بازخواني پرونده پزشكي يك بيمار در گفتگو با دکتر حسين پاکدامن و دکتر بابک زماني متخصصان بيماري‌هاي اعصاب
لرزش دست خبر مي‌دهد از پارکينسون؟
«از همان دوران نوجواني مبتلا به لرزش دست بودم و با اينکه بارها دکتر رفته‌ام و برايم دارو تجويز کرده‌اند، هنوزخوب نشده‌ام.» اين، شرح حال مختصري است...
از آقاي «نادر ـ پ» که سوال اصلي‌اش را صريح مي‌پرسد: «اصلا راه‌حلي براي خوب شدن دست من وجود دارد يا نه؟» ما اين سوال او را از دکتر بابک زماني، متخصص بيماري‌هاي اعصاب و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي ايران، پرسيده‌ايم.
سلامت: آقاي دکتر! شرح حال کوتاه آقاي «نادر-پ» را با هم خوانديم. آيا با اين مشکل، زياد در مطبتان مواجه مي‌شويد؟
بله؛ متاسفانه بخش مهمي از مراجعات به متخصصان مغز و اعصاب را لرزش تشکيل مي‌دهد. «متاسفانه» را به اين دليل به کار مي‌برم که اولا در بسياري از اين مرجعات اساسا نيازي به مداخله پزشکي نيست و به نظر مي‌رسد برداشت عمومي از لرزش بسيار بدتر از واقعيت باشد و بسياري سوءتفاهمات و پيش‌فرض‌هاي سراسر اشتباه، اين موضوع را احاطه کرده باشند.
سلامت: مثلا چه سوءتفاهماتي؟
به عنوان نمونه، نوعي تلقي عمومي وجود دارد که گويا لرزش دست نشانه نوعي بيماري عصبي است و همه کساني که لرزش دارند آدم‌هاي عصبي‌اي هستند و راه‌حل لرزش‌شان هم حفظ آرامش است! تلقي ديگر، آن است که گويا هر لرزشي به معني پارکينسون است يا اينکه لرزش ممکن است شروع بيماري آلزايمر باشد. اما واقعيت اين است که لرزش 2 علت بسيار مهم دارد؛ يک لرزشي که در بيماري پارکينسون ديده مي‌شود و ديگري لرزش ارثي. اکثريت کساني که لرزش دارند، مبتلا به لرزش ارثي هستند، نه پارکينسون و اين، تشخيص بسيار راحتي است.
سلامت: چرا راحت است؟
چون حدود20 درصد مردم مبتلا به لرزش ارثي هستند اما در حوالي 50 سالگي شيوع پارکينسون فقط 1 درصد است. از سوي ديگر، پارکينسون علاوه بر لرزش، علايم واضح ديگري هم دارد که در بسياري از موارد، لرزش را تحت‌الشعاع خود قرار مي‌دهند؛ علايمي مثل کندي حرکات، سفتي عضلاني و عدم تعادل. يعني کسي که در جواني فقط لرزش دست دارد و هيچ علامت ديگري ندارد، به احتمال زياد مبتلا به لرزش ارثي است.
سلامت: بايد حتما مشابه اين مشکل در يکي از نزديکان وجود داشته باشد تا به لرزش ارثي مبتلا شويم؟
راستش منتظر همين سوال بودم. وقتي اين تشخيص مطرح مي‌شود بسياري از بيماران بلافاصله مي‌گويند که کسي در بستگان آنها لرزش نداشته و در بسياري از موارد هم راست مي‌گويند اما عدم وجود لرزش در فاميل، اين مساله را رد نمي‌کند. در واقع بسياري از کساني که اين بيماري را دارند تنها استعدادي را به ارث برده‌اند که در برخي شرايط خاص دچار لرزش گردند و اين استعداد در افراد مختلف به شدت متفاوت است و ممکن است بروز آن هم در نسل‌هاي مختلف در سنين کاملا متفاوتي باشد؛ يعني ممکن است در فرزند در زماني خود را نشان دهد که هنوز در پدر يا مادر، خود را نشان نداده.
سلامت: براي اين قبيل لرزش‌ها درماني هم هست؟
در بسياري از موارد لزومي براي درمان وجود ندارد؛ چرا که لرزش با حرکت از بين مي‌رود و مشکل زيادي در انجام حرکات ايجاد نمي‌کند. اگر نگاه بعضي اطرافيان که لرزش دست را علامت بدي تلقي مي‌کنند، نباشد؛ اساسا فرد مشکلي با اين لرزش نخواهد داشت اما در موارد شديد يا در آن اقليتي از بيماران که لرزش آنها با حرکت از بين نمي‌رود يا حتي تشديد مي‌شود، درمان‌هاي موثري وجود دارد.
لرزش دست خبر مي‌دهد از پارکينسون؟
«از همان دوران نوجواني مبتلا به لرزش دست بودم و با اينکه بارها دکتر رفته‌ام و برايم دارو تجويز کرده‌اند، هنوزخوب نشده‌ام.» اين، شرح حال مختصري است...
از آقاي «نادر ـ پ» که سوال اصلي‌اش را صريح مي‌پرسد: «اصلا راه‌حلي براي خوب شدن دست من وجود دارد يا نه؟» ما اين سوال او را از دکتر بابک زماني، متخصص بيماري‌هاي اعصاب و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي ايران، پرسيده‌ايم.
سلامت: آقاي دکتر! شرح حال کوتاه آقاي «نادر-پ» را با هم خوانديم. آيا با اين مشکل، زياد در مطبتان مواجه مي‌شويد؟
بله؛ متاسفانه بخش مهمي از مراجعات به متخصصان مغز و اعصاب را لرزش تشکيل مي‌دهد. «متاسفانه» را به اين دليل به کار مي‌برم که اولا در بسياري از اين مرجعات اساسا نيازي به مداخله پزشکي نيست و به نظر مي‌رسد برداشت عمومي از لرزش بسيار بدتر از واقعيت باشد و بسياري سوءتفاهمات و پيش‌فرض‌هاي سراسر اشتباه، اين موضوع را احاطه کرده باشند.
سلامت: مثلا چه سوءتفاهماتي؟
به عنوان نمونه، نوعي تلقي عمومي وجود دارد که گويا لرزش دست نشانه نوعي بيماري عصبي است و همه کساني که لرزش دارند آدم‌هاي عصبي‌اي هستند و راه‌حل لرزش‌شان هم حفظ آرامش است! تلقي ديگر، آن است که گويا هر لرزشي به معني پارکينسون است يا اينکه لرزش ممکن است شروع بيماري آلزايمر باشد. اما واقعيت اين است که لرزش 2 علت بسيار مهم دارد؛ يک لرزشي که در بيماري پارکينسون ديده مي‌شود و ديگري لرزش ارثي. اکثريت کساني که لرزش دارند، مبتلا به لرزش ارثي هستند، نه پارکينسون و اين، تشخيص بسيار راحتي است.
سلامت: چرا راحت است؟
چون حدود20 درصد مردم مبتلا به لرزش ارثي هستند اما در حوالي 50 سالگي شيوع پارکينسون فقط 1 درصد است. از سوي ديگر، پارکينسون علاوه بر لرزش، علايم واضح ديگري هم دارد که در بسياري از موارد، لرزش را تحت‌الشعاع خود قرار مي‌دهند؛ علايمي مثل کندي حرکات، سفتي عضلاني و عدم تعادل. يعني کسي که در جواني فقط لرزش دست دارد و هيچ علامت ديگري ندارد، به احتمال زياد مبتلا به لرزش ارثي است.
سلامت: بايد حتما مشابه اين مشکل در يکي از نزديکان وجود داشته باشد تا به لرزش ارثي مبتلا شويم؟
راستش منتظر همين سوال بودم. وقتي اين تشخيص مطرح مي‌شود بسياري از بيماران بلافاصله مي‌گويند که کسي در بستگان آنها لرزش نداشته و در بسياري از موارد هم راست مي‌گويند اما عدم وجود لرزش در فاميل، اين مساله را رد نمي‌کند. در واقع بسياري از کساني که اين بيماري را دارند تنها استعدادي را به ارث برده‌اند که در برخي شرايط خاص دچار لرزش گردند و اين استعداد در افراد مختلف به شدت متفاوت است و ممکن است بروز آن هم در نسل‌هاي مختلف در سنين کاملا متفاوتي باشد؛ يعني ممکن است در فرزند در زماني خود را نشان دهد که هنوز در پدر يا مادر، خود را نشان نداده.
سلامت: براي اين قبيل لرزش‌ها درماني هم هست؟
در بسياري از موارد لزومي براي درمان وجود ندارد؛ چرا که لرزش با حرکت از بين مي‌رود و مشکل زيادي در انجام حرکات ايجاد نمي‌کند. اگر نگاه بعضي اطرافيان که لرزش دست را علامت بدي تلقي مي‌کنند، نباشد؛ اساسا فرد مشکلي با اين لرزش نخواهد داشت اما در موارد شديد يا در آن اقليتي از بيماران که لرزش آنها با حرکت از بين نمي‌رود يا حتي تشديد مي‌شود، درمان‌هاي موثري وجود دارد.