• توجه: در صورتی که از کاربران قدیمی ایران انجمن هستید و امکان ورود به سایت را ندارید، میتوانید با آیدی altin_admin@ در تلگرام تماس حاصل نمایید.

واژه نامه معماری ایرانی

Nani

کاربر ويژه
آبدارخانه : فضای مخصوص تهیه چای و شربت و قلیان
اتاق گوشوار : اتاقی که در طبقه بالا کنار تالار قرار می گیرد و به آن ارتباط دارد
ارسی : پنجره بزرگ چوبی که یک جبهه اتاق را به طور کامل می پوشاند و دارای بازشوهای کشویی بالارونده و شیشه های رنگین است
اندرونی : بخشی از خانه که مخصوص زن ، فرزندان ، خدمتگزاران و سایر اهل خانه بوده است


ایوان : فضای نیم باز مسقفی که از سه طرف محدود و از یک طرف باز است
ایوانچه : ایوان کوچک و کم عمق
ایوان ستون دار : فضای نیم باز ستون داری که معمولا مقابل فضاهای بسته قرار می گیرد
بادگیر : عنصر مرتفعی که بر روی بام قرار می گیرد و جریان هوا را به درون ساختمان هدایت می کند
بیرونی : بخشی از خانه که مخصوص مهمانان است
پنج دری : اتاق بزرگی که پنج پنجره بزرگ در کنار یکدیگر و به سمت حیاط دارد
تالار : اتاق بزرگ و تشریفاتی خانه که معمولا محل پذیرایی از مهمانان است
تالار سرداب : فضای تالار مانندی که در زیر زمین خانه قرار می گیرد
جلوخان : فضای باز پیش از سر در ورودی
چهارصفه : فضای صلیبی شکلی که از یک فضای گنبددار در مرکز و چهاربخش با پوشش طاق و تویزه در چهارطرف آن تشکیل شده است
حوضخانه : فضای سرپوشیده ی مرتفعی که حوضی در میانه دارد و معمولا بافضاهای دیگر مرتبط می باشد
حیاط خلوت : فضای باز کوچک و فرعی که معمولا در پشت فضا های اصلی خانه قرار می گیرد و گاهی مربوط به قسمت های خدماتی خانه می باشد
حیاط بالا خانه : حیاط کوچکی در طبقه دوم خانه که به همراه فضا های پیرامون خود بخش نسبتا مستقلی را در خانه پدید می اورد
خورشیدی : بخش نیم دایره ای بالای درها با تقسیمات داخلی
درشکه خانه : فضای نگهداری درشکه ها
دودری : اتاقی که دو پنجره بزرگ در کنار یکدیگر به سمت حیاط دارد
رواق : فضای باز نیم ستون داری است که از تکرار چهار طاقی های مشابه در یک راستا پدید می آید و در طول ضلع یک یا چند جبهه حیاط قرار می گیرد
سرداب : زیر زمین
سفره خانه : اتاق وسیع یا تالاری که محل صرف غذاست ، اتاق غذاخوری
سه دری : اتاقی که سه پنجره بزرگ در کنار یکدیگر و به سمت حیاط دارد
سیم گل : گلی است مرکب که نمای ساختمان را با ان می پوشانند
شاه نشین : فضایی در صدر تالار و روبه سوی پنجره که مخصوص نشستن بزرگان است
شربت خانه : فضای انبار و مخزن نوشیدنی ها
صفه : سکوی بدون سقفی که سطح آن بالاتر از سطح حیاط است و معمولا در جلوی فضاهای بسته قرار می گیرد
طاق و تویزه : نوعی روش سقف سازی
طره : سقفی که برای محافظت نمای ساختمان از باران بر لبه بام می سازند و از یک سو به ساختمان اتصال دارد
قطاربندی : مقرنسی که در یک خط مستقیم کار شده باشد مانند مقرنس بین طاق و دیوار های یک اتاق
کاربندی : به طور کلی به مجموعه سقف سازی های داخلی تزئینی می گویند ( اعم از رسمی ، یزدی ، کاسه سازی و مقرنس)
کفش کن : فضای واسطه ای که ورود به فضاهای بسته از آن میسر می شود
مطبخ : آشپزخانه
معقلی : نوعی تزئین که از ترکیب آجر و کاشی به وجود می آید
مقرنس : نوعی سقف سازی که مرکب از طاسه های ( عناصر سه بعدی فضای) هم اندازه و هم آهنگ است
مهتابی: فضای بدون سقفی است که بالاتر از سطح حیاط قرار می گیرد دیوار های این فضا نماسازی می شود و به این ترتیب به ایوانی شباهت پیدا می کند که سقف آن را برداشته اند این فضا معمولا از سه طرف بسته و از جهت چهارم به فضای باز مشرف است
هشتی : فضای اصلی ورودی که معمولا بعد از سر در قرار می گیرد
هفت دری : اتاق بزرگی که هفت پنجره بزرگ در کنار یکدیگر دارد
یزدی بندی : نوعی سقف سازی داخلی تزئینی
 

نیکا

متخصص بخش معماری

آ
آباره : گذرگاه آب که بر روی دره ها زده میشده تا آب را از یک سو به سوی دیگر برساند .
آبزن : چیزی مانند یک وان درون دیوارکه دستک هم ندارد .
آبمال : واکوفت : یک رویه خشت را که در نما پیداست با دست خیس شده می مالیدند و صاف میکردند.
آتشدان : بخاری دیواری
آژیانه : فرش کف
آفتاب گیر : رو به آفتاب
آفتابگردان : سرسایه؛ سایه بانی گرداگرد یک کوشک
آلات : در گره چینی چوبی تکه های اصلی را آلات و تکه هایی که میان آلاتها را پر میکنند، لُقط میگویند.
آمود : آرایه ای افزوده شده به نمای ساختمان ، مانند کاشی کاری
آهیانه : پوشش درونی گنبد ( در گنبد های دو پوسته )



منبع : کتاب معماری ایرانی / تقریر: استاد دکتر محمدکریم پیرنیا/ تالیف وتدوین: دکتر غلامحسین معماریان
 

نیکا

متخصص بخش معماری

ا
اُرچین : پله
اُرسی : در-پنجره چوبی کشویی و عمودی
اَرش :واحد اندازه گیری درازا ، برابر با 53.333 سانتیمتر
اِسپُر : دیوار غیر باربر که زیر یک چفد را پوشانده است
استخر : حوض بزرگ
اُستودان : اُسدانه : استخوان دان
اَفراز : بلندا



منبع : کتاب معماری ایرانی / تقریر: استاد دکتر محمدکریم پیرنیا/ تالیف وتدوین: دکتر غلامحسین معماریان
 

نیکا

متخصص بخش معماری
ب

بارو : دیوار بلند
بالاخانه : اتاقی در اشکوب دوم ،بیشتر روی درآیگاه خانه
باندام(ب ِ اندام ): متناسب
باهو : دو تکه چوب عمودی که در دو سوی در به کار می رود.
برج : هر ساختمان بلند و کشیده
بردسنگ : پرسنگ : فرسنگ : فرسخ : واحد اندازه گیری مسافت
برکه : آب انبار در برخی سرزمینهای جنوبی ایران
بروار : اتاقهایی که در دو سوی یک تالار بلند که دو اشکوب بلندا دارد ، قرار می گیرند .

بند وَرغ : بند و سد
بند : تکه های افقی در گره سازی

بند کشی مُهری : در آن کور بندها ( بند عمودی) را پهن میگرفتند .
بند کشی : پر کردن درز میان رده های آجر و سنگ و مانند آن .
بنگاه : میدانگاه بزرگ در کانون روستا
بوم آورد : بومی
بی آژند : بی ملات
بیز ِ تند : چفد نیم خاگی (بیضی) پر خیز
بیز ِ کند : چفد نیم خاگی کم خیز
بینه : رختکن : فضایی بزرگ و سرپوشیده با حوضی بزرگ در میان و سکوهایی در گرداگرد آن .

 
بالا