مايكروسافت پيش‌بيني كرده است که در چند سال آينده كاربران دستگاه‌هاي همراهي مانند نوت‌بوك و تبلت افزايش چشم‌گيري داشته باشند و با فرض اين‌كه سيستم‌عامل روي اين دستگاه‌ها بايد ويندوز8 باشد، سعي كرده نگاه ويژه‌اي به قابليت‌هاي شبكه‌هاي موبايل و بي‌سيم داشته باشد و امكانات و ويژگي‌هايي را به آن اضافه كند تا كاربران را راضي نگاه داشته و كار كردن با شبكه‌ها را آسان كند. این ديدگاه روي بخش شبكه نيز تأثيرگذار بوده و ويژگي‌هاي جديد مديريت شبكه‌ها در ويندوز۸ به‌شدت متأثر از مترو و رابط گرافيكي مخصوص تبلت‌ها است. عمده ويژگي‌ها و تغييرات با اين هدف صورت گرفته است كه كاربران شبكه‌هاي بي‌سيم و شبكه‌هاي سلولي موبايل به‌راحتي و به‌سرعت بتوانند به شبكه متصل شده، تنظيمات شبكه را انجام دهند، سرعت و حجم اطلاعات تبادلي روي شبكه را مشاهده يا شبكه را غيرفعال کنند. پشتيباني از شبكه‌هاي موبايل 3G و 4G و سيم‌کارت‌هاي تلفن همراه، افزودن تنظيمات شبكه‌هاي بلوتوث، افزودن قابليت‌هاي امنيتي جديد براي شبكه‌هاي واي‌فاي و چند ويژگي اساسي در هسته ويندوز براي سرويس‌دهنده‌ها و ويندوز سرور، از تازه‌هاي شبكه در ويندوز8 هستند و البته مانند تمام بخش‌هاي ديگر، كاربران ويندوز7 مي‌توانند از همان استايل و امكانات ويندوز قبلي استفاده کرده و كارهاي خود را انجام دهند. در اين نوشتار سعي مي‌كنيم 12 ويژگي جديد مهم و بارز شبكه‌اي در ويندوز8 را معرفي كنيم.
فهرست شبكه‌ها
یکی از موارد اساسي در بخش شبكه كه در نخستین لحظات پس از نصب ويندوز8 به چشم مي‌خورد، تغيير فهرست شبكه‌ها در بخش Notification ويندوز است. Network List در ويندوز8 و به تبع آن در ويندوز سرور 2012 از حالت منويي به حالت نواري كشيده تبدیل شده است. كافي است با ماوس روي علامت شبكه كليك كنيد تا اين نوار ظاهر شود و فهرست شبكه‌هاي شناخته شده (كابلي، بي‌سيم يا موبايل در‌صورت اضافه‌كردن يك سيم‌كارت يا دستگاه داراي مودم 3G) ظاهر شود. در اين منو، شبكه‌اي كه دستگاه به آن متصل است، مشخص است و با بردن ماوس روي هريك از شبكه‌هاي ديگر در اين فهرست، مي‌توانيد درباره‌شان اطلاعات كسب كنيد يا كليد Connect را براي متصل شدن بزنيد. همچنين در اين نوار ويژگي Airplane Mode را مي‌بينيم كه عادت داشتيم پيش از اين در بخش شبكه اسمارت‌فون‌ها و تبلت‌ها مشاهده كنيم. اين ويژگي براي زماني است كه مي‌خواهيد تمامي شبكه‌ها و ارتباطات راديويي مانند واي‌فاي، بلوتوث و موبايل را به طور موقت قطع كنيد.
دسترسي سريع به تنظيمات شبكه
ويژگي قابل توجه بعدي در ويندوز8، دسترسي سريع به اطلاعات و تنظيمات شبكه از طريق نوار Network List است. اگر در اين نوار روي نام يك شبكه راست‌كليك كنيد، فهرستي از تنظيمات و پيشنهادها ظاهر مي‌شود كه از‌طريق آن‌ها مي‌توانيد قابليت اشتراك‌گذاري در شبكه را به سرعت فعال/غيرفعال كنيد، حجم اطلاعات تبادل شده را ببينيد، تنظيمات شبكه بي‌سيم را انجام دهيد و در‌نهايت شبكه را Disconnect كنيد. اين ويژگي به خصوص برای كاربراني جذاب خواهد بود كه از ويندوز8 روي نوت‌بوك يا تبلت استفاده مي‌كنند و با يك تعامل لمسی مي‌توانند تنظيمات شبكه را انجام دهند. البته کاربران ويندوز روي کامپيوترهاي دسکتاپ نيز از اين ويژگي لذت مي‌برند؛ زیرا ديگر نياز نيست به بخش تنظيمات شبکه ويندوز وارد شده و به دنبال گزینه‌های مختلف بگردند.
فعال/غيرفعال كردن سريع قابليت اشتراك‌گذاري
يكي از گزينه‌هاي منوي راست كليك در نوار Network List گزينه Turn sharing on or off است. اگر روي اين گزينه كليك كرده يا ضربه بزنيد، كادرهايي ظاهر مي‌شود كه از شما می‌پرسند آیا مي‌خواهيد تمام تنظيمات اشتراك‌گذاري شبكه‌هاي عمومي/خصوصي و خانگي را فعال يا غيرفعال كنيد؟ اين ويژگي به كاربران كمك مي‌كند تا براي هريك از شبكه‌هاي خود تنظيمات جداگانه‌اي را اعمال كنند. براي نمونه، اگر در مكان‌هاي عمومي به شبكه بي‌سيم متصل مي‌شوند، تنظيمات اشتراك‌گذاري شبكه را غيرفعال كنند و اگر در خانه از يك شبكه بي‌سيم استفاده مي‌كنند، تنظيمات اشتراك‌گذاري روي اين شبكه فعال باشد. مزيت اين گزينه آن است که تنظيمات اعمال شده فقط براي آن شبکه در سراسر ويندوز اعمال مي‌شود و کاري به تنظيمات شبکه‌هاي ديگر ندارد. ما به‌طور همزمان يک نوت‌بوک را به شبکه کابلي و يک شبکه بي‌سيم متصل کردیم و براي شبکه بي‌سيم از اين طريق قابليت‌هاي اشتراک‌گذاري را غيرفعال کردیم. در عمل نوت‌بوک در شبکه کابلي ديده مي‌شد اما در شبکه بي‌سيم نبود و البته هنوز داشتیم از اينترنت شبکه بي‌سيم استفاده مي‌‌کردیم.
مشاهده اطلاعات شبكه
در همان منوي راست كليك، گزينه Show Estimated Data Usage نيز اطلاعات بيشتري از وضعيت شبكه مانند مدت زمان اتصال و حجم اطلاعات تبادل شده نشان مي‌دهد. اين گزينه نيز براي شبكه‌هاي موبايل و كاربراني كه از سرويس‌هاي حجمي يا زماني استفاده مي‌كنند، جالب توجه خواهد بود. در اين بخش كليد Reset نيز كمك مي‌كند تا شما به‌طور دقيق بتوانيد مدت زمان اتصال به شبكه يا تبادل حجم اطلاعات را محاسبه كنيد. در ويندوز7 بايد توسط ابزارهاي جانبي اين قابليت را ايجاد مي‌کرديد.
رمزنگاري شبكه بي‌سيم
گزينه View connection properties نيز كاربر را به‌طور مستقيم به‌سراغ تنظيمات اتصال شبكه بي‌سيم مي‌برد كه در ويندوز7 بايد با طي كردن چندين مرحله به آن‌ها رسيد. يكي از ويژگي‌هاي مهم ويندوز8 پشتيباني از برنامه‌ها و الگوريتم‌هاي احراز هويت و رمزنگاري جديد براي شبكه‌هاي بي‌سيم است. در ويندوز7 شما تنها مي‌توانستيد از WEP، WPA و WPA2 با الگوريتم‌هاي TKIP و AES استفاده كنيد. اما اكنون در ويندوز8 امكان استفاده ازWPA2-Enterprise و ديگر پروتكل‌هاي 801.1x مانند Wireless Internet Services Provider roaming (م WISPr) و EAP SIM/AKA/AKA Prime را نیز داريد. اين برنامه‌ها در شبكه‌هاي بي‌سيم بزرگ و گسترده مورد استفاده قرار مي‌گيرند و معمولاً به سخت‌افزارهايي براي پياده‌سازي نياز دارند. بنابراين كاربران ويندوز8 مي‌توانند به اين شبكه‌ها متصل شده و از امنيت سخت‌افزاري بيشتري روي شبكه‌هاي بي‌سيم استفاده كنند.
ميزان مصرف پروسس‌ها و برنامه‌ها
بعد از Network List و ويژگي‌هاي آن، دومين ويژگي مهم تازه شبكه‌اي كه در ويندوز8 مي‌بينيم، در بخش Task Manager است كه به‌طور كلي در اين نسخه ويندوز دگرگون شده است و هم از نظر ظاهری، هم كاركرد متفاوت است. در Task Manager ويندوز8 مي‌توانيد ميزان مصرف هر برنامه، پردازه (پروسس) يا كاربر از شبكه و اينترنت را ببينيد و روي آن مديريت و كنترل داشته باشيد. در Task Manager جديد براي هر پروسس يا برنامه ميزان استفاده از پردازنده، حافظه، هاردديسك و شبكه مشخص شده است. اين ويژگي كمك مي‌كند تا هنگامي كه بايد ويندوز يا برنامه ديگري را به‌روزرساني كنيد و نياز به سرعت بيشتري داريد، به‌صورت موقت يك برنامه يا پردازه را غيرفعال كنيد. در ويندوز7 و ويندوزهاي نسخه‌هاي قبلي براي دريافت اطلاعات از وضعيت استفاده برنامه از شبكه و اينترنت، نياز به نصب نرم‌افزارها و ابزارهاي جداگانه بود. در بخش App history شما مي‌توانيد ميزان مصرف شبكه هر برنامه را از زمان اتصال به شبكه تا‌كنون مشاهده كنيد. اين قابليت نيز كمك مي‌كند تا كنترل بسيار خوبي روي برنامه‌هاي مختلف داشته باشيد و بتوانيد ميزان مصرف خود از شبكه را تخمين بزنيد.
گزارش‌گيري آني از وضعيت شبكه
در Task Manager، بخش Performance امكان گزارش‌گيري آني و همزمان از وضعيت شبكه (در 60 ثانيه گذشته) را به‌صورت نموداري براي شبكه‌هاي مختلف فراهم مي‌آورد. اگر روي گزينه Ethernet براي شبكه‌هاي كابلي و گزينه Wi-Fi براي شبكه‌هاي بي‌سيم كليك شود، توان خروجي شبكه، حجم دريافت اطلاعات (Receive)، حجم ارسال اطلاعات (Send)، آدرس IP شبكه، آدرس MAC، مشخصات كارت شبكه، وضعيت سيگنال‌هاي شبكه‌هاي بي‌سيم و اطلاعات ديگري درباره شبكه را براي كاربر نمايش مي‌دهد. اگر روي گراف نمايش داده شده در اين بخش راست كليك كرده و گزينه View net work details را انتخاب كنيد، اطلاعات جزئی‌تر و بيشتري از وضعيت تبادل اطلاعات در شبكه نمایش داده می‌شود. اين اطلاعات براي مديران سيستم و شبكه بسيار سودمند خواهد بود و به آن‌ها مي‌گويد كه شبكه روي یک سیستم خاص در چه وضعيتي است.
ويژگي NIC Teaming
يكي از قابليت‌هاي جديد ويندوز8 و ويندوز سرور 2012،NIC Teaming است كه در نسخه‌هاي قبلي ويندوز يك چالش بزرگ و دردسرساز بود. اين ويژگي براي مواقعی است كه شما روي يك سيستم داراي چندين كارت شبكه فيزيكي يا مجازي هستيد يا خودتان به‌صورت مجازي چندين كارت شبكه تعريف كرده‌ايد. Teaming به شما اجازه مي‌دهد که تحت هر شرايطي براي تمامي كارت‌هاي شبكه از يك آدرس IP استفاده كنيد يا كارت‌ها را طوري مديريت و كنترل كنيد كه ترافيك شبكه ميان آن‌ها تقسيم شود و يك وضعيت تعادل یا بالانسينگ در شبكه ايجاد شود. اين ويژگي كه بيشتر در سرورها مورد استفاده قرار مي‌گيرد، به مديران سيستم اجازه مي‌دهد كه شبكه‌هاي محلي مجازي (VLAN) تعريف کرده و براي هر شبكه نیز يك كارت شبكه تعريف کنند. همچنين اين ويژگي از استانداردهاي EEE 802.3ad و IEEE 802.1ax/LACPor روي سوييچ‌ها و روترها پشتيباني مي‌كند. Teaming در برنامه مجازي‌سازي مايكروسافت يا Hyper-V نيز يك ابزار بسيار سودمند است. در گذشته بايد روي ويندوز از برنامه‌هاي NIC Teaming جانبي استفاده و براي خريداري آن‌ها هزينه‌هاي زيادي پرداخت می‌شد. تنظيمات Teaming در بخش Server Manager است.
تنظيمات PC
مژده ديگر ويندوز8 به كاربران تبلت و دستگاه‌های همراه، مديريت برخي از ويژگي‌هاي شبكه در بخش PC Settings است. اگر در منوي كلاسيك ويندوز8 ماوس را به لبه سمت راست صفحه‌نمايش ببرید، پس از ظاهر شدن Charm bar با Setting مي‌توانید به بخش PC Settings وارد شوید. در اين بخش از قسمت Share مي‌توان برنامه‌ها و بخش‌هايي از ويندوز را كه كاربران مختلف به آن دسترسي دارند، به اشتراك گذاشت يا از حالت اشتراك درآورد. از بخش Wireless مي‌توان شبكه‌هاي مختلف راديويي ويندوز مانند 3G، بلوتوث و واي‌فاي را فعال/غيرفعال کرد. همچنين مي‌توان از اين بخش به Airplane Mode دسترسي داشت. بخش جالب توجه ديگر در PC Settings، بخش HomeGroup است. موزيك، اسناد، ويديو، تصاوير، چاپگر و دستگاه‌هاي ديگر از اين بخش قابل اشتراك‌گذاري در شبكه هستند. تعريف يك گروه كاربري در شبكه و استفاده از يك رمزعبور مشترك براي كاربران آن گروه نيز از اين بخش قابل مديريت است. ويژگي مهم اين بخش دسترسي آسان به تنظيمات مختلف شبكه بدون ورود به كنترل‌پنل و بخش‌هاي مختلف ويندوز است.
اسكاي درايو
مايكروسافت براي عقب نماندن از قافله سرويس‌هاي ابری مانند Dropbox و رقابت با iCloud شرکت اپل، سرويس اسكاي درايو را به‌طور پيش‌فرض در ويندوز8 قرار داده است. در منوي Start ويندوز يا همان مترو مي‌توانيد آيكون اين سرويس را ببينيد. مجتمع شدن اسكاي درايو با ويندوز و ديگر نرم‌افزارهاي اين شركت مانند مايكروسافت آفيس مي‌تواند براي كاربران جذاب باشد و از اين پس بتوانند به‌راحتي اسناد، موزيك، فيلم و تصاوير خود را روي اين سرويس آپلود کرده و از طريق دستگاه‌هاي مختلف به آن‌ها دسترسي داشته باشند. براي مثال، اگر شما يك فايل ورد را روي اسكاي درايو ذخيره كنيد، با هر سيستم ديگري مي‌توانيد پس از ورود به اين سرويس، روي اين فايل كليك كرده و با وارد كردن رمزعبور، شاهد باز شدن آن در يك زبانه اينترنت اكسپلورر باشيد و امكان ويرايش آن را به‌صورت آنلاين داشته باشيد. افزوده شدن اسكاي درايو به ويندوز قابليت‌هاي جديدي مانند ذخيره‌كردن فايل‌ها به‌صورت مستقيم روي اين سرويس يا دسترسي به آن‌ها در نرم‌افزارها و برنامك‌هاي مختلف ويندوز و هماهنگ‌سازي فايل‌ها و برنامه‌ها روي دستگاه‌های مختلف را فراهم مي‌كند. براي استفاده از اسكاي درايو بايد ابتدا يك حساب كاربري در شبکه سایت‌های مایکروسافت داشته باشيد و براي شروع به شما فضايي 7 گيگابايتي داده مي‌شود. البته اگر كاربر طولاني‌مدت اين سرويس شويد، تا 25 گيگابايت ظرفيت ذخيره‌سازي خواهيد داشت. اين مقدار ظرفيت در مقايسه با 5 گيگابايت iCloud و Google Drive يا 2 گيگابايت دراپ باکس قابل توجه است. اسكاي درايو در همين شماره ماهنامه شبکه به تفصیل مورد بررسي قرار گرفته است.
پروتكل SMB 3.0
پروتكل Server Message Block در ويندوز8 و ويندوز سرور 2012 به نسخه سوم به‌روزرساني شده است. اين اتفاق باعث بالا رفتن قابليت‌هاي دسترسي‌پذيري، كارايي امنيتی و مديريتي ويندوز مي‌شود. براي نمونه، قابليت‌هاي رمزنگاري در ويندوز8 با وجود SMB 3.0 توسعه داده شده است و از الگوريتم‌هاي سريع‌تر و كاراتري استفاده مي‌شود. اگر كاربران بخواهند اطلاعات را در ويندوز8 رمزنگاري كنند يا با استفاده از ابزار BitLocker يك پارتيشن را به‌صورت رمز درآورند، با وجود SMB 3.0 عمليات رمزنگاري سريع‌تر صورت خواهد گرفت.
سرعت بيشتر انتقال اطلاعات
يكي از دستاوردهاي SMB 3.0 افزايش سرعت انتقال اطلاعات ميان شبكه‌هاي كابلي يا بي‌سيم و هاردديسك سيستم و همچنین كپي اطلاعات از روي هاردديسك به روي دستگاه‌هاي ذخيره‌سازي مبتني بر USB است(به‌خصوص که ويندوز8 از USB 3.0 نيز پشتيباني مي‌کند). همچنين با استفاده از اين پروتكل مي‌توان به‌طور همزمان اطلاعاتي را از شبكه‌هاي كابلي و بي‌سيم (يا از روي چندين شبکه هم‌نوع) به روي هاردديسك یا برعكس كپي كرد؛ بدون اين‌كه اين دو شبكه روي يكديگر تأثيرگذار باشند يا سرعت انتقال اطلاعات كاهش يابد. ما براي آزمودن سرعت انتقال اطلاعات در ويندوز8، با استفاده از يك كارت شبكه كابلي گيگابيتي چندين فايل را به روي شبكه كپي كرديم كه سرعت‌هاي بسيار خوبي در حدود 35 مگابايت را به‌دست داد. در اين آزمون شبكه بي‌سيم نيز فعال بود.
ويژگي‌هاي سروري
ويندوز8 علاوه‌بر ويژگي‌هايي كه در بالا گفتيم، چندين ويژگي جديد ديگر در حوزه شبكه نيز دارد كه بيشتر رنگ و بوي سروري داشته و در نسخه ويندوز سرور 2012 نمود و كاربرد بيشتري مي‌يابند. براي نمونه بايد به سكوي مجازي‌سازي Hyper-V كلاينت روي ويندوز8، ويژگي‌هاي جديد ذخيره‌سازي اطلاعات و كار با دستگاه‌هاي SAN، ويژگي‌هاي همانندسازي (Replication)، سيستم‌فايلي جديدي ReFS براي تعمير و بازيابي اطلاعات، قابليت Storage Spaces براي مديريت ديسك‌هاي فيزيكي و مجازي و پشتيباني از رابط‌هاي iSCSI اشاره كرد كه موجب مي‌شوند مديران سرور و شبكه استقبال بيشتري از ويندوز8 و ويندوز سرور 2012 داشته باشند و تجربه بهتر و كارايي بيشتري از سيستم‌عامل سرور مايكروسافت به‌دست آورند. تمامي ويژگي‌هاي سروري ويندوز در مقاله‌اي جداگانه در بخش فناوري شبكه مورد بررسي و ارزيابي قرار گرفته‌اند. به‌همين دلیل، در اين مقاله سعي كرديم بيشتر نگاهي به قابليت‌هاي جديد نسخه دسكتاپ ويندوز8 براي شبكه‌هاي كامپيوتري داشته باشيم.
