موقعیت جغرافیایی :
این کانسار در ۲۲ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان اهر و در جنوب ارتفاعات گوشه داغ و در استان آذربایجان شرقی واقع گردیده است . محدوده مورد مطالعه به وسعت ۳۲ کیلومتر مربع با مختصات جغرافیایی ’۱۶° ۴۷ تا ’۲۲° ۴۷ طول خاوری و ’۲۲° ۳۸ تا ’۲۵° ۳۸ عرض شمالی در شمال باختر ایران قرار دارد .
وجود کارهای معدنی قدیمی ، سرباره کوره های آهن و وجود اسامی آبادیهایی همچون زایلیک ، مستقیما" از فعالیتهای معدنی قدیمی برای استحصال زاج،آهن و مس در منطقه اکتشافی حکایت دارد .اولین مطالعات علمی و سیستماتیک در منطقه در ارتباط با نقشه زمین شناسی ۲۵۰۰۰۰/۱ اهر می باشد.
نمای عمومی از محدوده کانی سازی صفی خانلو
زمین شناسی:
قدیمی‌ترین رخنمون‌های این محدوده را سنگهای آتشفشانی باترکیب حدواسط ( آندزیت) ائوسن بالایی تشکیل می‌دهند.گنبدهای ریولیتی ـ ریوداسیتی پلیوسن در بخش خاوری محدوده رخنمون دارند. مجموعه سنگهای آتشفشانی ائوسن بالایی باترکیب حدواسط( آندزیتی) تحت تأثیر تزریق توده نفوذی باترکیب حدواسط تا اسیدی) مونزوگرانیتی تا آلکالی گرانیت) واقع شده وکل مجموعه توسط دایکهای پورفیری با ترکیب اسیدی (ریوداسیتی) قطع شده‌است.
کانی‌سازی توسط گسل‌های عادی وزون‌های گسلی کنترل شده است.پاراژنز رگه‌ها بیشتر شامل کوارتز، پیریت، روتیل، مارکاسیت، کالکوپیریت، طلا و هیدروکسیدهای‌ثانویه آهن می‌باشد. دگرسانی فراگیر دراین محدوده شامل دگرسانی سیلیسی،آرژیلیک، سرسیتیک وپروپیلیتیک ودگرسانی در حاشیه رگه‌هاوزونهای کانی‌سازی شده شامل دگرسانی سیلیسی، اکسیدان، آرژیلی وآرژیلی پیشرفته می‌باشد.بیشترین مقدار طلای اندازه‌گیری شده (تااین مرحله) ۱۷ گرم درتن (ppm) می‌باشد.انجام مطالعات کانی‌سنگین بر روی نمونه پرعیار فرآوری شده نشان از حضور قطعات حاصل از تجمع ذرات طلا باسیمان اکسید آهن (لیمونیتی) درابعاد ۵۰ تا۲۵۰ میکرون دارد.
نمایی از رگه ماده معدنی درون آلتراسیونها
فرآیند کانی سازی در ارتباط با گرانیت نقدوز رخ داده و بصورت رگه ها و زون های سیلیسی در پهنه ای به وسعت ۱۸ کیلومتر مربع منطبق بر گسترش توده مذکور توسعه یافته است. محدوده های اصلی شامل یوسفلو، صفی خانلو، قزل قیه و غرب نقدوز می باشد که گسترش طولی هر یک از آنها بین ۷۰۰ تا ۹۰۰ متر می باشد. طیف تغییرات عیار طلا عموماً بین ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ ppb اما در برخی رگه ها (غرب نقدوز) عیار طلا به ۱۴ ppm نیز می رسد.
در مجموع با توجه به شواهد موجود رگه ها و زونهای کانی‌سازی در این محدوده از نوع طلای مرتبط با توده نفوذی می‌باشد که دربخشهایی شباهت قابل ملاحظه‌ای با ذخایر طلای اپی‌ترمال دارد.
کانسار طلای یوسف لو- صفی خانلو- نقدوز در سال ۱۳۷۸ و در چارچوب پروژه اکتشاف طلای اپی ترمال و مس پورفیری در زون ارسباران شناسایی و معرفی گردید.
گسترش تراسهای آبرفتی در منطقه
بمنظور بررسی و نامگذاری دقیق واحدهای سنگی محدوده مورد مطالعه تعداد ۳۷ مقطع میکروسکوپی تهیه و مورد مطالعه قرار گرفته است . گروههای مختلف سنگهای نفوذی منطقه شامل مونزوگرانیت ، گرانیت پورفیری، مونزونیت و کوارتز مونزونیت و دایکهای با ترکیب گرانودیوریتی می باشد که به درون ولکانیکهای ائوسن تزریق شده است . کانیهای مافیک موجود در سنگ دارای مقادیر متفاوت بوده ولی بیشتر سری های یاد شده حاوی بیوتیت و آمفیبول می باشد.
سن این توده به بعد از ائوسن نسبت داده شده است و ترکیب غالب کانی شناسی این توده شامل : پلاژیوکلاز+ آلکالی فلدسپار + کوارتز + بیوتیت + آمفیبول+آپاتیت+اسفن+کانیهای اوپاک همراه با کانیهای ثانویه کلسیت، کلریت، ترمولیت و اکتینولیت می باشد .
رگه های سیلیسی مینرالیزه و گاه کاملا" سفید و خالص متعددی نیز این مجموعه ولکانیکی را قطع نموده است که نمونه برداری اولیه از انها عیارهای قابل ملاحظه ای از طلا و مس را نشان داده است.
نقاط کانی سازی شده اصلی شامل پنج محدوده زیر است که در بین روستاهای یوسف لو و نقدوز به فواصل تقریبی یک کیلومتر از یکدیگر قرار دارند. این محدوده ها عبارتند از :
۱- محدوده یوسف لو
۲- محدوده صفی خانلو
۳- محدوده دره قزل قیه
۴- محدوده غرب نقدوز
۵- محدوده خاور بال دره
۱) محدوده کانی سازی یوسف لو:
این محدوده با مختصات GPS ۳۸ ۲۳ ۲۳ N و ۴۷ ۱۸ ۴۲ E در ۲۰۰ متری جنوب خاوری روستای یوسف لو واقع شده است.
سیمای کانی سازی در این محدوده بصورت یک زون رگه ای با راستای کلی N۳۵W می باشد که در یک پهنه گسله کششی با پهنای تقریبی ۱۰۰ متر و طولی در حدود ۲۵۰ متر تزریق شده است وسنگ میزبان این زون رگه ای داری ترکیب مونزوگرانیتی بوده و توسط تعدادی دایک مافیک تر و گاهی آپلیتی با کانه زایی مس قطع شده است.تعداد ۱۲ رگه سیلیسی سولفیدی دانه ریز برنگ خاکستری تا کرم و گاهی نیز قهوه ای قرمز با بافت متراکم و گاهی متخلخل همراه با ریز بلورهای کوارتز و با حاشیه های دگرسانی آرژیلیک در این پهنه در سال ۷۹ مورد شناسایی و نمونه برداری سیستماتیک قرار گرفته است.بیشترین عیار طلای بدست آمده از آنها ۴/۰ گرم در تن است و در اغلب نمونه ها این عیار به کمتر ازppb ۱۰۰ می رسد.
نمایی از قطعات مافیک مونزونیتی موجود در توده نفوذی
مورد مطالعه در مسیر جاده اهر_مشکین شهر
۲)محدوده کانی سازی صفی خانلو:
ابن محدوده با مختصات GPS ۳۸ ۲۳ ۴۹ N و ۴۷ ۱۹ ۱۶ E در ۳۰۰ متری شرق و شمال شرق روستای صفی خانلو و در فاصله یک کیلومتری شمال شرق محدوده کانی سازی یوسف لو قرار دارد.تعداد ۶ رگه اصلی و تعدادی رگه فرعی کوچکتر در این محدوده مورد شناسایی واقع شده و پس از حفر ترانشه بر روی آنها مورد نمونه برداری سیستماتیک قرار گرفته اند.
۳)محدوده کانی سازی قزل قیه:
این محدوده در ۵/۱ کیلومتری خاور روستای صفی خانلو واقع شده است . زون مینرالیزه در این محدوده بصورت رگه ای و با طولی بیش از ۷۰۰ متر و با راستای تقریبا" شمالی – جنوبی بصورت بصورت آینه کسل کاملا" مشخص با سطح افزاری بیش از ۱۵ متر در ضلع شمالی جاده اهر – مشکین شهر به خوبی قابل رویت است.
این محدوده در ۲ کیلومتری غرب روستای نقدوز واقع شده و جاده آسفالته اهر – مشکین شهر به مثابه یک ترانشه بزرگ این زون کانی سازی شده را قطع نموده است این زون مینرالیزه که از گسترش طولی و جانبی قابل توجهی برخوردار است در واقع حاشیه شرقی توده گرانیتی مورد مطالعه را تشکیل داده وبه شکل سنگهای ریوداسیتی سیلیسی شده ، استوک ورکهای سیلیسی سولفیدی و سنگهای بشدت دگرسان شده رخنمون یافته است . پهنای این زون طلا دار در حدود ۲۰۰ متر بوده و گسترش طولی آن به ۶۰۰ متر بالغ می شود.
نمایی از رگه ماده معدنی در صفی خانلو
۴) محدوده کانی سازی خاور بال دره :
این محدوده در واقع ادامه جنوبی زون مینرالیزه نقدوز بوده وبه شکل یک زون سیلیسی شده با راستای تقریبی N۲۰W وشیب۶۵-۸۰ درجه به سمت شرق از ساحل جنوبی رودخانه اهر آغاز شده و تا ارتفاعات مشرف بر آن قابل تعقیب است.
به منظور بررسی ژئوشیمی سنگهای نفوذی و آتشفشانی منطقه مورد مطالعه به ترتیب ۳۰و۷ نمونه به روش XRF مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفته است. بر اساس نمودارهای نامگذاری شیمیایی ترکیب عمده توده نفوذی مورد مطالعه در محدوده مونزو گرانیت قرار می گیرد و سنگهای آتشفشانی نیز عموما" دارای ترکیب آندزیت می باشد.
پراکندگی انواع سنگهای پلوتونیک منطقه با توجه به نمودارسیلیس در مقابل مجموع آلکالی (K۲O+Na۲O) در محدوده ساب آلکالن متمرکز می باشد و بر اساس نمودار AFM سنگهای مزبور غنی شدگی آهن نداشته و بطرف قطب Aتمایل دارند و در محدوده کالکوآلکالن قرار می گیرند. بر مبنای نمودار ANK/ACNKسنگهای نفوذی منطقه درمحدوده متاآلومینوس قرار می گیرند.
طلای بدست آمده از منطقه
فعالیتهای اکتشافی انجام شده:طراحی و تعیین نقاط حفر ترانشه بر روی رگه های سیلیسی و زون مینرالیزه محدوده اکتشافی با فواصل تقریبی ۳۰ متر و اقدام به حفر ترانشه با استفاده از دو دستگاه کمپرسور و کارگران محلی که حدود ۵ ماه بطول انجامید . در نتیجه این عملیات مجموعا" تعداد ۹۵ ترانشه اکتشافی بطول کلی ۱۳۰۰ متر و به حجم ۹۰۰ متر مکعب بر روی رگه های سیلیسی و زون مینرالیزه محدوده۹ کانسار حفر گردید .
نمایی از کانی سازی طلا در زون سیلیسی برشی در سنگ میزبان گرانیت
نمونه گیری از محل ترانشه ها بصورت کانالی و یا از دیواره ترانشه ها و بر اساس تفکیک زونهای دگرسانی و کانی سازی صورت گرفته است . بطوریکه از هر واحد دگرسانی و مینرالیزه میزان ۵ کیلوگرم نمونه برداشت و در کیسه های جداگانه ریخته و کد گذاری شد .
در مجموع تعداد ۴۳۱ نمونه از محل ترانشه ها و تعداد ۶۳ نمونه نیز از قسمتهای مختلف رگه بطور سطحی برداشت شده است .
منبع : پایگاه ملی داده ها
این کانسار در ۲۲ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان اهر و در جنوب ارتفاعات گوشه داغ و در استان آذربایجان شرقی واقع گردیده است . محدوده مورد مطالعه به وسعت ۳۲ کیلومتر مربع با مختصات جغرافیایی ’۱۶° ۴۷ تا ’۲۲° ۴۷ طول خاوری و ’۲۲° ۳۸ تا ’۲۵° ۳۸ عرض شمالی در شمال باختر ایران قرار دارد .
وجود کارهای معدنی قدیمی ، سرباره کوره های آهن و وجود اسامی آبادیهایی همچون زایلیک ، مستقیما" از فعالیتهای معدنی قدیمی برای استحصال زاج،آهن و مس در منطقه اکتشافی حکایت دارد .اولین مطالعات علمی و سیستماتیک در منطقه در ارتباط با نقشه زمین شناسی ۲۵۰۰۰۰/۱ اهر می باشد.
نمای عمومی از محدوده کانی سازی صفی خانلو
زمین شناسی:
قدیمی‌ترین رخنمون‌های این محدوده را سنگهای آتشفشانی باترکیب حدواسط ( آندزیت) ائوسن بالایی تشکیل می‌دهند.گنبدهای ریولیتی ـ ریوداسیتی پلیوسن در بخش خاوری محدوده رخنمون دارند. مجموعه سنگهای آتشفشانی ائوسن بالایی باترکیب حدواسط( آندزیتی) تحت تأثیر تزریق توده نفوذی باترکیب حدواسط تا اسیدی) مونزوگرانیتی تا آلکالی گرانیت) واقع شده وکل مجموعه توسط دایکهای پورفیری با ترکیب اسیدی (ریوداسیتی) قطع شده‌است.
کانی‌سازی توسط گسل‌های عادی وزون‌های گسلی کنترل شده است.پاراژنز رگه‌ها بیشتر شامل کوارتز، پیریت، روتیل، مارکاسیت، کالکوپیریت، طلا و هیدروکسیدهای‌ثانویه آهن می‌باشد. دگرسانی فراگیر دراین محدوده شامل دگرسانی سیلیسی،آرژیلیک، سرسیتیک وپروپیلیتیک ودگرسانی در حاشیه رگه‌هاوزونهای کانی‌سازی شده شامل دگرسانی سیلیسی، اکسیدان، آرژیلی وآرژیلی پیشرفته می‌باشد.بیشترین مقدار طلای اندازه‌گیری شده (تااین مرحله) ۱۷ گرم درتن (ppm) می‌باشد.انجام مطالعات کانی‌سنگین بر روی نمونه پرعیار فرآوری شده نشان از حضور قطعات حاصل از تجمع ذرات طلا باسیمان اکسید آهن (لیمونیتی) درابعاد ۵۰ تا۲۵۰ میکرون دارد.
نمایی از رگه ماده معدنی درون آلتراسیونها
فرآیند کانی سازی در ارتباط با گرانیت نقدوز رخ داده و بصورت رگه ها و زون های سیلیسی در پهنه ای به وسعت ۱۸ کیلومتر مربع منطبق بر گسترش توده مذکور توسعه یافته است. محدوده های اصلی شامل یوسفلو، صفی خانلو، قزل قیه و غرب نقدوز می باشد که گسترش طولی هر یک از آنها بین ۷۰۰ تا ۹۰۰ متر می باشد. طیف تغییرات عیار طلا عموماً بین ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ ppb اما در برخی رگه ها (غرب نقدوز) عیار طلا به ۱۴ ppm نیز می رسد.
در مجموع با توجه به شواهد موجود رگه ها و زونهای کانی‌سازی در این محدوده از نوع طلای مرتبط با توده نفوذی می‌باشد که دربخشهایی شباهت قابل ملاحظه‌ای با ذخایر طلای اپی‌ترمال دارد.
کانسار طلای یوسف لو- صفی خانلو- نقدوز در سال ۱۳۷۸ و در چارچوب پروژه اکتشاف طلای اپی ترمال و مس پورفیری در زون ارسباران شناسایی و معرفی گردید.
گسترش تراسهای آبرفتی در منطقه
بمنظور بررسی و نامگذاری دقیق واحدهای سنگی محدوده مورد مطالعه تعداد ۳۷ مقطع میکروسکوپی تهیه و مورد مطالعه قرار گرفته است . گروههای مختلف سنگهای نفوذی منطقه شامل مونزوگرانیت ، گرانیت پورفیری، مونزونیت و کوارتز مونزونیت و دایکهای با ترکیب گرانودیوریتی می باشد که به درون ولکانیکهای ائوسن تزریق شده است . کانیهای مافیک موجود در سنگ دارای مقادیر متفاوت بوده ولی بیشتر سری های یاد شده حاوی بیوتیت و آمفیبول می باشد.
سن این توده به بعد از ائوسن نسبت داده شده است و ترکیب غالب کانی شناسی این توده شامل : پلاژیوکلاز+ آلکالی فلدسپار + کوارتز + بیوتیت + آمفیبول+آپاتیت+اسفن+کانیهای اوپاک همراه با کانیهای ثانویه کلسیت، کلریت، ترمولیت و اکتینولیت می باشد .
رگه های سیلیسی مینرالیزه و گاه کاملا" سفید و خالص متعددی نیز این مجموعه ولکانیکی را قطع نموده است که نمونه برداری اولیه از انها عیارهای قابل ملاحظه ای از طلا و مس را نشان داده است.
نقاط کانی سازی شده اصلی شامل پنج محدوده زیر است که در بین روستاهای یوسف لو و نقدوز به فواصل تقریبی یک کیلومتر از یکدیگر قرار دارند. این محدوده ها عبارتند از :
۱- محدوده یوسف لو
۲- محدوده صفی خانلو
۳- محدوده دره قزل قیه
۴- محدوده غرب نقدوز
۵- محدوده خاور بال دره
۱) محدوده کانی سازی یوسف لو:
این محدوده با مختصات GPS ۳۸ ۲۳ ۲۳ N و ۴۷ ۱۸ ۴۲ E در ۲۰۰ متری جنوب خاوری روستای یوسف لو واقع شده است.
سیمای کانی سازی در این محدوده بصورت یک زون رگه ای با راستای کلی N۳۵W می باشد که در یک پهنه گسله کششی با پهنای تقریبی ۱۰۰ متر و طولی در حدود ۲۵۰ متر تزریق شده است وسنگ میزبان این زون رگه ای داری ترکیب مونزوگرانیتی بوده و توسط تعدادی دایک مافیک تر و گاهی آپلیتی با کانه زایی مس قطع شده است.تعداد ۱۲ رگه سیلیسی سولفیدی دانه ریز برنگ خاکستری تا کرم و گاهی نیز قهوه ای قرمز با بافت متراکم و گاهی متخلخل همراه با ریز بلورهای کوارتز و با حاشیه های دگرسانی آرژیلیک در این پهنه در سال ۷۹ مورد شناسایی و نمونه برداری سیستماتیک قرار گرفته است.بیشترین عیار طلای بدست آمده از آنها ۴/۰ گرم در تن است و در اغلب نمونه ها این عیار به کمتر ازppb ۱۰۰ می رسد.
نمایی از قطعات مافیک مونزونیتی موجود در توده نفوذی
مورد مطالعه در مسیر جاده اهر_مشکین شهر
۲)محدوده کانی سازی صفی خانلو:
ابن محدوده با مختصات GPS ۳۸ ۲۳ ۴۹ N و ۴۷ ۱۹ ۱۶ E در ۳۰۰ متری شرق و شمال شرق روستای صفی خانلو و در فاصله یک کیلومتری شمال شرق محدوده کانی سازی یوسف لو قرار دارد.تعداد ۶ رگه اصلی و تعدادی رگه فرعی کوچکتر در این محدوده مورد شناسایی واقع شده و پس از حفر ترانشه بر روی آنها مورد نمونه برداری سیستماتیک قرار گرفته اند.
۳)محدوده کانی سازی قزل قیه:
این محدوده در ۵/۱ کیلومتری خاور روستای صفی خانلو واقع شده است . زون مینرالیزه در این محدوده بصورت رگه ای و با طولی بیش از ۷۰۰ متر و با راستای تقریبا" شمالی – جنوبی بصورت بصورت آینه کسل کاملا" مشخص با سطح افزاری بیش از ۱۵ متر در ضلع شمالی جاده اهر – مشکین شهر به خوبی قابل رویت است.
این محدوده در ۲ کیلومتری غرب روستای نقدوز واقع شده و جاده آسفالته اهر – مشکین شهر به مثابه یک ترانشه بزرگ این زون کانی سازی شده را قطع نموده است این زون مینرالیزه که از گسترش طولی و جانبی قابل توجهی برخوردار است در واقع حاشیه شرقی توده گرانیتی مورد مطالعه را تشکیل داده وبه شکل سنگهای ریوداسیتی سیلیسی شده ، استوک ورکهای سیلیسی سولفیدی و سنگهای بشدت دگرسان شده رخنمون یافته است . پهنای این زون طلا دار در حدود ۲۰۰ متر بوده و گسترش طولی آن به ۶۰۰ متر بالغ می شود.
نمایی از رگه ماده معدنی در صفی خانلو
۴) محدوده کانی سازی خاور بال دره :
این محدوده در واقع ادامه جنوبی زون مینرالیزه نقدوز بوده وبه شکل یک زون سیلیسی شده با راستای تقریبی N۲۰W وشیب۶۵-۸۰ درجه به سمت شرق از ساحل جنوبی رودخانه اهر آغاز شده و تا ارتفاعات مشرف بر آن قابل تعقیب است.
به منظور بررسی ژئوشیمی سنگهای نفوذی و آتشفشانی منطقه مورد مطالعه به ترتیب ۳۰و۷ نمونه به روش XRF مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفته است. بر اساس نمودارهای نامگذاری شیمیایی ترکیب عمده توده نفوذی مورد مطالعه در محدوده مونزو گرانیت قرار می گیرد و سنگهای آتشفشانی نیز عموما" دارای ترکیب آندزیت می باشد.
پراکندگی انواع سنگهای پلوتونیک منطقه با توجه به نمودارسیلیس در مقابل مجموع آلکالی (K۲O+Na۲O) در محدوده ساب آلکالن متمرکز می باشد و بر اساس نمودار AFM سنگهای مزبور غنی شدگی آهن نداشته و بطرف قطب Aتمایل دارند و در محدوده کالکوآلکالن قرار می گیرند. بر مبنای نمودار ANK/ACNKسنگهای نفوذی منطقه درمحدوده متاآلومینوس قرار می گیرند.
طلای بدست آمده از منطقه
فعالیتهای اکتشافی انجام شده:طراحی و تعیین نقاط حفر ترانشه بر روی رگه های سیلیسی و زون مینرالیزه محدوده اکتشافی با فواصل تقریبی ۳۰ متر و اقدام به حفر ترانشه با استفاده از دو دستگاه کمپرسور و کارگران محلی که حدود ۵ ماه بطول انجامید . در نتیجه این عملیات مجموعا" تعداد ۹۵ ترانشه اکتشافی بطول کلی ۱۳۰۰ متر و به حجم ۹۰۰ متر مکعب بر روی رگه های سیلیسی و زون مینرالیزه محدوده۹ کانسار حفر گردید .
نمایی از کانی سازی طلا در زون سیلیسی برشی در سنگ میزبان گرانیت
نمونه گیری از محل ترانشه ها بصورت کانالی و یا از دیواره ترانشه ها و بر اساس تفکیک زونهای دگرسانی و کانی سازی صورت گرفته است . بطوریکه از هر واحد دگرسانی و مینرالیزه میزان ۵ کیلوگرم نمونه برداشت و در کیسه های جداگانه ریخته و کد گذاری شد .
در مجموع تعداد ۴۳۱ نمونه از محل ترانشه ها و تعداد ۶۳ نمونه نیز از قسمتهای مختلف رگه بطور سطحی برداشت شده است .
منبع : پایگاه ملی داده ها