به‌عنوان مهره اصلی ویرایشگران تصویر، هر تغییری در فتوشاپ افراد زیادی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؛ از حرفه‌ای‌ها تا آن‌هایی که برای سرگرمی با این نرم‌افزار کار می‌کنند. اما با وجود روش مجوزدهی جدید، به‌نظر می‌رسد که حرکت‌های اخیر ادوبی کمی با اعصاب کاربران این نرم‌افزار بازی می‌کند. در این مقاله نگاهی خواهیم داشت به روش مجوزدهی و قابلیت‌های جدید فتوشاپ، تا در‌یابیم که آیا ارزش دارد از روش سنتی تصاحب نرم‌افزار به روش اجاره‌ای روی آوریم یا خیر.
اگر به نحوی درگیر ویرایش تصاویر باشید به حتم چیزی از (Photoshop Creative Cloud (CC شنیده‌اید. این نرم‌افزار قرار است جانشین نسخه پیشین یعنی Photoshop CS6 Standard و Extended باشد. به‌احتمال آشنایی شما با عبارت Creative Cloud به معنای حقیقی آن بر‌می‌گردد. اگرچه این نسخه از فتوشاپ از نقطه‌نظر فنی نسخه 14 است، اما می‌توان گفت که فتوشاپ دیگر از نقطه‌نظر کلاسیک نسخه یا ورژنی نخواهد داشت. به لطف روش مجوزدهی اجاره‌ای کاربر دیگر نمی‌تواند به معنای سنتی کلمه صاحب Photoshop Creative Cloud 1.0 یا 2.0 باشد. این روش مسئول اصلی بدنامی Creative Cloud است، اما پیش از آن‌که به سراغ مجوزدهی و کلاود برویم، بهتر است نگاهی بیاندازیم به ویژگی‌های جدید یا به‌روزشده آخرین نسخه فتوشاپ؛ زیرا بسیاری از مردم نمی‌دانند که نسخه جدید به‌جز جیب کاربران به چه چیز دیگری چشم دارد.
کاهش لرزش دوربین
فتوشاپ جدید برای قانع کردن مردم در زمینه استفاده از مدل جدید مجوزدهی نیاز به ویژگی‌های بزرگی دارد و شکی نیست که ادوبی امید دارد Shake Reduction یا کاهش لرزش دوربین یکی از این ویژگی‌ها باشد. اگرچه عملکرد این فیلتر سریع نیست، اما نتیجه آن همان‌طور که در شکل 1 می‌بینید می‌تواند بسیار رضایت‌بخش باشد. با وجود این، به‌نظر می‌رسد که این ویژگی هنوز نیاز به کمی کار دارد. یعنی در این نمونه اگر آسمان عکس اصلی را با پیش‌زمینه عکس فیلترشده ترکیب کنیم، نتیجه مطلوب‌تری به‌دست می‌آید. البته، این فیلتر در زمینه از بین بردن محوشدگی حرکتی کار بهتری از فیلتر Smart Sharpen انجام می‌دهد. می‌توان گفت که فیلتر جدید می‌تواند ابزار خوبی برای حرفه‌ای‌ها و آماتورها باشد.
Smart Sharpen
این فیلتر در نسخه جدید همان Smart Sharpen در CS6 است با این تفاوت که رابط کاربری بهتری دارد و صفحه پیش‌نمایش آن قابلیت گسترده شدن دارد و همچنین یک گزینه Reduce Noise نیز به آن اضافه شده است. این قابلیت‌های جدید واضح‌تر کردن عکس‌های با ISO بالا یا عکس‌های نویزدار را راحت‌تر می‌کند. این فیلتر همچنین قابلیت کاهش هاله دور اجسام در عکس را نیز دارد. در مجموع این فیلتر نتیجه قابل قبولی را تحویل می‌دهد.
بزرگ کردن تصاویر
در حالی‌که آماتورها اغلب نمی‌دانند که افزایش دستی کیفیت تصویر از 72 پیکسل در اینچ به 300 پیکسل در اینچ کاری بیهوده است، کاربران حرفه‌ای نیز به‌طور معمول عکس خود را بیش از 25 درصد بزرگ نمی‌کنند. اما اغلب در این زمینه حق انتخابی وجود ندارد. گاهی گرافیست‌ها مجبور می‌شوند از عکس‌های کم‌کیفیتی مانند فریم‌هایی از یک ویدیو استفاده کنند. برای بزرگ‌کردن عکس‌ها با حداقل افت کیفیت برنامه‌هایی نیز وجود دارد. از آن جمله می‌توان به Alien Skin Blow Up ،Perfect Resize (یا همان Genuine Fractals) یا Photozoom Pro اشاره کرد. از طرفی، مدتی است که کاربران زیادی خواستار یک الگوریتم جدید برای بزرگ کردن عکس‌ها در فتوشاپ هستند تا این‌که سرانجام این خواسته در فتوشاپ CC برآورده شد. در نسخه جدید اگر عکسی را بزرگ یا کوچک کنید، فتوشاپ به‌طور پیش‌فرض از بهترین الگوریتم استفاده خواهد کرد. به این ترتیب، برای افزایش اندازه و سایز عکس مجبور نیستید تنظیمات خاصی را تغییر دهید، اما تنظیمات اضافه‌ای هم در‌اختیار کاربر قرار دارند. در شکل 2 میتوانید نمایی از Image Resize جدید را ببینید که امکانات جدیدی از جمله یک صفحه پیش‌نمایش دارد.
بزرگ‌کردن یک عکس بیش از حد منطقی و معمول یکی از آن کارهایی است کاربران حرفه‌ای همواره سعی می‌کنند از آن دوری کنند. اما بسیار بیش‌تر از آن‌چه که فکر می‌کنید مجبور به انجام این کار می‌شوید و واضح است که می‌خواهید با حداقل دردسر این کار را انجام دهید. فتوشاپ نیز برای الگوریتم جدید Preserve Details فقط یک نوار لغزنده Reduce Noise در‌نظر گرفته است. نرم‌افزار Blow Up و Photozoom Pro به کاربر اجازه می‌دهند به نتیجه نویز اضافه کند تا نرمی بیش از حد عکس مخفی شود. در آزمــایش‌های انجام‌شده در عکس‌هایی مانند مناظر شهری می‌توان گفت که نتیجه کار این نرم‌افزارها از نظر کنتراست بهتر از نتیجه کار در فتوشاپ است، اما در‌نهایت تعیین برنده کار دشواری است. شکی نیست که کار فتوشاپ CC در این زمینه از نسخه پیشین خیلی بهتر شده است.
یکی از اتفاقاتی که بارها ممکن است بیفتد این است که یک عکس GIF از سایت یک شرکت تنها نسخه موجود از لوگوی شرکت است که برای کار در یک کار چاپی موجود است. در این مواقع نیاز به یک ابزار کارآمد برای بزرگ کردن عکس بسیار ضروری است. در (شکل 3 -ب) میتوانید کار فتوشاپ در این زمینه را با کار Photozoom Pro (شکل3– پ) مقایسه کنید. همان‌طور که مشاهده می‌کنید در نتیجه کار فتوشاپ می‌توان هاله‌هایی را در کناره‌های لوگو مشاهده کرد، درحالی که نتیجه کار فتوزوم کناره‌های بسیار صاف و واضحی دارد. به این ترتیب، در این زمینه شکی نیست که کار نرم‌افزار فتوزوم بهتر از فتوشاپ است.
در نهایت، می‌توان گفت که کیفیت کار فتوشاپ CC در زمینه بزرگ کردن عکس‌ها بهترین نمونه موجود نیست، اما به‌قطع از نسخه پیشین بهتر است. همچنین سرعت کار فتوشاپ از فتوزوم بسیار بیش‌تر است. اما کار الگوریتم Preserve Details به‌عنوان نخستین نسخه قابل قبول است و می‌توان افزایش کیفیت را در نسخه‌های بعدی پیش‌بینی کرد.
Camera Raw 8 به‌عنوان یک فیلتر
کادر محاوره‌ای Camera Raw امکانات خوبی مانند تنظیم طیف رنگی، تعادل تیرگی روشنی، واضح‌سازی و کاهش نویز دارد، بنابراین، منطقی است که کاربرانی که با عکس‌های غیر Raw کار می‌کنند نیز خواستار دسترسی به این ابزارها باشند. در نسخه‌های قبلی کاربر می‌توانست این کار را با باز‌کردن عکس‌های غیر Raw در یک جعبه ACR انجام دهد، اما این کار بسیار محدود بود. در فتوشاپCC کاربر می‌تواند از منوی Filter گزینه Camera Raw Filter را انتخاب کند تا کادر محاوره‌ای مربوطه ظاهر شود. واضح است که در یک عکس 8-bit نمی‌توانید به همه داده‌هایی که در یک فایل Raw ذخیره می‌شود دسترسی داشته باشید. با این حال نتیجه کار در عکس‌های تخت 8-bit نیز بسیار خوب است. فیلتر ACR روی عکس 32-bit نیز کار می‌کند، بنابراین، میتوانید عکس‌های full-bit و HDR تولید کنید که این امر در زمینه 3D و فیلم بسیار کارآمد است (شکل4).
با توجه به این‌که پشتیبانی فتوشاپ از عکس‌های 32-bit در زمینه فیلترها زیاد نیست، این امکانات ناگهان مجموعه‌ای از ابزارهای مفید را در این زمینه در‌اختیار کاربر قرار می‌دهد. کاربر حتی می‌تواند یک گام جلوتر برود و (در صورتی که لایه را به Smart Object تبدیل کند) و Camera Raw را به‌صورت غیرمخرب روی عکس اعمال کند. ممکن است این ویژگی‌ها جدید از نظر برخی کاربران تغییرات کوچکی به شمار آیند، اما به‌نظر می‌رسد این امکانات به سرعت به یکی از آن امکانات یک‌مرحله‌ای تبدیل شود که ظاهر کلی عکس را تغییر می‌دهند Camera Raw 8 همچنین ویژگی‌های جدیدی دارد که برای کاربران Lightroom 5 نیز در دسترس است. ابزار حذف نقاط با ویژگی Visualize Spots به‌روز شده است که در‌حقیقت برای پیدا کردن کناره‌ها و چیزهایی مانند گرد و خاک است. امکان جدید Radial Filter امکان انجام مجموعه‌ای از تنظیمات را در یک ماسک بیضی برای دستیابی به جلوه‌های خلاقانه فراهم می‌کند. فیلتر Upright نیز برای صاف‌کردن اضلاع یک فرم در عکس است، با استفاده از این فیلتر می‌توان مثلاً اضلاع یک فرم مستطیلی را در عکس صاف و با کناره‌ها موازی ساخت. لازم به ذکر است که همه این امکانات در فتوشاپ CC از طریق یک فیلتر در دسترس خواهد بود و دیگر نیازی نیست بلافاصله بعد از باز کردن عکس این ویرایش‌ها را روی آن اعمال کنید.
گوشه‌های گرد قابل تغییر و امکانات سه‌بعدی
فتوشاپ CC با معرفی قابلیت گوشه‌های قابل تغییر چندضلعی‌ها در لایه‌های Live Shape ویژگی دیگری به مجموعه بزرگ و رو به افزایش ابزارهای غیرتخریبی اضافه می‌کند (شکل 5). این امکان می‌تواند از یکی از موارد نیاز به مراجعه به Illustrator جلوگیری می‌کند.
امکانات سه‌بعدی فتوشاپ ابزار خلاقانه‌ای است که بی‌شک محدود بود. تغییرات زیادی در ابزارهای سه‌بعدی در نسخه CC وجود ندارد، اما یکی از موارد جدید الگوریتم نقاشی سه‌بعدی است که از حالت Projection در نسخه‌های قبل به Texture تغییر یافته است که بسیار سریع‌تر است (اما در معدود مواردی کاربر مجبور است همچنان از روش Projection استفاده کند که از نقص‌های روش جدید نقاشی است). اگرچه فتوشاپ در زمینه نقاشی سه‌بعدی جای نرم‌افزارهایی مانند Mudbox یا Mari را نمی‌گیرد، اما نگارنده بارها از آن با استفاده از اسکریپتی ساخته‌شده برای مایا کار کرده تا کارهایی اساسی مانند ساخته بافت را انجام دهد. علاوه‌بر این، نقاشی سه‌بعدی در CC به هنگام کار با تصاویری با بافت باز کاملاً تعاملی است. به این ترتیب، کاربر همزمان با نقاشی یک نمای سه‌بعدی را مشاهده می‌کند که به‌روز می‌شود و یک نشانگر روی آن است که به محض نقاشی کردن کاربر تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد (شکل 6).
رابط کاربری سه‌بعدی نیز یک به‌روزرسانی جالب دریافت کرده است. نور مبتنی‌بر تصویر خیلی تعاملی‌تر است و هنگام ویرایش IBL یک ویجت کروی و پیش‌نمایش را نمایش می‌دهد. نمایش سایه نرم بی‌درنگ نیز بسیار بهبود یافته است. حالا کاربر می‌تواند به ساخت نمونه‌های مِش وابسته بپردازد، این نمونه‌ها کپی‌هایی هستند که بافت و داده متریال را به اشتراک می‌گذارند، بنابراین، حالا کاربر می‌تواند مثلاً مجموعه‌ای از سنگ‌ها را بسازد که همه آن‌ها با هم به‌روزرسانی می‌شوند. علاوه‌بر این، تغییرات کوچک دیگری نیز هستند که استفاده از امکانات سه‌بعدی فتوشاپ را به‌خصوص برای تازه‌کاران این حوزه خوشایندتر می‌کنند. سرعت رندر افزایش یافته است و دیگر خبری از قاب‌های مزاحم روی تصویر به هنگام رندر نیست. البته، گاهی باگ‌هایی به هنگام رندر گزارش شده است.
رنگ و حرف
فتوشاپ CC به کاربر اجازه می‌دهد از فایل‌های وب مانند اسناد HTML یا CSS مجموعه رنگ وارد (Color Swatches) کند. این امکان می‌تواند برای طراحان وب کارآمد باشد یا افرادی که می‌خواهند مدل رنگی سایتی را که طراح روزها برای آن زحمت کشیده، در یک چشم به هم زدن کپی کند.
یکی دیگر از قابلیت‌های طراحی وب این است کاربر بتواند ببیند که فونت‌ها چگونه توسط سیستم‌عامل نمایش داده می‌شوند (Rasterize می‌شوند). از آنجا که در توسعه سایت بیش‌تر و بیش‌تر از حروف داینامیک مانند Typekit استفاده می‌شود، این یک قابلیت بسیار مهم است. متأسفانه این قابلیت سودمندی بسیاری محدودی در فتوشاپ دارد، زیرا امکان پیش‌نمایش متن در ویندوز روی مک و بالعکس وجود ندارد.
امکانات و پیشرفت‌های دیگر
فتوشاپ CC علاوه‌بر امکانات عمده‌ای که در بالا ذکر شد تعداد زیادی پیشرفت‌ها و امکانات تازه کوچک نیز دارد، از جمله: استایل‌شیت‌های ارتقایافته، امکان کپی ویژگی‌های CSS، امکان تعریف دستورهای شرطی if/else برای اکشن‌ها، پشتیبانی از زبان‌های هندوآریایی و انتخاب مسیر و شکل (شِیپ) چندگانه. در مجموع، در مقایسه با نسخه‌های قبلی به‌روزرسانی بزرگی به شمار نمی‌آید.
Creative Cloud
پس از امکانات جدید فتوشاپ، بهتر است از Adobe Creative Cloud بگوییم (که همنام امکانات در حال تولد کلاود ادوبی است و همنام نسخه‌های پس از CS6 فتوشاپ). نخست نحوه نصب و به‌روزرسانی نرم‌افزار. از آنجا که دیگر خبری از DVD یا ایمیج دیسک نیست، نصب یا از طریق اين سايت انجام می‌شود یا از طریق برنامه Creative Cloud که از همان سایت دریافت می‌شود. در شکل 7 صفحه نصب مجموعه برنامه‌های بسته گرافیک را مشاهده می‌کنید.
کلیک روی دانلود برای هر کدام از برنامه‌ها کاربر را به دانلود برنامه Creative Cloud راهنمایی می‌کند که باعث دانلود یک نصب کننده چهار مگابایتی می‌شود. وقتی CC نصب شد و کاربر از طریق آن وارد حساب کاربری ادوبی خود شد، می‌تواند به نصب برنامه‌های مورد نظر خود بپردازد. اگر کاربر ارتباط اینترنتی نداشته باشد، نمی‌تواند برنامه‌ها را نصب کند. نکته جالب توجه این است که نسخه‌های غیرمجاز و غیررسمی که چند روز پس از عرضه Creative Cloud ساخته شدند، همگی بدون نیاز به ارتباط اینترنتی و به‌صورت مستقل نصب می‌شوند. به این ترتیب، اگر کاربری ارتباط اینترنتی نداشته باشد در عمل مجبور است نسخه‌های غیرقانونی را نصب کند.
پس از نصب برنامه‌ها، Creative Cloud به یک مأمور اخطاردهی (Notification) و به‌روزرسان برنامه‌های CS6 و Creative Cloud کاربر تبدیل می‌شود. با توجه به سابقه نه چندان درخشان به‌روزرسان‌های ادوبی در گذشته، خوش‌بینی زیادی نیز نسبت به به‌روزرسان جدید وجود نداشت. اما به‌روزرسان جدید تفاوت‌هایی با نمونه‌های قبلی دارد و بهبودهایی یافته است. پس از آن‌که برنامه اخطار داد که 10 برنامه، هم CS6 و هم CC، نیاز به به‌روزرسانی دارند، هر 10 برنامه به ترتیب و با موفقیت به‌روزرسانی شدند. اما با هر بار اجرای برنامه CC پیغام داده شد که ده برنامه به‌روزرسانی‌شده مذکور نیاز به به‌روزرسانی دارند و این فرآیند بارها تکرار شد. بدتر آن‌که پاک‌کردن برنامه‌ها چندان سازمان‌یافته نیست، زیرا هیچ گزینه‌ای تحت‌عنوان Uninstall در منوی CC وجود ندارد. به این ترتیب، باید برنامه‌ها را تک تک و از Programs and Features در کنترل پنل پاک کرد و اگر Creative Cloud Master Collection را اجاره کرده باشید، باید تعداد زیادی پاک‌کننده مستقل را اجرا کنید.
مجوز استفاده از نرم‌افزار
در مدل مجوزدهی جدید ادوبی که مدتی است معرفی شده است کاربر برای کسب حق استفاده از نرم‌افزار، به‌طور ماهیانه مبلغی به ادوبی پرداخت می‌کند. ادوبی به هنگام معرفی این مدل تمایل داشت که در میان کاربران جا بیاندازد که مدل جدید از نظر هزینه به‌صرفه‌تر است.
برای کاربرانی که مجوزی از قبل ندارند و تازه می‌خواهند شروع به استفاده از نرم‌افزار کنند، این امر می‌تواند در کوتاه‌مدت صحت داشته باشد، اما برای کاربران حرفه‌ای و شرکت‌ها ممکن است نگرانی‌هایی وجود داشته باشد. در‌نهایت، در نسخه CC ادوبی به‌طور کامل مدل صاحب نرم‌افزار بودن را کنار گذاشته و کاربران را مجبور می‌کند از مدل اجاره‌ای استفاده کنند که در این مدل دیگر صاحب نرم‌افزار نیستند. کافی است یک ماه مبلغ تعیین‌شده را پرداخت نکنید تا دسترسی خود را به نرم‌افزار از دست بدهید. استدلال ادوبی این است که تهیه و پشتیبانی هر دو نسخه مبتنی‌بر دیسک و کلاود بسیار هزینه‌بر بوده است، اما آمار و ارقام چندان نشانگر اهمیت این دلیل نیست. از طرفی، اگر این مدل برای کاهش استفاده از نسخه‌های غیرقانونی باشد، اصلاً تأثیری در این زمینه نداشته. چنان‌که نسخه‌های غیرقانونی به‌سرعت تهیه و عرضه شدند و در ضمن امکان نصب آفلاین و بدون نیاز به لاگین را نیز به کاربر عرضه می‌کنند که نسخه قانونی این امکان را ندارد.
در نهایت، مشخص است که ادوبی روی مدل جدید اجاره‌ای خود مصر است و اصرار دارد که کاربران را قانع کند که آینده همین است. اما بسیاری از کاربران به این نکته که حق دارند صاحب نرم‌افزاری باشند که برای آن پول پرداخت کرده‌اند، تأکید دارند. در بررسی نمونه‌های مشابه می‌توان متوجه تفاوت مهمی شد. به‌عنوان مثال در مدل اجاره‌ای اتودسک با این‌که امکان بازفروش نرم‌افزار وجود ندارد، اما وقتی کاربر حق اشتراک سالیانه خود را پرداخت نکند امکان استفاده از نرم‌افزار از او سلب نمی‌شود. با عرضه Creative Cloud و مدل اجاره‌ای جدید بسیاری از کاربران حرفه‌ای نرم‌افزارها به اعلام اعتراض خود به نحوه‌های گوناگون پرداختند و حتی اعضای فروم CGSociety به عرضه فهرستی از نرم‌افزارهای جایگزین برای اعضای خانواده ادوبی پرداختند.
اگرچه برای اعضای دیگر این خانواده رقبای جدی‌ای وجود دارد، اما برای فتوشاپ، دست‌کم در سطح حرفه‌ای جایگزین قابل توجهی وجود ندارد. اما اگر ادوبی همچنان روی اجبار استفاده از مدل اجاره‌ای مصر بماند، همین رقبای موجود که برای کاربران غیرحرفه‌ای فتوشاپ وجود دارند موفق به جذب کاربران معترض و سرمایه بیش‌تر و در نتیجه تقویت نرم‌افزار خود خواهند شد. شاید این موضوع در ابتدا تهدیدی برای ادوبی به‌نظر نرسد، اما در بلندمدت ممکن است این موضوع جدی شود.
به‌روزرسانی؛ آری یا خیر؟
آیا نسخه جدید ارزش به‌روزرسانی دارد؟ شکی نیست که نسخه جدید ویژگی‌های جدید قابل توجهی دارد، اما مدل جدید اجاره‌ای کمی ما را به شک می‌اندازد و گرایش به «به‌روزرسانی نکنید» را بیش‌تر می‌کند.
خبر خوب این‌که فتوشاپ همواره توجه ویژه‌ای به سازگاری با نسخه‌های قبل داشته و فایل‌ها تولیدشده در CC نیز در نسخه‌های پیشین باز خواهند شد. اما هیچ تضمینی نیست که این روند ادامه پیدا کند، زیرا ادوبی نشان داده به‌راحتی حاضر است کاربر را مجبور به استفاده از روش مورد نظر خود کند و ممکن است از موضوع سازگاری فایل‌ها نیز در این جهت استفاده کند. خوشبختانه تجدید نظر مایکروسافت در سیاست‌های اخیرش درباره اکس‌باکس وان ممکن است باعث شود که ادوبی نیز توجهی به اعتراض کاربران کند و در این روند تجدید نظر کند، زیرا پاسخ «همینی که هست» چندان به مذاق کاربران خوش نمی‌آید و هیچ مقدار از فضای ذخیره‌سازی کلاود «رایگان» هم نظر افراد را تغییر نخواهد داد.
مزایا
• امکانات سه‌بعدی و Extended حالا بخشی از یک بسته کامل پایه هستند.
• الگوریتم جدید بالا بردن وضوح تصویر در بزرگ کردن عکس‌ها نتیجه بسیار بهتری می‌دهد.
• Camera Raw 8 به‌عنوان یک فیلتر یک امکان اضافه بزرگ است.
• بهبودهای امکانات سه‌بعدی کیفیت نقاشی سه‌بعدی را افزایش می‌دهد و فرآیند کلی کار را راحت‌تر.
معایب
• مدل نرم‌افزار اجاره‌ای یک روش برای کسب پول بیش‌تر است که باید روی آن تجدید نظر شود.
• امکانات جدید Creative Cloud دارای باگ هستند و پاک‌کردن نرم‌افزارها به کار زیادی نیاز دارد.
• هیچ راهکار رسمی آفلاین و مبتنی‌بر دیسکی برای نصب نرم‌افزار وجود ندارد.
• برخی امکانات Creative Cloud (مانند cloud file sync و Typekit) هنوز در دسترس نیستند.
