم .

پيشگفتار (حجامت)

با قوت گرفتن طب مکمل و جانشين، بسياري از شيوه‌هاي درماني کهن جلوه‌يي تازه‌ يافته و نتايجي که با استفاده از اين شيوه‌ها در جهت رفاه حال بيمار به دست مي‌آيد موجب شده است تا نظرات ضد و نقيضي در اين موارد به وجود آيد. طب متعارف آن شيوه‌يي را موثر مي‌داند که پس از انجام کارآزمايي‌هاي غلاظ و شداد باليني با خاصه‌هاي دوسوناآگاه، تصادفي شده و داراي شاهد و مورد تاثير آن در بيماران ثابت شده باشد، از طرف ديگر طب جانشين از شيوه‌هايي استفاده مي‌کند که سابقه و قدمت چندين هزار ساله دارد و معتقد است اگر اين شيوه‌ها تاثير نداشت انجام آنها تا به اين حد دوام نمي‌يافت.اين جنگ وجدل‌ها تا به آنجا پيش رفته است که گاه مساله‌ي مهم‌تر يعني خود بيمار فراموش شده است.
« پزشکي امروز » با توجه به اين مساله و بدون جبهه‌گيري و با اعتقاد به اينکه هيچ يک از نکات نامکشوف بدون گفتمان به نتيجه‌ي مطلوب نمي‌رسد، بر آن شد به علت کثرت مقالات موافق و مخالف در مورد حجامت و ساير مطالب مربوط به حيطه‌ي درمان و طب، اين مقالات را در کنار يکديگر به چاپ برساند. خوانندگان گرامي بايد توجه داشته باشند که مسووليت صحت و سقم مطالب نگاشته شده در تمامي مقالات « پزشکي امروز » برعهده‌ي نويسنده‌ي مقاله است و نشانه‌ي مشي نشريه نيست. ضمن آنکه تقاضا مي‌شود رعايت حقوق و احترام متقابل همکاران در مقالات نگاشته شده ملحوظ گردد.

 

[melika]

حجامت در عصر جديد
دکتر مجتبي ميردامادي
طب سوزني


با تشکر ازشما که باچاپ مقالات و نظرات همکاران پزشک زمينه‌ي برخورد افکار و روشنگري در بعضي ازمباحث پزشکي را فراهم مي آوريد که مخالفان و موافقان بسياري دارد ازجمله مسأله‌ي حجامت که ازسالهاي دور به عنوان روش درماني مورد استفاده بوده است و چون تاکنون کسي نتوانسته به صورت علمي مزاياي آن را نسبت به روشهاي ديگر به اثبات رساند و آنچه موافقان استفاده کرده‌اند يا با توسل به احاديث بوده و يا حتي به ابوعلي‌سينا نسبت داده‌اند دليلي بر برتري ازخون‌گيري از رگ بيمار درحد همان خون حجامت (50cc) به طور مستقيم نمي‌شود و بايد گفت اگر روزي پيغمبر براي سفر از مکه به مدينه سوار برشتر مي‌شدند اين بدان معني نيست که اگر هواپيما مي‌بود پيغمبر باز هم با شترمسافرت مي‌کردند ضمن اينکه کار پيغمبر درآن زمان خاص غلط هم نبود. چون همکار گرامي درمقاله‌ي خود در شماره‌ي606 آن هفته‌نامه تحت عنوان «حجامت هديه الهي» که آن را نيز با استناد به احاديث وگفته‌ي بزرگان زينت داده‌اند يادآور مي‌شوم که آيا تاکنون کسي 50cc از خون رگ بيمار گرفته و 50cc نيز ازطريق حجامت گرفته باشد و تفاوتي ازنظر شيميايي و يا تغييراتي در اين دو ديده باشد. مطمئناً چون قلب درهردقيقه 70 بار به طور متوسط تپش دارد، لذا تصور اينکه خوني که از رگ گرفته شود و در همان زمان هم ازطريق حجامت به دست آيد بايد داراي فرمولي مشابه از هر جهت ازنظر آزمايشگاهي داشته باشد و اگر نويسنده‌ي محترم استناد به استفاده‌ي بعضي ازکشورهاي خارجي کرده‌اند وحجامت را دليل خوبي کار مي‌دانند آگاه هستند که همه‌ي کارهاي انجام شده در آن کشورها صد درصد درست نبوده و حجت بر استفاده‌ي ديگران نيست. در پايان پيشنهاد مي‌نمايم به خاطر آگاهي و روشنگري افکار علمي همکاران ازموافقان و مخالفان اين کار سميناري تحت نظر مسوولان نظام پزشکي و وزارت بهداشت تشکيل شود و به صورت علمي و مستدل تفاوت دو روشي که من ذکر نمودم مشخص گردد تا اگر خونگيري در حد 50cc لازم است را اعلام فرمايند و حتي براي بهره‌برداري همکاران امتياز بازآموزي درنظر بگيرند تا همگان بهره‌ي کافي ببرند.

 

[melika]

حجامت، مقدمه سلامت جسم و روان
دکترمحمد عزيزخاني
حجامت


در روزنامه ايران مورخه 8/11/84، استاد گرامي آقاي دکتر شيخ الاسلامي (همانند ساير پزشکان و همکاران محترم) مقوله‌ي «حجامت» را با نگاهي سطحي ويک سويه مورد بررسي و نقد و بالاخره تهاجم قرار داده و حجامت را با مقوله‌هاي ديگري نظير جراحي و اهداي خون مقايسه نموده است. جهت روشن شدن اذهان عموم، پيرامون حجامت و اثرات درماني خوب يا بد آن، خلاصه‌يي ازتجارب علمي و يافته‌هاي تحقيقاتي پيرامون حجامت را به اطلاع خوانندگان محترم وهمکار بزرگوار دکتر شيخ‌الاسلامي مي‌رسانيم:
اولاً: طب سنتي داراي پاتوفيزيولوژي (آسيب شناسي) و اتيولوژي (سبب شناسي) و سميولوژي (علامت شناسي) و فارماکولوژي (داروشناسي) ويژه‌ي خود بوده و تمام يکصد وچهارده مکتب درماني طب سنتي و طب ايراني با توجه به اخلاط چهارگانه (صفرا، سودا، بلغم، خون) و طبايع چهارگانه (سردي، گرمي، خشکي، تري) به بهداشت و درمان تعريف بيماريها مي‌پردازد. اگر گفته مي‌شود حجامت يا بادکش يا روغن مالي يا ... سوداي خون را کاهش مي‌دهد. منظور آن جزء از خون است که بنا به دلايلي (که بحث کارشناسي مفصلي را مي‌طلبد) ازتعادل خارج و عامل بيماري ‌زايي شده است. طب سنتي معتقد است اگر تعادل اخلاط چهارگانه وطبايع چهارگانه به هم خورد بيماري ايجاد مي‌شود و تلاش طبيب طب سنتي درجهت برگرداندن آن تعادل به هم خورده بايد باشد که گاهي با حجامت وگاهي با ساير روشها مقدور است. اينکه ماهيت سودا و صفرا و بلغم چيست و اساساً منشاي گرمي و سردي و خشکي و تري کجاست و آناليز اين مفاهيم در لابراتوارهاي پزشکي وتجزيه و تحليل ميکروسکوپي آنها امري است که در حد فرضيه است وامکانات دانش بشري در حال حاضر در سطح پرداختن به اين مقوله ها نيست زيرا بخشي از آنها طبق الگوهاي علوم تجربي جديد، غير قابل تعريف هستند.اما شواهد باليني و حضور محکم اين تئوريها در جاي جاي زندگي انسانها (به شرطي که مطالعات عميق طب سنتي داشته باشيم) به نحوي چشمگير و غير قابل انکاراست که با ذره‌يي انصاف علمي و پرهيز از تعصب و يک سويه نگري، هرفرد عامي يا تحصيل کرده‌يي به متقن بودن اين تئوريها شهادت مي‌دهد. مثال مي‌زنيم: فلفل از ديدگاه طب سنتي طبيعت گرم دارد ونان جو سرد است.
اگر ذره‌يي فلفل ميل نماييد احساس حرارت و گرما در سراسر وجودتان مي‌کنيد درصورتي که از لحاظ آناليز آزمايشگاهي آن مقدار فلفل کالري درحد صفر دارد، و اگر چند قرص نان جو (که ازلحاظ آناليز آزمايشگاهي را داراي کالري بالايي است) بخوريد احساس سردي و لختي وبي‌حسي و بي‌حالي مي‌کنيد، صدها مثال مشابه داريم که جهت پرهيز از اطاله کلام صرف نظر مي‌کنيم.
اساساً مقايسه ميان حجامت با اهداي خون يا روشهاي ديگر پزشکي جديد امري غير ممکن است زيرا ساختارها و پايه‌ي پزشکي سنتي و پزشکي جديد تا حد زيادي ازهم متفاوت هستند به طور نمونه يکي از آن‌ تفاوت‌ها اين است که در پزشکي جديد، فقط به مهار علامت‌هاي بيماري (علامت درماني) مي‌پردازند و درمان ريشه‌يي بيماري کمتر به چشم مي‌خورد.
اگر کسي درمقوله‌ي‌ طب سنتي بخواهد پژوهش کند با مترلوژي تحقيق طب ايراني سنتي بايد پيش برود نه با مترلوژي تحقيق پزشکي جديد. همانطور که اگر بخواهيم در پزشکي جديد به پژوهش بپردازيم حق نداريم ازمترلوژي تحقيق طب سنتي استفاده کنيم.کارکرد و مکانيسم اثر حجامت بر مبناي طبايع و مزاجهاي چهارگانه کاملاً قابل توجيه است (هرچند که بر مبناي تئؤريهاي پزشکي نوين تعريف نشده باشد). موضع حجامت محل تجمع جزء سودا و صفراي نابجاي خون است که مکانيسم دفاعي بدن اين اجزاي مضر را ازمراکزحياتي دور کرده و در جايگاههايي خاص گرد مي‌آورد که به وسيله‌‌ي عمليات حجامت بخشي از آنها تخليه مي‌شود (جالب است بدانيد که پروفسور يوکاسالونن سوئدي پس ازسالها تحقيق علمي چندي پيش اعلام کرده که در بين دو کتف، سيستم لنفاوي و وريدي مويرگي به نحوي تعبيه شده است که سموم خون، ذرات سنگين و ماکروالمانهاي سرگردان و مضر خون در اين عروق به تله افتاده و محبوس مي‌شوند که مي‌دانيم اصلي‌ترين محل حجامت همانا بين دو کتف است).
آري خارج کردن خون وريدي سبب تقويت سيستم ايمني نمي‌گردد اما توجه استاد دکتر شيخ‌الاسلامي را جلب مي‌کنيم به اين نکته که درکتاب جراحي شوارتز (رفرانس جهاني علم جراحي مدرن) اشاره شده است که ايجاد خراشهاي موازي و متعدد روي پوست به طرز عجيب سبب افزايش ترشح اينترلوکينها (کليد فعال شدن سيستم ايمني بدن) مي‌شود و مي‌دانيم که در فرآيند حجامت تعدادي خراش موازي روي پوست ايجاد مي‌شود. دکتر شيخ‌الاسلامي در جاي ديگر مي‌فرمايند: «کدام منبع مستند جهاني و... قدرت درمانگري حجامت را تأييد کرده است»
گوش کنيد:
« درعمل و در شرايط امروزي و طبق تحقيقات علمي ثابت شده است که بادکش و حجامت آسانترين و سريع‌ترين و مطمئن‌ترين روش درمان است. من عقيده‌ي راسخ دارم که نه تنها امروز، بلکه براي هميشه امر حجامت را نبايد در درمان بيماريها ناديده گرفت.
حجامت پديده‌يي است که باعث تنظيم عملکرد تمام سيستمهاي بدن مي‌شود. امري که هرگز با روشهاي درماني ديگر نمي‌توان آن را جانشين نمود. مطالعات ما درآلمان نشان مي‌دهد که مي‌توان هفتاد و پنج درصد بيماريها را با روشهاي طبيعي نظير حجامت درمان کرد...»
پروفسور يوهان آبله، پزشک و محقق آلمان برگرفته ازکتاب «حجامت، يک روش درمان آزموده شده» چاپ 2003 آلمان
پيرامون تأثير حجامت بر سيستم ايمني، چند پژوهش علمي نيز توسط مؤسسه تحقيقات حجامت ايران منتشر شده است که تأثير حجامت در افزايش برخي رده‌هاي سيستم ايمني را به اثبات رسانده است و هم اکنون در نشريات پزشکي معتبر اروپا به چاپ رسيده است. پيرامون تأثير حجامت بر کاهش فاکتورهاي خوني نظير قند و کلسترول خون واسيد اوريک نيز جناب آقاي دکتر منتظر دردانشگاه شهيد بهشتي پژوهش انجام داده است و ثابت کرده که حجامت به طور معناداري سبب کاهش کلسترول و قند خون و اسيداوريک مي‌گردد.
ايشان با تمسخر فرموده: «...دولت هزينه‌ي اداره‌ي بيمارستانها و مراکز تخصصي را متوقف و تمام بيماران را به مراکز حجامت هدايت کند!»
ما اين را نمي‌گوييم، اما به نظر مي‌رسد که اگر دولت و وزارت بهداشت يک صدم و حتي يک هزارم بودجه‌ي چند ميلياردي وزارتخانه ‌در امر واردات داروهاي شيميايي و ابزارها وتجهيزات پزشکي (که اين دلارها تماماً به جيب شرکتهاي داروسازي آمريکا و اروپا مي‌رود) را به امر پژوهش اصولي در مقوله‌هاي طب سنتي وگياه درماني و طب ايراني (نظير حجامت) اختصاص مي‌داد، هم اکنون اولاً تکليف همگان نسبت به رد يا قبول طب سنتي و حجامت مشخص بود واين سردرگمي و حيراني مردم (که ناشي از ضعف اطلاعات عمومي نسبت به مباني طب سنتي، حمايت شديد غالب پزشکان از طب غربي، مقهور شدن وتسليم شدن مطلق تمام سيستم علمي و پزشکي کشور در برابر طب جديد و فراموشي مباني اصيل طب سنتي ايرانيان و دلايل فرهنگي ديگري است...) پايان داده مي‌شد.
دوماً جامعه‌ي پزشکي ما ياد مي‌گرفت که از داشته‌هاي غني طب ايراني خودمان چگونه سود ببرد(منطقي وعلمي نه متعصبانه).
سوماً: توليد علم براي جهان پزشکي خارج مي‌داشتيم و حرف نو و ايده‌هاي نوي فراواني که سبب مطرح شدن نام وفرهنگ جمهوري اسلامي ايران مي‌شد را به دنيا عرضه مي‌کرديم.
چهارماً: بسياري از بيماريها ومعضلات درماني مردم به سادگي و با کمترين هزينه‌ها و به روش طب طبيعي درمان مي‌شد و ازخروج ميليونها دلار ارز کشور بابت داروهاي شيميايي (که همگان شاهد عوارض جانبي داروهاي شيميايي بر بدن و موقت بودن اثرگذاري آنها و در يک کلام علامت درماني طب جديد هستيم) جلوگيري مي‌شد.
آقاي دکتر شيخ‌الاسلامي تأثير مفيد حجامت، چه در زمان قديم و چه در زمان کنوني را مربوط به جنبه‌ي ‌رواني و فاکتور تلقين و اعتقادات مذهبي و سنتي مردم مي‌داند.
پزشکان با تجربه وآشنا به مباني طب سنتي و حجامت بارها و بارها در مواجهه با بيماران به افرادي برخورده‌اند که هيچگونه شناخت و اعتقادي به حجامت نداشته‌اند وحتي به نوعي مخالف و ترس و اضطراب هم داشته‌اند اما به هر حال حجامت شده‌اند وبيماري صعب العلاج چند ساله‌ي آنها (که هيچ داروي شيميايي پاسخ نداده است) درمان و کنترل شده است که صدها نمونه قابل ذکر با مدرک و سند و پرونده‌ي کامل پزشکي قابل ارائه موجود است.
موضوع بسيار جالب توجه ديگر«حجامت اطفال» است. حجامت در اطفال و نوجوانان تأثيرات پيشگيرانه و درماني شگرفي دارد که تجربه‌ي مؤلف پس ازانجام حجامت و بررسي موشکافانه و علمي حدود هشت هزار مورد کودک و نوجوان حجامت شده طي ده سال اخير خلاصه مي‌شود در اين جمله که: پس ازحجامت (غالب کودکان ونوجوانان) سيستم ايمني ودفاعي کودک بسيار قويتر ازگذشته شده و سرماخوردگي‌هاي مکرر و عفونتهاي گوش و حلق و بيني کودک به حداقل مي‌رسد. اشتهاي کودکان پس ازحجامت بهتر مي‌شود و افزايش قد و وزن به طور معناداري در اطفال و نوجوانان ديده مي شود. همچنين اختلالات رفتاري درکودک و نوجوان حجامت شده (نظير پرخاشگري، تندخويي، دندان قروچه، شب ادراري، عصبانيت زودرس، استمناء، بدخوابي، ناخن جويدن، تيک عصبي، اضطراب، لجبازي، عدم تمرکز، ضعف حافظه و ...) به طور محسوسي تعديل مي شود.
کودک و نوجوان که ديگر تلقين ‌پذيرنيست و چه بسا از حجامت و اصولاً هر نوع اقدامات پزشکي ديگر وحشت و ترس داشته باشد (که خود فاکتور منفي و ضد تلقين است). نوزادي با يرقان وايکتر که بيلي روبين خون وي 23 است و پس ازحجامت، ظرف 24 ساعت به رقم 9 مي‌رسد آيا تحت اثر تلقين و فاکتور اعتقادي و وابستگي روحي به حجامت، زردي او پايين مي‌آيد يا اينکه حجامت با سازوکار و مکانيسم واقعي عمل مي‌کند و سبب کاهش زردي خون نوزاد مي‌شود. کودک 5 ساله‌يي که آسم آلرژيک دارد ازسن 3 سالگي وتحت سنگين‌ترين رژيم درماني کورتن تراپي و آنتي‌بيوتيکهاي بسيار قدرتمند علائم آسم وعفونت ريوي او کنترل نشده است و روز به روز بجاي بهبودي سير نزول داشته است و با 3 جلسه حجامت (البته حجامتهاي تخصصي و با شرايط ويژه) صد درصد درمان شده است و پس ازگذشت 4 سال ازحجامتش حتي يک بار حمله آسم ريوي يا عفونت ريوي و حتي سرماخوردگي نيز نداشته است، آيا با فاکتور اعتقادي و اثرات روان درماني حجامت خوب شده است يا اينکه حجامت در سطوح سيستم ايمني وي تأثير گذار بوده است و با مکانيسم بسيار پيچيده (و البته درحال حاضر ناشناخته) ضعيف و به هم ريختگي سيستم ايمني وي را اصلاح مي‌کند؟
کودک 4 ساله‌يي که به دليل ضايعات پوستي (درماتيت) بسيار پيشرفته وناتوان کننده تحت نظر بهترين اساتيد متخصص پوست کشور و با جديدترين و گرانقيمت‌ترين داروهاي شيميايي طي يک سال درمانش ذره‌يي بهبودي نداشته‌ و فقط با چند بار حجامت هم اکنون اثري از ضايعات پوستي وي مشاهده نمي‌شود، آيا به دليل اعتقادش به جنبه‌ي‌ مذهبي حجامت و تأکيد مکرر پيامبر و ائمه و حکيمان طب سنتي ايراني بر اهميت حجامت، نتيجه‌ي درماني ديده است يا اينکه...؟!
در آرشيو کلينيک پرونده‌هاي لاعلاج و صعب العلاج قابل گزارش است که با حجامت درمان شده‌اند و در پزشکي مدرن هيچ درماني براي آنان وجود ندارد. و اين جمله را بارها از زبان بيماران شنيده‌ايم: ماهيچ‌اعتقادي به حجامت نداشتيم و مي‌ترسيديم اما به حرف و توصيه‌ي دوستان يا از روي ناچاري به حجامت روي آورديم و باور نمي‌کرديم که اين تأثير مفيد درماني را روي ما داشته باشد و همکنون ما خود مبلغ حجامت شده‌ايم!!
درمان آکنه و جوش صورت و سياتيک و واريس و بواسير و اعتياد ازديد آقاي دکتر شيخ‌الاسلامي به وسيله‌ي حجامت محال است اما ازديد پزشکي که عالمانه و آگاهانه حجامت وطب سنتي ايراني رابه خدمت مي‌گيرد، درمان اين بيماريها به وسيله‌ي حجامت، کاملاً عادي و ساده است و اين اتفاق صدها بار در کلينيک درماني پزشکان با تجربه مسلط به طب سنتي به وقوع پيوسته است و مدارک و مستندات آن قابل ارائه است.
استاد دکتر شيخ‌الاسلامي درجاي ديگري درج نموده‌اند که:
«بيشترافرادي که تابع سنت گذشته و عادات قديمي هستند و آگاهي يا تمايلي به ترقيات جديد ندارند و بيشتر در جوامع غير شهري و با افکار قديمي هستند، هنوز معتقد به روشهاي کهنه و قديمي زندگي من جمله حجامت‌اند و بيشترين اين افراد به صورت تعصب و عادت به اين موضوع نگاه مي‌کنند نه بر مبناي دلايل علمي و عقلي مستند».
بخوانيد:
1. طبق گزارش مستند دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي معدل تحصيلاتي مراجعان به مراکز حجامت در يکي از شهرهاي کشور ليسانس بوده است.
2. طبق گزارش مستند معاونت پژوهشي وزارت بهداشت پذيرش طب سنتي وحجامت در جوامع شهري به مراتب ازجوامع روستايي بيشتر بوده است و جالب است که در گزارش قيد شده است که در روستاهاي نزديک‌تر به شهرها و روستاهاي بزرگتر نسبت به روستاهاي دور افتاده‌تر و کوچکتر اين پذيرش بيشتر بوده است!
3. در کلينيک طب ايراني و دفترمرکزي مؤسسه تحقيقات حجامت ايران از يک هزار و چهارصد نفر مراجعه کننده با مدارک دانشگاهي دکترا و بالاتر از دکترا و اعضاي هيأت علمي دانشگاه‌ها، نمايندگان مجلس، مسؤولان کشوري و لشکري ونيروهاي مسلح، قضات رده‌هاي بالاي قوه‌ي قضاييه و جالب‌تر از همه دهها پزشک متخصص و فوق تخصص و استاد دانشگاه‌هاي پزشکي داشته‌ايم که مبادرت به حجامت کرده‌اند و به طور منظم خود و خانواده‌هايشان (براي پيشگيري يا درمان بيماريهاي خود) حجامت مي‌کنند،...