خبرگزاري ميراث فرهنگي ـ گردشگري ـ خرده فرهنگها و مراسم متفاوت در اقوام متعدد ايران مهمترين جاذبه گردشگري به حساب ميآيند که سبب ميشوند مردم نقاط ديگر به ديدن آيين و مراسم خاص يک منطقه علاقه نشان داده و فرصتي براي تعريف تورهاي خاص باشد. در اين ميان مراسم عيد قربان در برخي شهرهاي کشور از جمله مناطق ترکمن‌نشين ايران از شهرت و جذابيت خاصي برخوردار است و هرساله تعداد بي‌شماري گردشگر را جذب خود ميکند.
تعريف و اجراي تورهاي گردشگري، ويژه آيين‌ها يا مراسم مذهبي خواص از يک سو زمينه آشنايي مردم نقاط مختلف با يکديگر و ارتباط قوي‌تر اقوام مختلف را ايجاد ميکند و از سوي ديگر حرکتي جديد در بازار تورها شکل مي‌گيرد. البته دستيابي به اين اهداف مشروط به آن است که مسافر هدف از سفر را درک کرده و احترام به جامعه محلي و آن آيين و مراسم را در نظر داشته باشد؛ که اين در وهله اول بر عهده کارگزار است تا هنگام ثبتنام، براي مسافر توضيح دهد و پس از آن وظيفه راهنماي تور است تا مسافران را با جامعه ميزبان و آداب و رسوم‌شان آشنا کند.
از جمله اقوامي که فرهنگ‌هاي غني دارند و همچنان آداب و رسوم خاص خود را خود را حفظ کرده‌اند، قوم ترکمن هستند که مراسم عيد قربان را به شکلي متفاوت از ديگر نقاط کشور برگزار ميکنند.
«محمد منظرنژاد»، راهنماي گردشگري درباره مراسم عيد قربان در ميان قوم ترکمن و تورهايي که به اين مناسبت برگزار ميشود، ميگويد: «ترکمنها همان مراسمي را که حاجيان در سفر حج دارند و گوسفند قرباني ميکنند، در آيين خود دارند و هر سال قرباني دارند تا جايي که فرزندانشان نيز آن را ادامه ميدهند. البته فرزندان متأهل يعني فرزنداني که همسر گزيده باشند حال چه سفر حج رفته باشند يا نه اين کار را انجام ميدهند،اگر هم توان مالي نداشته باشند، اين کار با کمک و شراکت خواهر و برادرهاي متأهل انجام ميشود.»
وي به منطقهاي خاص اشاره ميکند و ميگويد: «يک مراسم خاص آنها در زيارتگاه "خالد نبي" نزديک کلاله انجام ميشود. زائراني که به آن منطقه ميروند و توان مالي دارند 3 روز قرباني کرده و گوشت را بين مردم فقير و مهمانان زيارتگاه تقسيم ميکنند. ترکمنها در اين روزها مانند عيد نوروز لباس نو پوشيده و براي گفتن تبريک به خانه همديگر ميروند. همچنين سفرههايي نيز پهن ميکنند که نان محلي، قورمه و کبابي که از گوشت قرباني تهيه شده روي آن ميگذارند و از مهمان با شيريني و ميوه پذيرايي ميکنند.»
اين راهنماي گردشگري در مورد آنچه که يک مسافر تور در اين روزها ميبيند، ميگويد: «مسافري که در اين روزها به منطقه برود 3 روز يعني روز عيد قربان و دو روز بعد از آن اين مراسم را ميبيند. در برنامه تور گوشه کوچکي به آشنايي با مردم و اين آداب و رسوم اختصاص دارد به اين ترتيب که هماهنگ ميشود تا مسافران حداکثر نيم ساعت به يک خانه محلي بروند و از نزديک سفره عيد قربان را ببينند. نميتوانيم بيش از اين زمان اختصاص بدهيم چون مهمان زياد دارند و از طرفي بين جامعه محلي حضور مسافر معمول نشده است.»
منظرنژاد در پاسخ به اين پرسش خبرگزاري CHN که با برگزاري چنين تورهايي گردشگري چگونه ميتواند پيونددهنده فرهنگها باشد که شعار سال جاري گردشگري هم است، ميگويد: «گردشگر ميتواند عامل مؤثري در تغيير ذهن جوانان جوامع محلي باشند؛ به اين دليل که قرن تکنولوژي است و در اين قرن جواناني که با کمبودهايي مواجهاند هنگامي که با شهرهاي مدرن روبهرو ميشوند، ممکن است احساس سرخوردگي و کمبود پيدا کرده و به فکر کوچ، انتقال يا تغيير فرهنگ بيفتند. وقتي که گردشگر به منطقه ميرود و با آن آيين و مراسم مواجه ميشود به شرط آن که پيش از آن اطلاعات لازم را به او داده باشيم، ارزش و انگيزه آن را ميفهمد و با احترام برخورد ميکند و اين سبب ميشود جوانان محلي به خودشان بيايند و قدر آنچه را که دارند، بدانند و فراموش نکنند.»
وي به کمرنگ شدن برخي مراسم اشاره ميکند و ميگويد: «در ميان ترکمنها، مراسم عروسي به آن شکل قبل انجام نميشود، همين مراسم عيد قربان مانند گذشته نيست. در حالي که اگر مسافران طوري آماده شده باشند که موقع تماشاي مراسم، جوان محلي به ارزش معنوي مراسم خود پي ببرد پيامدهاي مثبت آن را نيز مشاهده ميشود. فعاليتهايي مانند جمع آوري اطلاعات و چاپ کتاب در مورد آيين و مراسم و آموزش به کودکان و نوجوانان يا نسل بعدي.»
تعريف و اجراي تورهاي گردشگري، ويژه آيين‌ها يا مراسم مذهبي خواص از يک سو زمينه آشنايي مردم نقاط مختلف با يکديگر و ارتباط قوي‌تر اقوام مختلف را ايجاد ميکند و از سوي ديگر حرکتي جديد در بازار تورها شکل مي‌گيرد. البته دستيابي به اين اهداف مشروط به آن است که مسافر هدف از سفر را درک کرده و احترام به جامعه محلي و آن آيين و مراسم را در نظر داشته باشد؛ که اين در وهله اول بر عهده کارگزار است تا هنگام ثبتنام، براي مسافر توضيح دهد و پس از آن وظيفه راهنماي تور است تا مسافران را با جامعه ميزبان و آداب و رسوم‌شان آشنا کند.
از جمله اقوامي که فرهنگ‌هاي غني دارند و همچنان آداب و رسوم خاص خود را خود را حفظ کرده‌اند، قوم ترکمن هستند که مراسم عيد قربان را به شکلي متفاوت از ديگر نقاط کشور برگزار ميکنند.
«محمد منظرنژاد»، راهنماي گردشگري درباره مراسم عيد قربان در ميان قوم ترکمن و تورهايي که به اين مناسبت برگزار ميشود، ميگويد: «ترکمنها همان مراسمي را که حاجيان در سفر حج دارند و گوسفند قرباني ميکنند، در آيين خود دارند و هر سال قرباني دارند تا جايي که فرزندانشان نيز آن را ادامه ميدهند. البته فرزندان متأهل يعني فرزنداني که همسر گزيده باشند حال چه سفر حج رفته باشند يا نه اين کار را انجام ميدهند،اگر هم توان مالي نداشته باشند، اين کار با کمک و شراکت خواهر و برادرهاي متأهل انجام ميشود.»
وي به منطقهاي خاص اشاره ميکند و ميگويد: «يک مراسم خاص آنها در زيارتگاه "خالد نبي" نزديک کلاله انجام ميشود. زائراني که به آن منطقه ميروند و توان مالي دارند 3 روز قرباني کرده و گوشت را بين مردم فقير و مهمانان زيارتگاه تقسيم ميکنند. ترکمنها در اين روزها مانند عيد نوروز لباس نو پوشيده و براي گفتن تبريک به خانه همديگر ميروند. همچنين سفرههايي نيز پهن ميکنند که نان محلي، قورمه و کبابي که از گوشت قرباني تهيه شده روي آن ميگذارند و از مهمان با شيريني و ميوه پذيرايي ميکنند.»
اين راهنماي گردشگري در مورد آنچه که يک مسافر تور در اين روزها ميبيند، ميگويد: «مسافري که در اين روزها به منطقه برود 3 روز يعني روز عيد قربان و دو روز بعد از آن اين مراسم را ميبيند. در برنامه تور گوشه کوچکي به آشنايي با مردم و اين آداب و رسوم اختصاص دارد به اين ترتيب که هماهنگ ميشود تا مسافران حداکثر نيم ساعت به يک خانه محلي بروند و از نزديک سفره عيد قربان را ببينند. نميتوانيم بيش از اين زمان اختصاص بدهيم چون مهمان زياد دارند و از طرفي بين جامعه محلي حضور مسافر معمول نشده است.»
منظرنژاد در پاسخ به اين پرسش خبرگزاري CHN که با برگزاري چنين تورهايي گردشگري چگونه ميتواند پيونددهنده فرهنگها باشد که شعار سال جاري گردشگري هم است، ميگويد: «گردشگر ميتواند عامل مؤثري در تغيير ذهن جوانان جوامع محلي باشند؛ به اين دليل که قرن تکنولوژي است و در اين قرن جواناني که با کمبودهايي مواجهاند هنگامي که با شهرهاي مدرن روبهرو ميشوند، ممکن است احساس سرخوردگي و کمبود پيدا کرده و به فکر کوچ، انتقال يا تغيير فرهنگ بيفتند. وقتي که گردشگر به منطقه ميرود و با آن آيين و مراسم مواجه ميشود به شرط آن که پيش از آن اطلاعات لازم را به او داده باشيم، ارزش و انگيزه آن را ميفهمد و با احترام برخورد ميکند و اين سبب ميشود جوانان محلي به خودشان بيايند و قدر آنچه را که دارند، بدانند و فراموش نکنند.»
وي به کمرنگ شدن برخي مراسم اشاره ميکند و ميگويد: «در ميان ترکمنها، مراسم عروسي به آن شکل قبل انجام نميشود، همين مراسم عيد قربان مانند گذشته نيست. در حالي که اگر مسافران طوري آماده شده باشند که موقع تماشاي مراسم، جوان محلي به ارزش معنوي مراسم خود پي ببرد پيامدهاي مثبت آن را نيز مشاهده ميشود. فعاليتهايي مانند جمع آوري اطلاعات و چاپ کتاب در مورد آيين و مراسم و آموزش به کودکان و نوجوانان يا نسل بعدي.»