برای اولین بار در ایران دانشگاه شهید بهشتی تهران اون هم از سال 85 با 3 یا 4 دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد این رشته را دایر کرد. البته این دانشگاه در یکی از سالهای 85 تا 90 در این رشته دانشجو نگرفت و ظرفیت این رشته را در سال89 به نه نفر افزایش داد ، در کنکور سال 90 هم دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی کرمان(هایتک) برای اولین بار 6 دانشجو در این رشته گرفت ، تعداد دانش آموخته های این رشته در مقطع کارشناسی ارشد در ایران تا امروز حدود 10 نفر میباشند، همچنین دکترای این رشته در داخل تعریف شده نیست و اساتید این رشته را هم بیشتر دارای مدارک فیزیک پلاسما و فیزیک اتمی مولکولی میباشند(کسی از ایران در این رشته تا کنون دکترا نگرفته) ، این رشته با آنچه که تحت عنوان فیزیک پلاسما تعریف میشود کاملا متفاوت است و با خود فیزیک هم تفاوتهای زیادی دارد حداقل اینکه دانشجویان این رشته سرفصلی تحت عنوان کوانتم و آماری ندارند، ارتباط این رشته با مهندسی مواد و مخابرات زیاد است به خصوص مهندسی مواد ان هم گرایش مهندسی سطح.
زمینه های تحقیقاتی در این رشته عبارتند از...
1. زمینه های انرژی بالاخص گداخت که یک از پاکترین و پایدارترین انرژی هاست و میتواند انرژی زمین را برای میلیاردها سال تامین کند.2. در خارج از کشور این رشته جزء گرایشهای مهندسی مواد میباشد کارهایی که دانشجویان این رشته در زمینه مهندسی سطح میتوانند انجام دهند به این شکل است که با تغییر خواص سطوح، محیطهای جدید را به وجود می آورند که کاربردهای خاص خود را دارند برای مثال با لایه نشانی روی برخی سطوح تحمل دمایی یک سطح را بالا میبرند که میتونه در صنایع هوافضا و... کاربرد داشته باشد یا مقاومت در برابر خوردگی را بالا میبرند و...3. یکی از جدیدترین کاربردهای این رشته سوزاندن زباله ها برای تولید انرژی است به این شکل که در محیط های پلاسمایی زباله ها را میسوزانند و بدون اینکه هیچ نوع گاز گلخانه ای وارد محیط شود از گرمای ایجاد شده تولید انرژی میکنند، فلزات و برخی مواد را بازیافت، گازهای ایجاد شده به خصوص هیدروژن را ذخیره و به عنوان سوخت مایع استفاده و...4. در صنایع نفت هم کاربردهای خاص خود را دارد که میتوان هیدروزن را از نفت خام استخراج کرد و راکتورهایی طراحی کرده اند که کاربردهای خاص خود را در استخراج نفت دارد.5. روش خاصی به نام PECVD وجود دارد که بسیار کابردی است و میتوان به کمک آن بیومتریال تولید، لایه نشانی سلول خورشیدی کرد و... ، یا PEO که میتوان به کمک آن نانوپوشش ایجاد کرد و...6. جدید ترین هواپیماهای آمریکایی به کمک محیط پلاسما رادارگریز شده اند و در حالت کلی میتوان آنتنهایی ساخت که تعیین موقعیت آنها سخت و ناممکن باشد و این به علت متامتریال بودن پلاسما و برهمکنشهای متفاوت پلاسما با امواج است.7.چیزی به نام اچینگ پلاسما تعریف شذه که میتوان به کمک آن IC ساخت و هزاران کاربرد دیگر در زمینه نانو الکترونیک میتوان به کمک این نوع لیتوگرافی تعریف کرد.8.برهمکنش های لیزر پلاسما و شتاب دادن به ذرات در محیطهای پلاسما که امکان ساخت شتابگرهای رومیزی را فراهم کرده از دیگر ویژگیهای این رشته میباشد که شتابگرهای با مساحتهای کیلومتری و هزینه های هزاران میلیارد دلاری را به وسایلی یک متر در یک متر و قیمت تمام شده خرید یک لیزر(چند صد هزار دلار) تبدیل کرده، همچنین لیزرهای خاصی هستند که میتوانند بر اساس قوانین پلاسما کار کنند.9. SPT یا تسبیط کننده های ماهواره از جمله کاربردهای پلازما (پلاسما) در صنایع هوا فضا است10. پلاسما محیطی مناسب برای استریل کردن وسایل پزشکی میباشد که بدون نیاز به آب یا هر ماده دیگر و بدون تغییرات شیمیایی میتواند باکتریها را ازبین برد همچنین جدیدتری کاری که در این زمینه انجام داده اند (نامزد دریافت نوبل شده)این است که یک دانشمند استرالیایی با تغییراتی که در تیتانیم ایجاد کرده آن را به نور مریی حساس کرده که بتوانند رادیکال آزاد ایجاد و این رادیکالها میتواند باکترها را ازبین ببرند، حال اگر این ماده را روی لباس پرستار قرار دهیم سالانه جان صدها هزار نفر را که به علت بیماریهای عفونی میمیرند را میتوان نجات داد، همچنین انعقاد خون را از چند دقیقه به کمتر از ثانیه میتوان رساند (در این محیط) و...11. از همه چیز گفتیم به جز محیط زیست در مورد سوزاندن زباله ها فکر کنید همینطور به شیوه دفن زباله ادامه دهیم و این رو درنظر بگیرید که میزان تولید زباله برای هر نفر در روز حدود نیم کیلو است، خوب فردا کجا زندگی کنیم کجا کشاورزی کنیم و...، به کمک پلاسما میتوان آب رو هم تصفیه کرد که خودش هم در نوع خود با توجه به آلودگی روزافزون منابع زیرزمینی و نیاز بشر به آب میتواند مهم باشد، تازه به کمک محیط پلاسما میتوان راکتورهایی را طراحی کرد که جلوی ورود گازهای SOX و... را به محیط را بگیرد، حال ماشین هایی را تصور کنید که از این فناوری استفاده کنند12. در اینجا در مورد نجوم صحبت نمیکنم ولی این رو بگم که 99.99 درصد از جهان را محیطهای پلاسمایی تشکیل شده که خود بیانگر کاربردهای فراوانی پلاسما در حوزه کیهانشناسی است.محمد غیرتی
1. زمینه های انرژی بالاخص گداخت که یک از پاکترین و پایدارترین انرژی هاست و میتواند انرژی زمین را برای میلیاردها سال تامین کند.2. در خارج از کشور این رشته جزء گرایشهای مهندسی مواد میباشد کارهایی که دانشجویان این رشته در زمینه مهندسی سطح میتوانند انجام دهند به این شکل است که با تغییر خواص سطوح، محیطهای جدید را به وجود می آورند که کاربردهای خاص خود را دارند برای مثال با لایه نشانی روی برخی سطوح تحمل دمایی یک سطح را بالا میبرند که میتونه در صنایع هوافضا و... کاربرد داشته باشد یا مقاومت در برابر خوردگی را بالا میبرند و...3. یکی از جدیدترین کاربردهای این رشته سوزاندن زباله ها برای تولید انرژی است به این شکل که در محیط های پلاسمایی زباله ها را میسوزانند و بدون اینکه هیچ نوع گاز گلخانه ای وارد محیط شود از گرمای ایجاد شده تولید انرژی میکنند، فلزات و برخی مواد را بازیافت، گازهای ایجاد شده به خصوص هیدروژن را ذخیره و به عنوان سوخت مایع استفاده و...4. در صنایع نفت هم کاربردهای خاص خود را دارد که میتوان هیدروزن را از نفت خام استخراج کرد و راکتورهایی طراحی کرده اند که کاربردهای خاص خود را در استخراج نفت دارد.5. روش خاصی به نام PECVD وجود دارد که بسیار کابردی است و میتوان به کمک آن بیومتریال تولید، لایه نشانی سلول خورشیدی کرد و... ، یا PEO که میتوان به کمک آن نانوپوشش ایجاد کرد و...6. جدید ترین هواپیماهای آمریکایی به کمک محیط پلاسما رادارگریز شده اند و در حالت کلی میتوان آنتنهایی ساخت که تعیین موقعیت آنها سخت و ناممکن باشد و این به علت متامتریال بودن پلاسما و برهمکنشهای متفاوت پلاسما با امواج است.7.چیزی به نام اچینگ پلاسما تعریف شذه که میتوان به کمک آن IC ساخت و هزاران کاربرد دیگر در زمینه نانو الکترونیک میتوان به کمک این نوع لیتوگرافی تعریف کرد.8.برهمکنش های لیزر پلاسما و شتاب دادن به ذرات در محیطهای پلاسما که امکان ساخت شتابگرهای رومیزی را فراهم کرده از دیگر ویژگیهای این رشته میباشد که شتابگرهای با مساحتهای کیلومتری و هزینه های هزاران میلیارد دلاری را به وسایلی یک متر در یک متر و قیمت تمام شده خرید یک لیزر(چند صد هزار دلار) تبدیل کرده، همچنین لیزرهای خاصی هستند که میتوانند بر اساس قوانین پلاسما کار کنند.9. SPT یا تسبیط کننده های ماهواره از جمله کاربردهای پلازما (پلاسما) در صنایع هوا فضا است10. پلاسما محیطی مناسب برای استریل کردن وسایل پزشکی میباشد که بدون نیاز به آب یا هر ماده دیگر و بدون تغییرات شیمیایی میتواند باکتریها را ازبین برد همچنین جدیدتری کاری که در این زمینه انجام داده اند (نامزد دریافت نوبل شده)این است که یک دانشمند استرالیایی با تغییراتی که در تیتانیم ایجاد کرده آن را به نور مریی حساس کرده که بتوانند رادیکال آزاد ایجاد و این رادیکالها میتواند باکترها را ازبین ببرند، حال اگر این ماده را روی لباس پرستار قرار دهیم سالانه جان صدها هزار نفر را که به علت بیماریهای عفونی میمیرند را میتوان نجات داد، همچنین انعقاد خون را از چند دقیقه به کمتر از ثانیه میتوان رساند (در این محیط) و...11. از همه چیز گفتیم به جز محیط زیست در مورد سوزاندن زباله ها فکر کنید همینطور به شیوه دفن زباله ادامه دهیم و این رو درنظر بگیرید که میزان تولید زباله برای هر نفر در روز حدود نیم کیلو است، خوب فردا کجا زندگی کنیم کجا کشاورزی کنیم و...، به کمک پلاسما میتوان آب رو هم تصفیه کرد که خودش هم در نوع خود با توجه به آلودگی روزافزون منابع زیرزمینی و نیاز بشر به آب میتواند مهم باشد، تازه به کمک محیط پلاسما میتوان راکتورهایی را طراحی کرد که جلوی ورود گازهای SOX و... را به محیط را بگیرد، حال ماشین هایی را تصور کنید که از این فناوری استفاده کنند12. در اینجا در مورد نجوم صحبت نمیکنم ولی این رو بگم که 99.99 درصد از جهان را محیطهای پلاسمایی تشکیل شده که خود بیانگر کاربردهای فراوانی پلاسما در حوزه کیهانشناسی است.محمد غیرتی