بهداشت دهان و دندان

[Sea Girl]

خمير دندان
در رعايت بهداشت دهان و دندان، نوع خمير دندان حداقل نقش را دارد. واقعيت اين است كه همه خميردندان‌ها شامل اين مواد هستند: مواد شوينده، مواد ساينده، مواد كف‌كننده، مواد خوشبوكننده، مواد حاوي فلورايد و يك ماده‌پايه‌اي كه ماده اصلي خمير دندان را تشكيل مي‌دهد .
همه خمير دندان‌ها اين مواد را دارند و فرقي كه با هم دارند جزئي بوده و بسته به نوع مواد خوشبوكننده و يا نوع بسته بندي خمير دندان‌ها مي‌باشد كه اين اختلاف هم نقش چنداني در بهداشت دهان و دندان بازي نمي كند .
نوع مسواك
نوع مسواك بر خلاف خمير دندان، از اهميت فوق‌العاد‌ه‌اي برخوردار است. چرا؟ چون نقش اساسي در بهداشت دهان و دندان را دارد. شما بدون خمير دندان مي‌توانيد به‌خوبي دندان‌ها را تميز كنيد اما اگر مسواك خوبي نداشته باشيد، اين امر غيرممكن است. براي همين سعي مي‌كنيم شرايط يك مسواك خوب را برايتان بگوييم .
يك مسواك خوب آن است كه بعد از اينكه مدتي استفاده شد، پرزهاي آن پخش و پلا نشود. مسواك اگر خوب باشد به جاي اينكه در طي دو هفته حالت خود را ازدست بدهد، سه تا چهار ماه بدون اينكه پرزهايش مشكلي پيدا كند، كار مي‌كند. چرا بايد به پرزهاي مسواك اهميت بدهيم؟ زيرا تميز كردن دندان‌ها وقتي ميسر است كه پرز‌هاي مسواك حالت ارتجاعي خود را از دست نداده باشد. خاصيت ارتجاعي پرز‌هاي مسواك به اين حالت گفته مي‌شود كه وقتي پرز مسواك راخم كرديد، به حالت اوليه خود برگردد. اين حالت باعث مي‌شود كه پرزها مواد غذايي را به خوبي تميز كنند. اگر اين حالت نباشد، پرزهاي مسواك موقعي كه بر روي دندان مي‌كشيم به جاي اينكه مواد غذايي را تميز كنند. از روي آن سر مي‌خورند و رد مي‌شوند .
انتخاب نوع مسواك
۱) مسواك بايد رشته‌هاي نايلوني داشته باشد .
۲) رشته‌هاي مسواك بايد نرم يا متوسط باشد .
۳) اندازه سر مسواك بايد متناسب با دهان فرد باشد و همچنين لازم است مسواك كودكان كوچكتر از بزرگسالان باشد .
مسواك برقي
مسواك‌ها با طرح ‌هاي گوناگون در دسترس هستند. استفاده از مسواك‌هاي برقي به جاي مسواك دستي امروزه موردتوجه قرار گرفته است. طرح‌هاي جديد مسواك‌هاي برقي امكان برداشت آسان تر پلاك را داده است. اگر چه به طور كلي مسواك‌هاي برقي نسبت به مسواك‌هاي دستي برتري ندارند، ولي در برخي افراد مانند بيماران ناتوان و بيماران بستري در بيمارستان، افرادي كه از وسايل ارتودنسي ثابت استفاده مي‌نمايند و براي ترغيب كردن بچه‌ها به مسواك زدن مفيد مي‌باشند .
نخ دندان
نخ دندان مي‌تواند موم دار يا بدون موم باشد. در حال حاضر استفاده از نخ دندان بدون موم رايج‌تر است زيرا گفته مي‌شود الياف اين نوع نخ دندان در حين كار از هم باز شده و باعث برداشت پلاك و مواد زائد بيشتري مي‌شود. بدين ترتيب فضا‌هاي بين دنداني را تميزتر مي‌نمايد .
عوامل موثر در آسيب‌پذيري دندان
الف) شكل ظاهري دندان: دندان‌هايي كه داراي شيار‌ها و فرو رفتگي‌هايي در سطح جونده مي‌باشد كه محل مناسبي براي جذب و نگهداري ميكروب‌ها و مواد غذايي است، حتي با مسواك زدن نيز به‌طور كامل تميز نمي‌شوند و مستعد پوسيدگي هستند .
ب) زمان آهكي شدن: در زمان آهكي و ساخته شدن دندان‌ها عوامل مختلفي مي‌تواند باعث ايجاد نقص ساختماني هم در مينا و هم در عاج دندان شود كه اين بافت‌ها تا حدي مقاومت كمي نسبت به عوامل پوسيدگي زا دارند .
ج) زمان رويش و نوع رويش: دندان‌هاي دائمي در پنج و نيم تا هفت سالگي رويش مي‌يابد و اكثر والدين آنها را شيري به حساب آورده و مراقبت كمتري از آن به عمل مي‌آورند، يك تا يك و نيم سال نيز طول مي‌كشد تا در تماس با دندان مقابل قرار گيرد. در اين مدت به علت فقدان فعاليت عمل جويدن توسط اين دندان و عدم وجود مهارت لازم در كودك براي تميز كردن آن، درشرايط مستعدكنند‌ه‌اي براي پوسيدگي ايجاد مي‌شود .
د) تكامل پس از رويش: از آنجايي كه در يك دوره ۱۸ تا ۲۴ ماهه اين دندان‌ها در محيط دهان به بلوغ و تكامل مي‌رسند، احتمال پوسيدگي دندان در اين مدت بسيار است .
هـ) عدم رعايت بهداشت دهان و دندان توسط والدين :
روش‌هاي پيشگيري از پوسيدگي دندان :
۱) كنترل پلاك با رعايت بهداشت دهان و دندان و استفاده صحيح از مسواك و نخ دندان
۲) دريافت فلورايد كافي
۳) سيلانت‌تراپي (شيار پوش )
۴) تغذيه مناسب
۵) كاهش ميزان مصرف مواد قندي
۶) كاهش تعداد دفعات مصرف مواد قندي
۷) استفاده از مواد قندي به همراه وعده ‌هاي اصلي غذامصرف شير، لبنيات و مواد غذايي حاوي فلورايد (چاي -ماهي )
۹) استفاده از ميوه‌ها و سبزي‌هاي تازه مثل سيب، هويج و كاهو
نقش فلورايد در پيشگيري از پوسيدگي :
۱) اضافه نمودن فلورايد به آب آشاميدني .
۲) زماني كه دسترسي به آب‌هاي آشاميدني حاوي فلورايد نباشد مي‌توان از قرص ‌هاي حاوي فلورايد استفاده نمود .
۳) استفاده از فلورايد به صورت موضعي .
۴) فلورايد تراپي به صورت موضعي بايد از دو و نيم تا سه سالگي با دندانهاي شيري شروع شود .
۵) دهان‌شويه‌هاي حاوي فلورايد: گزارش‌هاي فراواني در مورد تاثير دهان‌شويه‌هاي حاوي فلورايد وجود دارد؛ گزارش نموده‌اند كه بر اثر استفاده از دهان‌شويه‌هاي حاوي فلورايد ميزان ميكروب‌هاي موجود روي مينا به‌طور چشمگيري كاهش مي‌يابد .
۶) فلورايد در شير: استفاده از شير‌هاي حاوي فلورايد نيز نتايج مطلوبي در كاهش پوسيدگي به دنبال دارد .
فيشور سيلانت ( مواد مسدود كننده شيار‌ها )
گزارش‌هايي درباره استفاده از مواد مسدودكننده شيارها منتشر شده كه موجب گرديده است، علاقه زيادي به استفاده از اين مواد به وجود آيد. بعضي شواهد نشان مي‌دهد كه اگر مواد مربوطه به طور صحيح و شيار‌ها دقيقا و بدون هيچ‌گونه نشت مسدود گردند، ميزان پوسيدگي شيار‌ها تا يكي دو سال بعد كاهش مي‌يابد .
ترومای دندان چيست ؟
ضربه به دندان‌ها براثر افتادن بچه در موقع بازي، كتك كاري و تصادف با وسايل نقليه كه باعث آسيب به دندان‌ها مي‌شود را ترومای دندانی مي‌گويند .
دندان‌هاي شيري به علت سن كم كودك آمادگي زيادي براي پذيرش ضربه دارند. مطالعات نشان مي‌دهد كه ۳۰ درصد كودكان زير هفت سال داراي سابقه ضربه به دندان‌هاي شيري مي‌باشند .
در سن ۶ تا ۲ ۱ سالگي كه دوره‌اي پرجنب و جوش براي كودك به شمار مي‌رود، ميزان صدمات افزايش مي‌يابد به طوري كه اكثر صدمات وارده به دندان‌هاي قدامي مخصوصا دندان‌هاي قدامي مياني فك بالا مي‌باشد. امروزه به علت افزايش تحرك و فعاليت ورزشي، پسران دو برابر دختران در معرض صدمات قرار دارند .
اقدامات لازم درهنگام بيرون افتادن دندان :
* ‌ ابتدا دندان را پيدا كنيد .
‌* براي برداشتن دندان آن را از ناحيه تاج بگيريد و به ريشه دندان دست نزنيد .
‌* با فشار ملايم آب ولرم آن را بشوييد، درموقع شستن روي ريشه نبايد دست يا پارچه كشيد زيرا الياف نگهدارنده آسيب مي‌بينند .
‌* در صورت امكان دندان را در حفره خود قرار دهيد (در صورتي كه محل دندان آسيب زيادي نديده باشد )
‌* در صورتي كه قادر به قرار دادن دندان در محل خود نمي‌باشيد، آن را در يك ليوان شير يا آب جوشيده سرد قرار دهيد. در صورت در دسترسي نبودن، از آب معمولي يا دستمال تميز مرطوب استفاده كنيد. توجه داشته باشيد هيچ وقت دندان را در محيط خشك نگهداري نكنيد .
راه‌هاي پيشگيري از ضربه (تروما )
پيشگيري هميشه مقدم بر درمان است. روش هايي كه مي‌توانند شيوع صدمات را كاهش دهند، عبارتند از :
۱) آموزش مخصوصا آگاه نمودن معلمان، والدين و دانش آموزان نسبت به نحوه پيشگيري از صدمات تروماتيك و تعليم روش‌هايي كه عوارض ناشي از اين صدمات را كاهش مي‌دهد .
۲) مراقبت از دانش‌آموزان از جمله در برابر افتادن و مشاجره كودكانه
۳) استفاده از كمربند‌هاي محافظت كننده و تهيه صندلي‌هاي مطمئن براي اتومبيل .
۴) استفاده از محافظ‌هاي دهاني .

 

[Sea Girl]

پاسخ : خمير دندان

چگونه دندان های سفید داشته باشیم؟؟؟​

دندان ها به مرور زمان و با افزایش سن، رنگ می گیرند، همچنین بعضی از غذاها، نوشیدنی ها، دهانشویه ها و داروها نیز باعث تغییر رنگ دندان ها می شوند. در ادامه به راه هایی ساده برای داشتن دندان ها و لبخندی سفید اشاره می شود:
سفید کننده های خانگی
شما می توانید تغییر رنگ های سطحی را خودتان بردارید. تعدادی از محصولات سفید کننده شامل “کیت های سفید کننده دندان”، “نوارهای سفید کننده” و “خمیردندان های سفید کننده” توانایی از بین بردن رنگ های سطحی روی دندان را دارند. اما برای از بین بردن تغییر رنگ های عمقی تر که به ساختمان دندان نفوذ کرده اند باید به دندانپزشک مراجعه کنید.
“کیت های سفید کننده” برای درمان تغییر رنگ های جزئی، مانند تغییر رنگ ناشی از قهوه و چای موثرند.
“نوارهای سفید کننده” نیز نوارهایی بسیار نازک اند که با چشم به سختی دیده می شوند و برای تاثیرگذاری باید به مدت یک هفته و روزی ۵ دقیقه استفاده شوند. استفاده از آن ها برای بیش از یک هفته توصیه نمی شود.
“خمیردندان های سفید کننده” نیز حاوی مواد شیمیایی و ذرات ساینده هستند که استفاده از آن ها برای بیش از یک هفته توصیه نمی شود.
درمان های سنتی برای سفید کردن دندان ها
بعضی از افراد هنوز هم از درمان های خانگی قدیمی برای سفید کردن دندان ها استفاده می کنند. استفاده از مخلوطی از جوش شیرین و خمیر دندان و مسواک زدن دندان ها با استفاده از این ترکیب می تواند موثر باشد.
مواد غذایی که دندان ها را سفید تر می کنند
بعضی از مواد غذایی مانند کرفس، سیب، هویج و گلابی در سفید کردن دندان ها موثرند. جویدن آدامس های بدون شکر هم بسیار مفید است. این مواد غذایی باعث تحریک ترشح مقادیر زیادی بزاق می شوند، این بزاق اضافی مانع از ایجاد پوسیدگی دندانی و تغییر رنگ ناشی از پوسیدگی دندان ها می شود.
مواد غذایی که باعث تغییر رنگ دندان ها می شوند
بعضی از مواد غذایی باعث بد رنگ شدن دندان ها می شوند. یک راه ساده برای اینکه بفهمیم کدام غذا دندان ها را رنگ می کند وجود دارد: “هر غذایی که یک پارچه کتانی سفید را رنگ می کند باعث تغییر رنگ دندان ها هم می شود.”
چای، قهوه، شربت های میوه، شاتوت، ذخال اخته، چغندر، شراب قرمز و نوشابه های انرژی زا نمونه هایی از موادی هستند که به مرور زمان و با استفاده طولانی مدت، باعث تغییر رنگ دندان ها می شوند.
پیشنهاد می شود پس از مصرف این مواد دندان ها یتان را مسواک بزنید و یا حداقل دندان هایتان را با آب بشویید.
سیگار و دخانیات
نیکوتین موجود در دخانیات باعث ایجاد تغییر رنگ های قهوه ای بر روی دندان ها می شود که با مسواک زدن به سختی برداشته می شوند. سیگار کشیدن همچنین باعث بوی بد دهان، التهاب لثه و همچنین سرطان دهان می شود.
داروها
بعضی داروها مانند آنتی هیستامین ها، داروهای ضد افسردگی، دهانشویه های کلرهگزیدین و ستیل پریدینیوم و همچنین آهن و فلوراید اضافی نیز باعث تغییر رنگ دندان ها می شوند. آنتی بیوتیک تتراسایکلین چنانچه در دوران حاملگی توسط مادر مصرف شود یا در سال های اولیه پس از تولد به کودک داده شود نیز باعث تغییر رنگ دائمی دندان می شود.
مسواک زدن و نخ دندان کشیدن
یک استراتژی ساده برای داشتن دندان هایی سفید و لبخندی درخشان این است که روزانه حداقل یک بار مسواک بزنید و نخ دندان بکشید. به این ترتیب از تجمع رنگ ها و ایحاد لکه بر بروی دندان های تان جلوگیری می کنید. برای گرفتن نتیجه بهتر می توانید بعد از هر وعده غذا و بعد از خوردن غذاهای دارای رنگدانه، مسواک بزنید.

 

[Sea Girl]

پاسخ : خمير دندان

خمير دندان داراي مواد شوينده، پاك كننده، براق كننده، خوشبو و خوش طمع كننده مي باشد، همچنين برخي از خمير دندانها داراي تركيبات فلورايد هستند كه مقاومت دندان را در برابر پوسيدگي افزايش مي دهد. خمير دندان حاوي فلورايد ميزان پوسيدگي دندانها را به مقدار 15 تا 30 درصد كاهش مي دهد.

استفاده از نمك خشك، جوش شيرين، و ساير پودرها براي مسواك كردن صحيح نيست و باعث ساييدگي مينا و خراشيدن لثه مي شود . استفاده از آب نمك رقيق (نصف قاشق چايخوري در يك ليوان آب جوشيده سرد شده ) مفيد مي باشد، ولي نمي تواند جايگزين مسواك و خميردندان شود.
آيا از خمير دندانها، به اندازه اي كه تمام موهاي مسواك را بپوشاند بايد استفاده نمود؟
خير، لازم نيست به مقداري كه در فيلم ها و آگهي هاي تبليغاتي ديده مي شود،از خمير دندان استفاده كرد. استفاده از مقدار كمي خمير دندان كافي است چون در عمل تميز نمودن دندانها، نقش مؤثر و مهم را خود مسواك بر عهده دارد.
تركيب خمير دندانها چيست؟
اكثر خمير دندانها از مواد زير تشكيل شده اند:
- دترژانها به عنوان شوينده و كف كننده
- مواد خوشبو كننده و طعم دهنده
- مقدار كمي مواد ساينده
- مواد مرطوب كننده(غالباً گليسيرين)
- فلورايد بعضي از خمير دندانها با اهداف درماني ساخته شده و ممكن است حاوي مواد داروئي خاصي باشند.
از چه خمير دنداني بهتر است استفاده شود؟
اكثريت بيماران دندانپزشكي و مردم بر اين تصورند كه خمير دندانهاي خارجي بهترند، كه به چند دليل جاي ترديد دارد: اكثر اين خمير دندانها به طرق قاچاق وارد شده و از منشاء ساخت، تركيب و تاريخ توليد، شرايط نگهداري و حمل و نقل آنها اطلاع دقيقي در دسترس نيست همچنين قيمت آنها بسيار گرانتر بوده و بسياري از آنها نيز ممكن است تقلبي باشند. علاوه بر اين همانطوري كه قبلاً گفته شد، عمل مسواك زدن از خمير دندان مهمتر است. توصيه مي گردد از خمير دندانهاي استاندارد ساخت داخل استفاده شود. آيا خمير دندان را بايد مرتب عوض كرد؟
جواب اين سؤال به سليقه و ذائقه افراد بستگي دارد. معمولاً استفاده از يك نوع صابون، عطر، غذا، خمير دندان و ... انسان را خسته و بي ميل مي كند. تنوع در استفاده از خمير دندان انگيزه اي براي تداوم عمل مسواك زدن مي شود.

 

[Sea Girl]

پاسخ : خمير دندان

معیارهای انتخاب مسواک
​

1. مسواك باید رشته های نایلونی داشته باشد.

2. رشته های مسواك باید نرم و متوسط باشد.مسواك های زیر به لثه و دندانها آسیب می رساند.


3. اندازه سر مسواك باید متناسب با دهان فرد باشد و همچنین لازم است مسواك كودكان كوچكتر از بزرگسالان باشد.مسواك به طول دو سانتیمتر برای كودكان مناسب است.


4. مدتی كه باید از یك مسواك استفاده شود،بستگی به میزان تمیزی،محكمی و فرم رشته های مسواك دارد.تا وقتی كه رشته های مسواك تمیز،محكم و صاف است.می توان از آن استفاده كرد.اگر فردی طور مرتب و با دقت مسواك كند،معمولاً عمر مسواك او چهار تا شش ماه است.اگر مسواك پس از یك هفته فرسوده شود نشانه این است كه فرد نادرست مسواك می زند.

ویژگیهای یك مسواك خوب چیست؟
مسواك بایستی نرم و از نظر اندازه كوچك باشد.مسواك های نرم نایلونی كه انتهای موهای آن گرد و پخ شده ترجیح داده می شوند.الیاف مسواك باید در عرض در 4-3 ردیف و در طول در 12-10 ردیف قرار گرفته باشند.


چرا مسواك نرم توصیه می شود؟
عامل ایجاد كننده بیماریهای لثه و دندان،لایه بیرنگ و چسبنده ای است كه شامل میكروبها در زمینه ای از بزاق و مواد غذایی بوده كه به سطح دندان می چسبد و پلاك میكروبی نامیده می شود.پلاك با كشیدن ناخن بر روی دندان به زیر آن جمع شده و دیده می شود.هدف از مسواك زدن،تمیز كردن دندانها از باقیمانده مواد غذایی و برداشتن پلاك میكروبی بوده كه با استفاده از مسواك نرم به این هدف می توان نائل گردید.

چرا نباید از مسواك زبر استفاده كرد؟
علیرغم تصور مردم جرم رسوب یافته بر دندانها،با عمل مسواك زدن برطرف نمی گردد و نیاز به كمك دندانپزشك و استفاده از وسایلی چون قلم و دستگاه جرم گیری دارد.استفاده از مسواك های زبر و خشن و یا خمیر دندانهای ساینده علاوه بر اینكه باعث تحلیل لثه شده،سبب ایجاد سائیدگی و خراشیدگیهایی بر روی دندانها شده و استعداد گیر پلاك میكروبی و همچنین ریسك ایجاد پوسیدگی را بالا می برد.

آیا مسواك برقی بر مسواك دستی ارجحیت دارد؟
خیر،هیچگونه تفاوتی از نظر تمیز كردن دندان با این دو روش وجود ندارد.كما اینكه نوع دستی قابلیت مانور بیشتری دارد.


زمان تعویض مسواك چه موقع است؟
به محض اینكه موهای مسواك شروع به سائیده شدن نمود،مسواك باید تعویض شود كه این مدت معمولاً سه ماه است.اما این زمان بستگی تام به شدت و نحوه مسواك زدن فرد دارد.

---

 

[Sea Girl]

پاسخ : خمير دندان

يک دندانپزشک:
دهان شويه‌ها به هيچ وجه جايگزين مسواک نمي‌شوند
يك داندانپزشك با بيان اين که دهان شويه ها به هيچ عنوان جايگزين مسواک و نخ دندان نمي شوند بر مصرف محلول دهان شويه بعد از مسواک و نخ تاکيد کرد.
دکتر مجيد رحماني، در گفت‌وگو با خبرنگار بهداشت و درمان ايسنا – منطقه علوم پزشکي تهران، با بيان اينکه دهان شويه‌ها به سه دسته خوش‌بويي – بهداشتي، درماني و خانگي تقسيم مي شوند، با بيان اينكه نوع اول دهان شويه ها بدون تجويز پزشک نيز قابل مصرف است و ضرري به همراه ندارد گفت: اين نوع دهان شويه ها براي خوش بو کردن دهان استفاده مي شوند؛ هرچند که به دليل رفع بوي بد دهان و ايجاد حس تازگي و شادابي و کاهش موردي تعداد باکتري‌هاي دهان، تا حدودي نيز اثرات درماني دارد.
وي در توضيح دهان شويه هاي درماني آنان را به دو دسته دهان شويه هاي آنتي باکتريال و فلورايدلار تقسيم کرد و با تاکيد بر اينکه اين نوع دهان شويه‌هاي درماني براساس نوع بيماري فرد و توسط پزشک معالج تجويز مي شود، گفت: اين نوع دهانشويه پس از جراحي هاي لثه و يا به صورت دارويي براي پيشگيري مشکلات دهان و لثه در افراد مستعد تجويز مي شود.
معاون آموزشي جهاد دانشگاهي واحد علوم پزشکي تهران با تاکيد دوباره درمورد استفاده از دهان‌شويه هاي درماني با تجويز پزشک معالج، گفت: اين نوع دهان‌شويه ها اگر بيش از 2 هفته مورد استفاده قرار گيرند رنگدانه هاي تيره رنگي بر روي سطح دندان پديدار مي شود و دندان تيره مي شود، ولي اگر در زمان مناسب و زير نظر پزشک معالج استفاده شود به دليل کاهش ميکروب ها در دهان اثرات مطلوب درماني بر روي بيماري هاي لثه ايجاد مي کند.
وي دهان شويه هاي حاوي فلورايد را نوع دوم دهان شويه هاي درماني دانست و با بيان اين که اين نوع دهان شويه ها معمولاً در کودکان تجويز مي شود گفت: فلورايد ماده معدني است که با نفوذ به ساختمان دندان موجب استحکام دندان مي شود.
دکتر رحماني با بيان اين که پزشکان مصرف منظم دهان شويه حاوي فلورايد را به کودکاني که دندان شيري دارند و يا به تازگي دندان هاي دائمي درآوردند توصيه مي کنند افزود: مصرف دهان شويه هاي حاوي فلورايد در برنامه هاي وزارت بهداشت و آموزش پزشکي نيز قرار دارد.
وي ادامه داد: مصرف اين نوع دهان شويه ها موجب استحکام فک و دندان کودک مي شود.
دکتر رحماني با تاکيد بر اين مطلب که دهان شويه هاي حاوي فلورايد را نبايد بيش از 30 تا 45 ثانيه در دهان نگه داشت گفت: اين دهان شويه ها درصورت بلعيده شدن توسط کودک يا افراد مي تواند اثرات سمي در بدن فرد داشته باشد.
عضو هيأت علمي جهاد دانشگاهي علوم پزشکي تهران دسته سوم دهان شويه ها را خانگي و دست ساز معرفي کرد گفت: در بسياري از خانواده ها به جاي دهان شويه هاي شيميائي موجود در داروخانه ها از محلول آب نمک، جوش شيرين يا رزماري و نعنا استفاده مي کنند که اثرات مثبت درماني آن ثابت شده است.
وي در پايان با اشاره به اين مطلب که دهان شويه ها به هيچ وجه جايگزين مسواک و نخ دندان نمي شوند گفت: هريک از اين 3 عملکرد کارکرد خاص خود را دارند و مناسب است که دهان شويه بعد از مسواک و نخ دندان استفاده شود تا به تمام سطوح دهان و دندان برسد

 

[Sea Girl]

پاسخ : خمير دندان

در سال‌هاي اخير تنوع و فراواني مسواك‌ها در سطح بازار چنان زياد شده است كه بسياري از افراد براي انتخاب و خريد مسواك مناسب، دچار سردرگمي مي‌شوند.
اين در حالي است كه جدا از مارك‌‌هاي مختلف، هر كارخانه انواع متعددي از مسواك را در شكل‌ها، اندازه‌ها و البته قيمت‌هاي مختلف به بازار معرفي كرده‌ است كه انتخاب را دشوار مي‌كند.
بايد گفت به طور کلی ۳ نوع مسواک وجود دارد: سفت، نرم و معمولی. این درجه بندی بر اساس سختی موهای مسواک است.
بر خلاف تصور عموم، مسواک های سخت، دندان ها را بهتر تمیز نمی کنند، بلکه موجب سایش و ایجاد حساسیت‌های بعدی در دندان ها و همچنین تحلیل لثه‌ها خواهند شد.
مسواک‌های نرم نیز مناسب افرادی است که دارای بیماری لثه هستند یا به تازگی روی آنها جراحی لثه انجام شده است.
همچنین مسواک بچه‌ها بهتر است از نوع نرم باشد. در کل مناسب‌ترین مسواک برای اغلب افراد مسواک های معمولی است.
از سوي ديگر در هنگام خريد مسواك بايد اندازه آن را نيز در نظر گرفت. مسواک با اندازه‌های بسیار بزرگ امکان تمیز کردن دندان‌های انتهایی هر فک را از بین می‌برد و به راحتی در دهان جای نمی گیرد.
این نکته به خصوص در مورد انتخاب مسواک بچه‌ها باید در نظر گرفته شود. همچنين دسته مسواک بهتر است مستقیم و ضخیم باشد تا به راحتی در دست جای گیرد و کنترل بیشتری روی مسواک ایجاد كند. علاوه بر اين بهتر است مسواک هر ۳ ماه یک بار عوض شود.
تغییر شکل و کج و معوج شدن موهای مسواک نشانه خوبی برای فرا رسیدن زمان تعویض آن است.
چنانچه موهای مسواک شما زود از شکل می‌افتند، نشان دهنده این است که شما با نیروی زیادی مسواک می‌زنید، بنابراین باید از این به بعد ملایم تر مسواک بزنید تا از ایجاد سایش دندان ها و تحلیل لثه‌ها جلوگیری شود.
در سالهاي اخير برخي كارخانه‌ها اقدام به توليد مسواك‌هاي برقي كرده‌اند كه در مقايسه با مسواك‌هاي معمولي قيمت بالايي دارند.
كارخانجات توليد كننده مسواك برقي ادعا مي‌كنند كه مسواك‌هاي برقي بهتر از مسواك‌هاي معمولي، دندان‌ها را تميز مي‌كنند.
اما محققان دريافته‌اند كه مسواك‌هاي برقي، اثر بهتري در مقايسه با انواع دستي ندارند. آنچه مهم است، نحوه مسواك‌ زدن است و نه نوع مسواك.

 

[Sea Girl]

پاسخ : خمير دندان

نخ دندان ​

دید کلی

بسیاری از بیماران می‌پرسند با آنکه مسواک‌زدن را از سنین کودکی شروع نموده و تا کنون نیز به انجام آن مشغولند، چرا دندان‌هایشان دارای پوسیدگی است؟ دندانپزشکان علل پوسیدگی دندان‌های این افراد را در چند چیز می‌دانند.​

1. روش مسواک‌کردن غلط بوده است.
2. دفعات مسواک‌کردن کم بوده است.
3. زمان مسواک‌کردن مناسب نبوده است.
4. برای تمیز نمودن دندان‌هااز نخ دندان استفاده نشده است.
5. رژیم غذایی و تغذیه این افراد صحیح نبوده است.

نخ‌دندان و نقش آن در سلامتی دندان‌ها

هنگامیکه به مردم توصیه می‌گردد که حتما از نخ‌دندان برای نظافت دندان‌‌ها استفاده کنند، بسیاری از آنها با تعجب و با نگاهی پر از سوال دلیل این مسئله را می‌پرسند. بطور خلاصه استفاده از نخ‌دندان بدلایل زیر ضرورت دارد:

1. اصولا هنگام مسواک‌کردن تنها یک‌چهارم سطح جانبی هر دندان تمیز می‌گردد و بقیه این سطح مسواک نخورده باقی می‌ماند.
2. از سوی دیگر بعلت تماس و اتصال سطوح جانبی دندان‌ها ، پوسیدگی این نواحی تا مدتها از نظر مخفی مانده، دیده نمی‌شود.
3. همچنین بدلیل کمی فاصله مغز دندان (پالپ) تا سطوح جانبی ، پوسیدگی این نواحی خیلی زودتر به پالپ و عصب دندان سرایت می‌نماید مجموعه این عوامل (تمیز نشدن با مسواک ، مخفی‌ماندن پوسیدگی و نزدیک‌بودن پالپ دندان به سطوح جانبی) سبب پیشرفت پنهانی و سریع پوسیدگی در محل اتصال دندان‌ها و در نهایت آلودگی پالپ و شروع می‌شود. همچنین مطالعات دانشمندان نشان داده که شروع بیماری لثه در اغلب موارد از این ناحیه صورت می‌گیرد. لذا کسانی که می‌خواند دچارنشوند باید کوشش فراوانی در جهت تمیز‌نمودن لای دندان‌ها بنمایند. بهترین وسیله‌ای که امروزه برای تمیزکردن سطوح جانبی دندان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد نخ‌دندان نام دارد. جالب است بدانید اهمیت استفاده از نخ‌دندان از مسواک بیشتر است. نخ‌دندان را از داروخانه می‌توان تهیه نمود.

طرز استفاده از نخ‌دندان

1. حدود 35 سانتیمتر از نخ‌دندان را جدا کنید.
2. بیشتر نخ را به دور انگشت وسط دست راست و باقی مانده را به دور انگشت وسط دست چپ بپیچید.
3. در مرحله بعد سه انگشت آخر بسته می‌شود. آنگاه هر دو دست از هم دور می‌شوند تا نخ محکم کشیده شود. به این ترتیب انگشت نشان و شست هر دست آزاد می‌ماند.
4. سپس قطعه‌ای از همین نخ بطول 2 تا 5/2 سانتیمتر بین انگشت نشان و شست هر دست محکم نگاه می‌داریم هنگامیکه می‌خواهید نخ را بین دندان‌های فک پائین عبور دهید از دو انگشت نشان استفاده کنید. در فک بالا این کار را با دو انگشت شست و یا یک شست نشان انجام دهید. در هرحال توجه داشته باشید که نخ از روی نوک انگشتان عبور کند.
5. مرحله بعد عبوردادن نخ از بین دندان‌هاست قطعه نخ نامبرده را بر روی ناحیه تماس گذارده، آن را به آرامی و با حرکتی اره مانند از محل اتصال دندان‌ها بطرف لثه حرکت دهید. این کار را بگونه‌ای انجام دهید که صدمه‌ای به لثه وارد نیابد.
6. بمحض عبور نخ از ناحیه تماس آن را به دور یکی از دندان‌ها حلقه کنید. حلقه‌کردن نخ به دور دندان سبب جلوگیری از برخورد نخ با لثه و آسیب آن می‌شود.
7. در حالیکه نخ به دور سطح جانبی حلقه شده تا حد امکان آن را به سمت لثه ببرید. هنگامیکه به مقاومت برخورد نمودید نخ را به همان صورت در جهت معکوس حرکت دهید تا به محل اولیه برسید. این حرکات بالا و پایین بردن را در هر قسمت چندین مرتبه تکرار نمائید. با انجام این عمل سطح جانبی یک دندان بخوبی پاک می‌گردد.
8. پس از نخ‌زدن دندان اول ، بدون آنکه نخ را از لای دندان‌ها خارج کنید، بلافاصله آن را به دور سطح جانبی دندان مجاور حلقه کرده و حرکات ذکر شده را جدا تکرار نمائید.
9. نخ را از محل اتصال دندان‌ها رد کرده و بیرون آورید.

سایر نکاتی که به هنگام استفاده از نخ‌دندان باید مراعات نمود

1. سعی کنید تمام دندان‌هایتان با نخ نظافت شود. برای موفقیت در این امر می‌توان ابتدا فک بالا و سپس فک پایین را نخ زد.
2. در حین نخ‌زدن قسمت آلوده یا ریش ریش شد. نخ را به دور انگشت دست چپ بپیچید و در عوض از نخ انگشت دست راست بار نمود استفاده کنید.
3. و بالاخره اینکه پشت دندان آخر هر فک را فراموش نکنید.

---

 

[Sea Girl]

پاسخ : خمير دندان

چند تذکر مفید درباره نخ دندان

1. بهتر است با هر نوبت مسواک‌کردن، از نخ دندان نیز استفاده کنید. اگر این کار امکان ندارد حداقل یکبار در شبانه‌روز این عمل را انجام دهید.
2. استفاده از نخ‌دندان بخصوص در مورد دندان‌های آسیا کمی مشکل است در آغاز بهتر است فقط دندان‌های جدی دهان را نخ بزنید. بعدها وقتی این کار را بخوبی فرا گرفتید، می‌توانید دندان‌های عقب دهان را نیز نظافت کنید. با کمی تمرین می‌توان هر دو فک را در زمانی کوتاهتر از چند دقیقه نخ زد.
3. برای تمیز نمودن دندان‌ها باید از نخهای مخصوصی که در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد استفاده نمود. نخهای معمولی از سوئی تمیز و بهداشتی نبوده و از سوی دیگر استحکام ، ضخامت ، ظرافت و خصوصیات ضروری دیگر را ندارند.
4. در اوائل استفاده از نخ‌دندان ممکن است تعدادی خون از لثه‌ها جاری گردد. اگر لثه‌ها سالم و طبیعی باشند، این خونریزی در روزهای آینده متوقف می‌شود. اما در مواردی که این خونریزی در روزهای بعد نیز ادامه پیدا می‌کند بعلت بیمار بودن لثه‌ها و یا غلط بودن روش نخ‌زدن است که برای رفع آن باید به جرم‌گیری و اصلاح روش نخ‌زدن پرداخت.

سه نکته جالب

1. افرادی که لثه‌های سالم و طبیعی دارند نباید از خلال ، سوزن ، چوپ کبریت و... جهت نظافت لای دندان‌ها استفاده کنند. این گونه لوازم از طرفی قادر به تمیزکردن کامل بین دندان‌ها نبوده، و از طرف دیگر باعث آسیب لثه می‌شوند.
2. پاره شدن یا ریش‌ریش شدن نخ هنگام استفاده دلیل بر وجود پوسیدگی ، جرم یا پرکردگی غلط در ناحیه بین دندانی است. جهت برطرف‌کردن این شکل لازم است به دندانپزشک مراجعه نمائید.
3. بسیاری از مردم فقط هنگامیکه گوشت یا غذائی در لای دندان‌هایشان گیر کند از نخ‌دندان استفاده می‌نمایند. در حالیکه وظیفه اصلی نخ‌دندان خارج‌کردن پلاک دندانی از لابلای دندان‌هاست. پس می‌توان حدس زد که استفاده از نخ‌دندان باید بطور منظم صورت پذیرد چه غذا در لای دندان‌ها گیر کرده و چه نکرده باشد.

سایر روشهای استفاده از نخ‌دندان

روش دیگر استفاده از نخ‌دندان به اینصورت است که ابتدا دو سر آزاد آن را گره کرده، یک حلقه درست می‌نمائیم. آنگاه این حلقه را در دست گرفته، سایر مراحل ذکر شده را تکرار می‌کنیم.
آن دسته از بیمارانی که فاقد مهارت کافی برای بکاربردن نخ بوسیله انگشتان دست هستند، می‌توانند از کمان‌های مخصوصی که جهت اینکار ساخته شده است استفاده نمایند. از این کمانها برای نظافت دندان‌های کودکان و با دندانهای آسیا که دسترسی به آنها مشکل است نیز می‌توان بهره جست. همچنین بیمارانی که بدلیل تهوع و استفراغ قادر به بردن انگشت به داخل دهان نیستند، می‌توانند از این کمانها استفاده نمایند.
فواید نخ دندان

1. استفاده از نخ‌دندان می‌تواند سبب کاهش بوی دهان گردد.
2. بسیاری از دندان‌هایی که به مرحله کشیدن می‌رسند، به علت استفاده‌نکردن از نخ دندان است.
3. حتی هنگامیکه بطور منظم از نخ‌دندان استفاده می‌کند، لازم است هر شش ماه یکبار برای معاینه به دندانپزشک مراجعه نمائید.
4. استفاده از نخ‌دندان جهت تامین سلامت لثه‌ها امری ضروری می‌باشد. کسانیکه از نخ‌دندان جهت نظافت بین دندان‌ها استفاده نکنند، ممکن است دیر یا زود دچار بیماری لثه شوند. همچنین کسانی که در حال درمان بیماری لثه خود می‌باشند، لازم است جهت تسریع و بهبودی و جلوگیری از بروز مجدد بیماری همواره از نخ‌دندان استفاده نمایند.
5. یکی از دلائل عدم توانایی در نخ‌زدن دندان‌های آسیا آن است که نخ را بطور صحیح بر روی ناحیه تماس دندان‌ها قرار نمی‌دهند توجه داشته باشید در صورت عدم رعایت این مطلب قادر به انجام سایر مراحل نخواهد بود. جالب توجه آنکه اغلب کسانی که روی عدم و نخ به لای دندان‌هایشان می‌باشند، در واقع دچار این مشکل می‌باشند (البته به جز مواردی که این امر بدلیل وجود جرم یا پرکردگی غلط بر روی دندان‌هاست).
6. اگر نخ دندان از لای دندانهای شما رد نمی‌شود، نباید باعث آن گردد که استفاده از نخ را منتفی بدانید جهت بررسی و یافتن علت این مسئله لازم است حتما با دندانپزشک خود مشورت نمائید.

---

 

[Sea Girl]

پاسخ : خمير دندان

صيحت‌هاي دنداني به بزرگان :

توصيه‌هايي براي مراقبت از دهان و داندان سالمندان در گفت وگو با يك متخصص.
افزايش چشمگير جمعيت سالمندان طبعاً باعث تمرکز بيش از پيش شاخه‌هاي گوناگون علوم پزشکي بر مباحث مربوط به بهداشت و درمان سالمندان شده است که يکي از اين شاخه‌هاي تخصصي مربوط به علوم دندانپزشکي است.
با علم به توجه روزافزون به بخش دندانپزشکي سالمندان و توصيه‌هاي سازمان بهداشت جهاني در اين زمينه، دکتر پارسا آتش رزم متخصص پروتزهاي دنداني، دانشيار و مدير گروه بخش پروتز متحرک دانشکده دندانپزشکي دانشگاه آزاد پاسخگوي سؤالات ما است.
آقاي دکتر، از تعريف سالمندي شروع كنيم تا برسيم به بهداشت دهان و دندان در اين دوره.
من تعريف سازمان بهداشت جهاني را عرض مي‌کنم. سالمندان طبق تعريف اين سازمان به کليه افرادي گفته مي‌شود که سن آنها بالاي 65 سال باشد. سالمندان بر مبناي ويژگي و توانايي فيزيکي به سه دسته تقسيم مي‌شوند. دسته اول سالمندان مستقل هستند، يعني افرادي که مي‌توانند امور جاري و روزمره خود را بدون کمک کسي اداره کنند و براي رفع و رجوع مسايل شخصي خود نيازي به افراد ديگر ندارند.
به دسته دوم سالمندان نيمه مستقل مي‌گويند که براي انجام برخي کارهاي خود به کمک افراد ديگر نياز دارند. بيشترين مشکلات پزشکي به دسته سوم يا سالمندان وابسته مربوط مي‌شود که معمولاً يا در منزل فرزندان و اقوام يا در خانه سالمندان زندگي مي‌کنند و براي تمام امورات خود وابسته به افراد ديگر هستند.
جمعيت سالمندان در سطح دنيا در حال افزايش است. دليل اصلي اين مسئله هم افزايش اميد به زندگي است.يا خير؟
بله. اگر ما از قرن بيستم به بعد را بررسي کنيم مي‌بينيم که حفاظت از منابع آب در برابر بيماري‌هاي منتقله از آب،کنترل بيماري‌هاي عفوني و استفاده از آنتي بيوتيک‌ها، کنترل نسبي بيماري‌هاي قلبي و بالا بردن سطح آگاهي افراد عوامل مهمي در افزايش طول عمر مردم دنيا بوده است.
اما ظاهراً بحث مراقبت‌هاي بهداشتي سالمندان مثل مراقبت‌هاي کودکان و مادران باردار بايد مقوله پرهزينه‌اي باشد.
به مراتب پرهزينه‌تر است! در کشورهاي توسعه يافته اين هزينه 5 برابر هزينه گروه کودکان و نوزادان است! سالمندان ويزيت‌هاي پزشکي زيادي دارند اما با افزايش سن ويزيت‌هاي دندانپزشکي شان کاهش مي‌يابد.
چرا؟
دليل عمده بي‌دنداني است. درست است که با پيشرفت علوم دندانپزشکي و بالا رفتن سطح فرهنگ بي‌دنداني کاهش پيدا کرده اما متأسفانه در جوامعي مثل جامعه ما رقم بي‌دنداني همچنان بسيار بالاست.
نگرش خود سالمند و اطرافيان او هم اهميت فراواني دارد که به محض بروز مشکل، دندان را مي‌کشند و زماني به فکر جايگزيني آنها مي‌افتند که ديگر دنداني باقي نمانده و استخوان فک هم به‌شدت تحليل رفته است. در چنين شرايطي پروتز خوبي هم نمي‌توان براي بيمار تهيه کرد.
و در اين شرايط رژيم غذايي بيمار هم تحت تأثير قرار مي گيرد...
کاملاً درست است. متأسفانه در سالمندان به‌دليل کاهش تعداد دندان‌ها و اينکه اغلب آنها از دست دندان کامل يا پلاک‌هاي پارسيل استفاده مي‌کنند کارآيي جويدن کمابيش کاهش مي‌يابد. در نتيجه آنها به‌سمت غذاهايي گرايش مي‌يابند که سريع‌تر جويده و هضم شود.
يعني غذاهاي نرم و شيرين که کالري مورد نياز را تأمين کند...
دقيقاً. اين غذاها باعث افزايش پوسيدگي دندان‌هاي باقيمانده مي‌شوند مضاف بر اينکه ارزش غذايي بالايي ندارند. در نتيجه براي حفظ سلامت عمومي بدن بايد سلامت دهان و دندان تأمين شود تا بيمار بتواند تغذيه مناسبي داشته باشد. باز هم تکرار مي‌کنم که يکي از اصلي‌ترين مشکلات ما براي درمان سالمندان نگرش غلط خود بيماران و اطرافيان آنهاست.
آنها فکر مي‌کنند مثلاً کم دنداني و بي دنداني جزيي از مقوله افزايش سن است که بايد اين تفکر غلط تصحيح شود. نکته ديگر گوشه‌گيري و افسردگي افراد سالمند است که باعث مي‌شود به وضعيت بهداشت دهان توجه کمتري شود.
خشکي دهان ناراحتي بسيار شايعي است. چرا اين مشکل اين‌قدر در بين سالمندان رايج است؟
خشکي دهان دلايل زيادي دارد، اما مهمترين دليل آن داروهاي فراواني است که سالمندان مصرف مي‌کنند که به‌دليل مشکلات متعدد سيستميک در آنهاست. جدا از پوسيدگي‌هاي ريشه، خشکي دهان باعث اختلال در حس چشايي مي‌شود.
اين اختلال چشايي و عدم درک مزه‌ها فرد را نسبت به غذاخوردن و رعايت بهداشت دهان بي علاقه مي‌کند. در نتيجه سلامت عمومي بدن به‌دليل تغذيه ناکافي دچار اشکال مي‌شود.
سؤالي که اغلب سالمندان با آن روبرو هستند بحث نگهداري از دندان‌هاي مصنوعي است.
سالمندان مستقل با پروتز کامل بايد حتماً شب‌ها پروتز را از دهان خود خارج کنند. پروتز را بايد حتماً با مسواک‌هاي مخصوص روي دست تميز کنند. قرص‌هاي خاصي براي تميز کردن پروتز وجود دارد که تأکيد مي‌کنم بايد فقط در آب سرد يا ولرم حل شوند نه آب گرم چون استفاده از آب گرم باعث تغيير رنگ پروتز مي‌شود.
استفاده از دهانشويه‌هاي ضد ميکروبي هم در اين بيماران نيز توصيه مي‌شود.در اين افراد به‌دليل آرتريت انگشتان بطور کامل جمع نمي‌شود. بنابراين گرفتن پروتز در يک دست و مسواک زدن با دست ديگر دشوار خواهد بود. مي‌توان از مسواک‌هاي خاصي استفاده کرد که در انتهاي دسته آنها يک برجستگي به اندازه يک توپ کوچک پلاستيکي تعبيه شده که بيمار راحت‌تر مي‌تواند مسواک را در دست گرفته و مسواک بزند.
در مورد سالمندان وابسته و نيمه مستقل بهداشت دهان و دندان از جمله مسائلي است که عمدتاً فراموش مي‌شود چون کسي که براي انجام کارهاي خود دچار مشکل شده بعيد است که به بهداشت دهان خود اهميتي بدهد يا اصلاً توان رعايت آن‌را داشته باشد.
متأسفانه صحيح است. در اين گروه‌ها مراقبت و رعايت بهداشت دهان و دندان به اطرافيان برمي‌گردد.متأسفانه تحقيقات از خانه‌هاي سالمندان حتي در کشورهاي پيشرفته از وضعيت ناخوشايند بهداشت دهان و دندان بيماران حکايت دارد.
و چه راهکاري براي بهبود اين وضعيت پيشنهاد مي‌کنيد؟
بالا بردن انگيزه مراقبين اين سالمندان اهميت فراواني دارد.نکته مهم ديگر ويزيت‌هاي منظم دندانپزشکي 2 الي 4 بار در طول سال است.طبعاً سالمندي که خودش توان مراجعه ندارد بايد توسط اطرافيان به نزد دندانپزشک آورده شود يا اينکه در خانه‌هاي سالمندان يک واحد مجهز دندانپزشکي وجود داشته باشد تا دست کم درمان‌هاي جرم‌گيري و ترميمي در دسترس اين افراد باشد.
آيا منع درماني خاصي براي سالمندان وجود دارد؟
در مورد سالمندان مستقل درمان‌ها مشابه افراد غير سالمند طراحي مي شود....
يعني برحسب وضعيت فيزيکي طرح درمان متفاوت مي‌شود؟
دقيقاً چون امکان رعايت بهداشت در گروه وابسته و نيمه مستقل وجود ندارد.مثلاً براي فردي که در يک خانه سالمندان زندگي مي‌کند و دندان درد دارد شما نمي‌توانيد درمان‌هاي پيچيده اندو، جراحي افزايش طول تاج و پست و کور و کراون را براي او انجام دهيد، چون نه تحمل اين همه رفت و آمد و درمان‌هاي سنگين را دارد نه شايد به لحاظ روحي و جسمي قادر به رعايت بهداشت باشد. بنابراين بهتر است اين دندان کشيده شود و به‌جاي آن از پروتزهاي پارسيل ترنزيشنال(انتقالي) استفاده کنيم.
آيا سالمنداني که دچار بي دنداني کامل يا نسبي هستند مي‌توانند کانديداي مناسبي براي ايمپلنت باشند؟
همانطور که مي‌دانيد ايمپلنت راه‌حلي براي جلوگيري از پيامدهاي بي‌دنداني است. پيامدهايي از قبيل درهم ريختگي دندان‌هاي ديگر، تحليل استخوان فک و کاهش توانايي جويدن و..؛ درمان ايمپلنت براي سالمند جايگاه مهمي دارد اما بايد توجه کرد در سالمندان اغلب بيماري‌هاي سيستميک متعددي نظير ديابت، بيماري‌هاي قلبي عروقي، افسردگي، آلزايمر و... به چشم مي‌خورد. اين بيماران اصلاً تحمل چنين درمان سنگيني را ندارند.
و نكته آخر ؟
نکته‌اي مهمتر از تمام بحث‌هايي که مطرح شد بحث ايجاد انگيزه در سالمندان است. با افزايش انگيزه و ارتقاي سلامت دهان بيمار بهتر غذا مي‌خورد. با بهبود تغذيه وضعيت عمومي بدن بهبود مي‌يابد و بيمار شاداب‌تر و سرحال‌تر مي‌شود. در نتيجه گوشه‌گيري و افسردگي کاهش مي‌يابد و سالمند مي‌تواند بيش از پيش در فعاليت‌هاي اجتماعي شرکت کند.
در نتيجه اميد به به زندگي افزايش مي‌يابد و به تبع آن فرد بيشتر به سلامت و بهداشت خود اهميت مي‌دهد. همانطور که مي‌بينيد اين وضعيت يک چرخه است و بايد تقويت شود.

---

 

[Sea Girl]

پاسخ : خمير دندان

مسواك زدن موجب تقويت لثه‌ها مي‌شود

محققان مي‌گويند، آسيب سلولي ناشي از مسواك زدن دندان‌ها، درواقع مي‌تواند به حفظ سلامت لثه‌ها كمك كند.
به گزارش پايگاه اينترنتي هلث ديلي، يك گروه از "دانشكده پزشكي جورجيا" گفتند، موهاي مسواك سوراخ‌هايي در سلول‌هاي مخاطي كه لثه و زبان را مي‌پوشاند ايجاد مي‌كند و يك پارگي زودگذر ايجاد مي‌نمايد.
به گفته دكتر "پل ال. مك نيل" نويسنده اين مطالعه و يك زيست شناس سلولي، بسيار روشن است كه مسواك زدن يك كار بهداشتي است، هيچ كس درمورد اينكه مسواك زدن موجب زوددن باكتري‌ها مي‌شود ترديدي ندارد و نابودي باكتريها مهمترين تاثير مسواك زدن است.
مك نيل گفت، اما مسواك زدن جنبه‌هاي مثبت ديگري نيز دارد.
وي افزود، بافت‌هاي بسياري در بدن با انطباق يافتن به فشارهاي مكانيكي پاسخ مي‌دهند و همانند عضلات قويتري مي‌شوند.
مك نيل معتقد است لثه‌ها با وفق يافتن با اين فشار مكانيكي، محكمتر و سالم‌تر مي‌شوند.
در اين مطالعه وي و همكارانش رنگ فلورسان را وارد جريان خون موش‌ها كردند و سپس دندان، لثه و زبان آنها را مسواك زدند.
محققان در شماره اوت "مجله تحقيقات دنداني" گفتند، كلسيم ( كه در بزاق دهان فراوان است) پس از عمل مسواك زدن وارد سلول‌ها مي‌شود و باعث مي‌شود كه غشاهاي داخلي حركت كرده و اين سوراخ‌ها را پر كنند.
عمل ترميم چند ثانيه طول مي‌كشد. در طول اين مدت فاكتورهاي رشد كه موجب رشد كلاژن، سلول‌هاي خوني جديد و رگ‌هاي خوني مي‌شود از سلول‌هاي مخاطي آسيب ديده به بيرون تراوش مي‌كند.
محققان گفتند، جراحت اين سلول‌ها همچنين موجب بيان يك ژن (به نام ‪ (c-fos‬مي‌شود كه اغلب تحت تاثير فشار فعال مي‌شود و اولين گام در واكنشي مانند تقسيم يا رشد سلولي است

---

 

[Sea Girl]

پاسخ : خمير دندان

ارتباط بهداشت دهان با حافظه افراد
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، پیشتر ثابت شده است كه عفونت های دندان و لثه ، خطر ابتلا به سكته های قلبی و مغزی را افزایش می دهد .
ارزیابی های جدید نشان داده است ، میان این عفونت ها و كاهش حافظه افراد در سالمندی نیز رابطه وجود دارد .
بر اساس ارزیابی ها ، مواد التهابی كه به علت عفونت لثه در بدن تولید می شود با تخریب رگ های خونی بافتهای مختلف از جمله بافت مغز ، موجب اختلال در خونرسانی مغز و افزایش خطر تحلیل سلول های عصبی در سالمندی می شود.

 

[Sea Girl]

پاسخ : خمير دندان

نقش تغذيه در سلامت دهان و دندان(بخش اول)
بخش اول : مواد غذايي
دکتر رضا آمری نيا: آشاميدنى ها و تعداد وعده هاى غذايى با تاثيرى كه بر روى ميكروب هاى موجود در محيط دهان و دندان مى گذارند، نقش مهمى را درتكامل دندان و لثه و همين طور نسوج و ساختار استخوانى محيط دهان و همچنين پيشگيرى از انواع بيمارى هاى دهان و دندان دارند كه عمدتاً اين تاثيرات به شكل سيستميك است. كمبود ويتامين هاى B ،B12، C، ريبوفلاوين، فولات ها و مواد معدنى چون روى، آهن و در كاهش روند ترميم نسوج دهانى موثرند. به همان نسبت كه كمبود مواد يادشده در شكل گيرى و سلامت دهان و دندان موثر است متقابلاً شكل و سلامت حفره دهان نيز در دريافت مواد فوق و استفاده از آنها نقش دارند يا به عبارتى مى توان گفت اين دو وضعيت به گونه اى به هم وابسته اند. بيمارى هاى دهان عمدتاً در پى پوسيدگى دندان ها ايجاد مى شود. فقدان يك يا چند دندان و يا بى دندانى كامل در بيماران بالاى ۶۵ سال رايج است كه اين خود تاثير بسزايى در تغذيه اين دسته از افراد دارد كه علاوه برآن باعث اخلال در رشد، تكامل، بقا و ساختار حفره دهانى مى شود. جزئيات اشاره شده در ذيل بخشى از اين مشكلات را مطرح مى سازد. بيمارى هاى پريودنتال به صورت يك بيمارى موضعى و سيستميك محسوب مى شود. كمبود موادى مانند ويتامين هاى A ،C، E، فولات ها و بتاكاروتن و املاح معدنى چون كلسيم، فسفر و روى در ايجاد بيمارى يادشده نقش موثرى دارند. سرطان هاى دهان كه اغلب در اثر استفاده بيش از حد در مصرف تنباكو و الكل رخ مى دهد با اينكه از سويى باعث افزايش نياز به كسب انرژى و مصرف مواد غذايى در بيمار مى شود از طرف ديگر مشكل توانايى در خوردن و تغذيه را براى وى به ارمغان مى آورد كه اين عمدتاً مى تواند ناشى از روش هاى درمانى مانند جراحى ها، راديوتراپى، شيمى درمانى و ساير موارد درمانى باشد. از بيمارى هاى حاد و مزمن ديگرى كه مى توانند در توانايى خوردن تاثير منفى داشته باشند مى توان به ديابت كنترل نشده اشاره كرد كه توام با سندرم سوزش زبان، برفك و خشكى دهان است همچنين مشكلات دهانى ناشى از نقص سيستم ايمنى از قبيل سندرم اكتسابى نقص ايمنى (ايدز) است.
• نقش تغذيه در تكامل دندان
تكامل دندان هاى شيرى در ماه دوم و سوم جنينى آغاز مى شود و معدنى شدن آنها در ماه چهارم جنينى تا دهه اول زندگى فرد ادامه دارد. مواد غذايى كه جنين از مادر دريافت مى نمايد نقش موثرى در تشكيل و تكامل ساختار دندان ها در مرحله قبل از رويش آنها دارد. تشكيل دندان ها با معدنى شدن ماتريكس پروتئينى آنها همراه است. در عاج، پروتئين به صورت الياف كلاژن هستند كه براى ساخت آنها وجود ويتامين C ضرورى است و يتامين D جزء اساسى جهت تشكيل بلور هاى هيدروكسى آپاتيت از كلسيم و فسفر است، فلورايد نيز با اضافه شدن روى بلور هاى هيدروكسى آپاتيتيك لايه مقاوم به پوسيدگى را روى دندان ها ايجاد مى كند. تغذيه و رژيم غذايى در تمام مراحل تكامل، رويش و بقاى دندان موثر است. پس از رويش تغذيه نقش موثر و مداومى در تكامل و تقويت و معدنى شدن مينا و بقيه اجزاى دندان دارد. نقش موضعى مواد غذايى مصرفى به ويژه از طريق كربوهيدرات هاى تخميرشدنى و تعداد دفعات مصرف غذا كه در پى آن توليد اكسيد هاى آلى توسط باكترى هاى دهان از اين مواد موجب پوسيدگى مى شود را نبايد فراموش كرد كه در طول زندگى فرد رژيم غذايى نقش موثرى را در دندان ها، استخوان ها، پايدارى نسوج دهان و مقاومت در مقابل عفونت و افزايش عمر دندان ها دارد.
• پوسيدگى دندانى
پوسيدگى دندان يكى از رايج ترين بيمارى هاى عفونى است و براساس گزارشات پنج برابر رايج تر از آسم است. در نتيجه تقريباً ۲۰درصد تا ۵۰درصد بچه هاى ايالات متحده ۸۰درصد دندان هايشان پوسيده است. بررسى پوسيدگى دندان ها نشان مى دهد كه بچه هايى كه والدين آنها حداقل تا ليسانس تحصيل كرده اند كمتر از بچه هايى كه والدين آنها كمتر از ليسانس هستند به پوسيدگى دندان ها مبتلا هستند. ايجاد پوسيدگى به عواملى چون تركيبات مينا و عاج، محل قرارگيرى دندان ها، نوع و ميزان بزاق، وجود شيارها و حفرات در تاج دندان بستگى دارد و تركيبات بزاق را هم بايد به آن اضافه كرد. بزاق هاى الكالوئيدى اثر پيشگيرانه دارند به همان ميزان كه بزاق اسيدى موجب افزايش خطر پوسيدگى مى شود روش زندگى نيز در اين پديده موثر است. اينكه نقش جداگانه اى براى عوامل تغذيه خانوادگى، الگوى تغذيه با عوامل ژنتيكى در عين مطرح بودن قائل باشيم كار دشوارى است. باكترى ها عامل اساسى در ايجاد پوسيدگى هستند.
• عوامل تغذيه اى موثر بر ايجاد پوسيدگى
تعداد دفعات مصرف كربوهيدرات هاى قابل تخمير، نوع تغذيه، تعداد دفعات غذا خوردن، تركيبات مواد غذايى و آشاميدنى، مدت زمان تماس دندان با مواد غذايى و آشاميدنى. كربوهيدرات هاى قابل تخمير ماده ايده آل براى باكترى ها هستند و فرآورده هاى اسيدى ناشى از آنها موجب كاهش PH بزاق به پايين تر از ۵/۵ مى شوند كه زمينه مناسب را براى توليد پوسيدگى فراهم مى آورند. مواد قندى تخمير شونده در چهار گروه از شش گروه مواد غذايى موجود هستند. ۱- حبوبات۲- ميوه ها۳ - فرآورده هاى لبنى۴ - مواد قندى. با وجود اينكه بعضى سبزيجات نيز شامل مواد قندى تخمير شدنى هستند ولى گزارشى مبنى بر پوسيدگى زايى آنها ارائه نشده است. موادى چون نشاسته كه بالقوه داراى قابليت تخمير هستند موجب كاهشPH بزاق به كمتر از ۵/۵ مى شود. بيسكويت، كراكر، چيپس، نان و انواع ميوه ها (تازه، خشك و كمپوت) و همچنين آب ميوه ها نيز پوسيدگى زا هستند.

 

[Sea Girl]

پاسخ : خمير دندان

نقش تغذيه در سلامت دهان و دندان(بخش دوم)
تمايز بين مواد پوسيدگى زا، متوقف كننده پوسيدگى و ضدپوسيدگى بسيار بااهميت است. نتايج مطالعات نشان داده است كه ميزان اسيدى كه از تخمير مواد غذايى توسط باكترى ها ايجاد مى شود به اندازه قندى كه در آن ماده وجود دارد بستگى دارد. پوسيدگى زايى همچنين مى تواند تحت تاثير عوامل ديگرى مانند حجم و ميزان بزاق توليد شده در فرد، تعداد وعده هاى مصرف غذا، تركيبات مواد غذايى مورد استفاده، ميزان تشكيل پلاك ميكروبى و ميزان استعداد ژنتيكى فرد قرار گيرد. مواد غذايى متوقف كننده پوسيدگى يا آن دسته كه توسط ميكروب هاى پلاك قابل سوخت و ساز نيستند ph بزاق را به پايين تر از ۵/۵ كاهش نمى دهند اين مواد شامل پروتئين هايى چون تخم مرغ، ماهى، گوشت، بعضى سبزيجات و آدامس هاى بدون قند هستند. شيرين كننده هاى غيركربوهيدراتى از قبيل ساخارين، سيكلامات ها و اسپارتام نيز جزء اين گروه هستند. بعضى از شواهد دال بر اين است كه گروه اخير به علت اينكه مواد مورد نياز را در اختيار استرپتوكوك قرار نمى دهند متوقف كننده پوسيدگى هستند.مواد غذايى ضدپوسيدگى، موادى هستند كه هنگام استفاده از آنها جذب غذا هاى اسيد و ژنتيك توسط باكترى ها مختل مى شود. الكل هاى پنج قندى جزء اين دسته محسوب مى شوندزيرا توسط آميلاز بزاق تجزيه نمى شوند. مكانيسم عمل آنها شامل فعاليت هاى ضدميكروبى عليه استرپتوكوك موتان است. تاثير آدامس از طريق ترشح بزاق است كه منجر به افزايش فعاليت خنثى سازى بزاق و در پى آن افزايش زدودن كربوهيدرات هاى تخمير شونده از سطح دندان مى شود. آدامس هاى بدون قند از طريق افزايش جريان بزاق در كاهش پوسيدگى موثر هستند. توصيه مى شود پس از غذا هاى حاضرى يا وعده هاى غذايى مورد استفاده قرار گيرند تا احتمال پوسيدگى را كاهش دهند در عين حال امكان معدنى شدن مجدد بخش هاى تخريب شده دندان نيز افزايش مى يابد. در واقع مكانيسم ضدپوسيدگى گزيليتول موجود در آدامس جايگزين شدن آن به جاى كربو هيدرات هاى تخميرشونده رژيم غذايى است. استرپتوكوك موتان قادر به متابوليزه كردن گزيليتول نيست. از ديگر مواد ضدپوسيدگى پنيرها مى توان از پنيرچدار و سوئيسى نام برد.
• عوامل موثر بر پوسيدگى زايى مواد غذايى
مواد حاوى كربوهيدرات هاى تخمير شونده نقش عمده اى در عمليات تخريبى باكترى ها در توليد پوسيدگى دارند. پوسيدگى زايى به اجزاى تشكيل دهنده ماده غذايى وابسته است به عبارتى به شكل تركيبات ماده غذايى و اينكه همراه با چه ماده ديگرى مورد استفاده قرارگيرد و مدت زمان تماس آن با دندان و تعداد دفعات مورد استفاده بستگى دارد.
شكل و فرم ماده غذايى و پايدارى آن نقش مهمى در ميزان پوسيدگى و كاهش ph دارد. شكل و فرم ماده غذايى مشخص كننده مدت زمان تماس آن در دهان با دندان ها است كه تاثيرگذار بر مدت كاهش ph يا روند توليد اسيد است. مايعات به سرعت از دهان شسته مى شوند و قابليت چسبندگى كمترى دارند و بالعكس مواد غذايى جامد مانند كراكر، چيپس، شيرينى ها و دانه هاى خوشبو كننده دهان كه حاوى قند هستند موجب افزايش زمان تماس دهان با قند مى شود. قوام ماده غذايى بر چسبندگى آن موثر است. مواد جويدنى مانند آدامس گرچه حاوى ميران قند بالايى است ولى تحريك توليد بزاق، چسبندگى كم نسبت به مواد جامد يا غذا هاى چسبنده مثل اسنك ها و كراكرها و چيپس ها كه ساكاروز كمى دارند، از ضرر كمترى برخوردارند. مواد غذايى حاوى درصد فيبر بالا به علت اينكه كربوهيدرات تخمير شونده كمى دارند نيز متوقف كننده پوسيدگى هستند مانند پاپ كورن (ذرت بوداده) و سبزيجات خام.
مواد نشاسته اى كه توسط آميلاز بزاق قابل تخمير هستند هرچه مدت ماندگاريشان در دهان بيشتر شود ميزان پوسيدگى زايى آنها افزايش مى يابد. هنگامى كه اين مواد بين دندان ها گير مى كنند فرصت بيشترى دارند تا توسط آميلاز بزاق هيدروليز شوند. تكنيك هاى بررسى شده بيانگر آن است كه برخى از باكترى ها نشاسته ها را سريعاً تخمير مى كنند و از طريق هيدروليز ناقص يا با كوچك كردن اندازه قطعات آنها باعث ايجاد پوسيدگى مى شوند. اگر چه آب نبات هاى حاوى قند باعث افزايش سريع در ميزان قند حفره دهانى مى شود كه توسط باكترى ها هيدروليز مى شود، ولى اثر اينها كوتاه مدت است. مواد غذايى حاوى كربوهيدرات ساده و دسرها (مانند چيپس سيب زمينى، نان خشك، شيرينى، كيك، نان روغنى شيرين )براى مدت طولانى غلظت قند دهان را به مرور افزايش مى دهند زيرا اين غذاها اغلب به سطوح دندان ها مى چسبند و نسبت به آب نبات ها مدت طولانى ترى دردهان باقى مى مانند.
در تركيبات غذايى محصولات لبنى به خاطر كلسيم، فسفر، قابليت پوسيدگى پايينى دارند. مطالعات نشان داده است كه پنير و شير وقتى با موادپوسيدگى زا مصرف مى شود به بافر كردن ph اسيد كمك مى كند. پنير بخصوص پنير چدار خصوصيات ضد پوسيدگى زايى دارد و ترشح بزاق را تحريك مى كند كه پلاك راكم كند. خوردن پنير با كربوهيدرات هاى قابل تخمير مثل دسر در انتهاى يك وعده غذا ممكن است پوسيدگى زايى غذا را كم كند. حبوبات كه مقدار قابل ملاحظه اى كربوهيدرات قابل تخمير ندارند و چربى و فيبر آنها زياد است پوسيدگى را متوقف مى كنند. غذا هاى پروتئينى مثل غذا هاى دريايى ماهى، گوشت و تخم مرغ و مرغ، همچنين چربى هايى مثل روغن مارگارين و كره نباتى پوسيدگى را متوقف مى كنند.
ترتيب خوردن و تركيبات غذايى روى پتانسيل ايجاد پوسيدگى موثر است. موز به علت اينكه حاوى كربوهيدرات قابل تخمير است با توجه به چسبنده بودن آن پوسيدگى زا است ولى وقتى با غلات و شير خورده مى شود كمتر ايجاد پوسيدگى مى كند. شير قابليت چسبندگى ميوه را كمتر مى كند. كلوچه خشك وقتى با پنير خورده مى شود كمتر پوسيدگى زا است تا زمانى كه به تنهايى خورده مى شود. مصرف پنير و شير در انتهاى وعده غذايى و يا چنانچه توام باكربوهيدرات استفاده شود به علت قابليت بافرى آنها ضمن مطبوع كردن غذا موجب كاهش پوسيدگى مى شود. مصرف مواد غذايى پوسيدگى زا توام با نوشابه احتمال توليد اسيد را افزايش مى دهد. زمانى كه يك كربوهيدرات قابل تخمير مصرف مى شود كاهش ph باعث تسريع در فعاليت تخريبى مى شود كه در ظرف ۱۵-۵ دقيقه شروع شده و تا ۳۰دقيقه اثر آن باقى مى ماند. وعده هاى خوراكى بين غذايى عمدتاً حاوى كربوهيدرات هاى قابل تخمير بالايى است كه اين امر احتمال ميزان پوسيدگى زايى آنها را به مراتب بيشتر از وعده هاى اصلى غذا در بردارد. خوردن چندين شيرينى در يك زمان كه به دنبالش مسواك بزنيد و دهان را با آب شست وشو دهيد كمتر پوسيدگى زاست تا اين كه در طول روز چندين بار و هر بار يك شيرينى بخوريد

---

 

[Sea Girl]

پاسخ : خمير دندان

شست وشوي دهان و دندان‌ها با آب بعد از خوردن غذا باعث خنثي شدن اسيد و کاهش باکتري‌ها مي‌شود.
دکتر سهيلا فرج نژاد در گفت وگو با خبرنگار بهداشت و درمان ايسنا واحد علوم پزشکي ايران گفت: دسترسي به همه سطوح دندان به منظور پاک کردن پلاک ميکروبي، مستلزم وقت کافي است که متاسفانه اکثر مردم فقط 45 تا 70 ثانيه صرف مسواک زدن مي‌کنند، اما لازم است روزي دو بار و هر بار 2 تا 3 دقيقه صرف مسواک زدن شود.
وي تصريح کرد: شست وشوي دهان با آب بعد از خوردن غذا نيز موجب خنثي شدن اسيد و کاهش باکتري‌ها مي‌شود. همچنين براي کاهش حساسيت دندان مي‌توان از خمير دندان‌هاي ضد حساسيت که در ترکيبات آنها فلورايد به کار رفته شد.
دکتر فرج نژاد افزود: فلورايد به صورت ترکيبي در طبيعت بوده و به راحتي جذب ميناي دندان ‌شده و در مواقع رشد دندان‌ها، مصرف فلورايد باعث مقاوم شدن دندان در برابر پوسيدگي‌ها مي‌شود.

 

[Sea Girl]

پاسخ : خمير دندان

رعایت بهداشت دهان و دندان مهم ترین عامل پیشگری از پوسیدگی دندان است



عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران گفت: با رعایت بهداشت می توان از پوسیدگی قسمت سخت دندان كه مینا نام دارد جلوگیری كرد.


دكتر محمد صادق آخوندی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی دانشگاه تهران در گفتگوی پزشكی شبكه خبر گفت: در زیر مینا بافت زنده عاج وجود دارد كه به مغز دندان منتهی می شود و شامل عروق و اعصاب و سلول های زنده است كه این بافت در صورت وجود مشكل به صورت درد و توسط اعصاب بروز می كند.
وی در مورد درد در مینای دندان تصریح كرد: برخی افراد در زمان مسواك زدن، نوشیدن آب گرم و خنك و خوردن ترشی و شیرینی دچار درد در مینای دندان می شوند كه یكی از دلایل آن مربوط به عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است و منجر به تحلیل لثه ها می شود و دندان ها حساس می شوند اما در صورتی كه بهداشت رعایت شود قابل درمان است.
آخوندی ادامه داد: هر فردی دو دوره دندانی دندان شیری و دائم را در زندگی تجربه می كند، رویش دندان های شیری تا حدود شش سالگی ادامه دارد و از شش تا 12 سالگی دندان های دائمی جایگزین دندان های شیری می شوند.
وی افزود: پوسیدگی دندان شیری در صورتی كه بهداشت دهان و دندان رعایت نشود می تواند عامل مهمی برای پوسیدن دندان های دائمی در بزرگسالی نیز باشد.
آخوندی اظهار داشت: پوسیدگی دندان به علت اسیدی بودن محیط دهان، عدم رعایت بهداشت و وجود میكروب ها در دهان است كه به صورت عادی در دهان همه افراد وجود دارد. مواد غذایی در دهان فعل و انفعالات شیمیایی دارند و در پی آن حالت اسیدی در دهان رخ می دهد و باعث می شود مینای دندان كه حاوی مواد معدنی است با این مواد تركیب شده به مرور باعث تخریب دندان می شود تا به عاج دندان می رسد و آن زمان پوسیدگی صورت گرفته است.
وی گفت: با رعایت بهداشت دهان و دندان، استفاده از نخ دندان برای زدودن ضایعات لای دندان ها و محدود كردن استفاده شیرینی می توان از پوسیدگی دندان جلوگیری كرد.

 

[Sea Girl]

پاسخ : خمير دندان

سلامت دندان شیری در کودکی ، ضامن سلامت دندان های دائمی در بزرگ سالی است
توجه به سلامت و بهداشت دندان‌های شیری در کودکان، ضامن حفظ سلامت دندانهای دائمی در دوران بزرگسالی است. به همین دلیل والدین باید به محض پدیدار شدن دندان های شیری کودکان ، نسبت به مراقبت بهداشتی آنها توجه نمایند .
اولین پوسیدگی‌هایی که در دندان‌های شیری پدید می‌آیند به علت استفاده کودکان از شیشه شیر و در مکیدن‌های طولانی مدت ایجاد می‌شود که به آن پوسیدگی شیشه شیر گفته می‌شود و مهمترین راه برطرف کردن آن، تمیز کردن سطح دندان‌های کودکان پس از مکیدن شیر و همچنین پس از استفاده از مواد قندی با استفاده از مسواک نرم یا گاز تمیز و همچنین خمیر دندان‌های خوش طعم و دهان شویه‌های بی ضرر مانند سرم فیزیولوژی می‌باشد که این کار مانع از تجمع اسیدهای مخرب روی سطح دندانها می‌شود.
دندان‌های شیری علاوه بر انجام نقش جویدن در سنین کودکی، وظیفه هدایت دندان‌های دائمی به محل صحیح خود را نیز به عهده دارند و چنانچه یک دندان شیری قبل از موعد افتادن طبیعی که معمولا بین ۶ تا ۱۲سالگی اتفاق می‌افتد، دچار پوسیدگی شده و از بین برود، هدایت دندان دائمی به جای صحیح خود مختل شده و سر آغاز ایجاد مشکلات بعدی دندان در دوران بزرگسالی خواهد بود.

 

[Sea Girl]

پاسخ : خمير دندان

نكاتي در مورد بهداشت دهان و جرم‌گيري دندانها

مطالعات دانشمندان چيني نشان مي‌دهد بيش از ‪ ۶۰‬درصد كساني كه براي اولين بار به دندان‌پزشك مراجعه مي‌كنند تا قبل از آن از جرم‌گيري و تميزكردن دندان‌ها توسط دندانپزشك به طور كاملا تخصصي بهره نبرده‌اند.
به گزارش پايگاه اينترنتي ‪ ، xinhua.com‬بسياري از افراد در حفظ بهداشت دهان و دندان تنبلي مي‌كنند و بسياري از اقدامات انجام شده براي حفظ سلامت دهان و دندان از نظر علمي صحيحي نيست.
كاربرد روش‌هاي غلط بيشتر به لثه آسيب مي‌رساند و بين دندان‌ها فاصله ايجاد مي‌كند. بسياري از اقدامات غير علمي بيشتر باعث درد دندان و تخريب لثه مي‌شود.
جرم‌گيري و تميز كردن دندان توسط دندان پزشك نه تنها آسيبي به دندان نمي رساند بلكه باعث تقويت دندان و پيشگيري از بيماري‌هاي دندان و لثه مي شود.
هر شش ماه يك بار بايد با مراجعه به دندان پزشك دندانها را بطور كامل جرم‌گيري كرد.
تميز كردن ناقص دندان‌ها مي‌تواند سلامت دندان و لثه را به مخاطره اندازد و حتي زمينه را براي ابتلا به عفونت‌هاي دهاني آماده سازد.

---

 

[Sea Girl]

پاسخ : خمير دندان

یک فوق تخصص گوارش و کبد:
مصرف مواد نشاسته دار به رفع بوی بد دهان کمک می‌کند
یک فوق تخصص گوارش و کبد گفت:«برای رفع بخشی از بوی بد دهان باید استفاده از مواد غذایی حاوی قندهای غیرساده و ترکیبی چون مواد نشاسته دار را جایگزین قندهای ساده کنیم.»

شهرام آگاه در گفتگو با سلامت نیوز با اشاره به دغدغه افراد روزه‌دار برای رفع بوی نامطلوب دهانشان در ماه رمضان اظهار داشت:«بیماری‌های حفره دهان و دندان و سینوسها، اختلالات دستگاه گوارش، بیماری‌های عضوی مانند نارسایی کلیه و کبد و برخی اختلالات متابولیک موجب ایجاد بوی بد دهان می‌شوند.»
وی افزود:«زمانی که فردی با مشکل بوی بد دهان به پزشک معالج خود مراجعه می‌کند در مرحله نخست به بررسی سابقه بیماری‌های عضوی این شخص چون نارسایی‌های کبد و کلیه پرداخته می‌شود و پس از آن نیز بیماری‌های حفره دهان و دندان چون سینوزیت وعفونت های مزمن دندان و لثه مورد بررسی قرار می‌گیرد.»
این فوق تخصص گوارش و کبد اظهار داشت:«البته در برخی از موارد استعمال سیگار و مصرف الکل نیز در ایجاد بوی بد دهان موثر است.»
وی با بیان این مطلب که رفلاکس معده و یا کیسه صفرا نیز در تولید بوی نامطلوب دهان بی تاثیر نیست،تصریح کرد:«پزشک معالج افرادی که از بوی بد دهان در هنگام گرسنگی ابراز نارضایتی می‌کنند باید ابتدا به بررسی سابقه احتمالی بیماری‌های ذکر شده بپردازد که ارزیابی شرح حال بیمار، معاینه فیزیکی و انجام برخی تست‌های آزمایشگاهی کمک موثری به صحت این ارزیابی می‌کند.»
آگاه ادامه داد: «بدن افراد روزه‌دار چند ساعت پس از صرف سحری اقدام به استفاده از قندهای موجود در خون این افراد می‌کند و پس از اتمام این قندها به سراغ چربیها و پروتیئنهای موجود در بدن می‌روند.»
وی گفت:«شیوه مصرف چربیها و پروتینها در بدن موجب تولید ماده‌ای با عنوان کتون می‌شود که مقداری از این ماده در حین پدیده بازدم دفع می‌شود و بوی بد دهان نیز از این فعل و انفعالات ناشی خواهد شد.»
این فوق تخصص گوارش و کبد اظهار داشت:«البته تولید ماده کتون در افرادی که سابقه ابتلا به بیماری‌های مورد اشاره را نداشته باشند تا حدودی طبیعی است اما می‌توان با استفاده از روش‌های علمی و استفاده از یک رژیم غذایی مناسب تولید آن را تا حدودی کاهش داد.»
وی تاکید کرد:«قندهای ساده در فعل و انفعالات بدن به سرعت سوخته می‌شوند و روند تولید کتون از چربیها و پروتینها تسریع پیدا می‌کند این در حالی است که روند سوختن مواد قندی ترکیبی دیرتر صورت می‌پذیرد و فرد علاوه بر احساس گرسنگی کمتر، مشکل چندانی با بوی بد دهان خود نیز نخواهد داشت.»

---

 

[Sea Girl]

پاسخ : خمير دندان

بي توجهي به بهداشت دهان و دندان زمينه ساز ابتلا به انواع بيماري هاست
؛ بيش از٩٥ درصد ايرانيان به بهداشت دهان و دندان اهميت نمي دهند. دكتر علي يزداني، رئيس انجمن دندان پزشكي ايران، با اعلام اين مطلب در آستانه روز دندان پزشكي مي گويد: با رويه موجود،در صورت بي توجهي به فرهنگ سازي در اين مورد حتي صرف بودجه كل كشور براي اين منظور بي نتيجه خواهد بود.دهان به عنوان دروازه ورود به بدن تاثير بسيار مهمي در سلامت كلي انسان دارد، در واقع طبق يافته هاي علمي، يكي از دلايل عمده افزايش بيماري هاي قلبي، كلسترول بد خون و بيماري هاي گوارشي در ايران ناشي از پوسيدگي دندان و بيماري هاي لثه است.در واقع بايد با يك برنامه ريزي درازمدت در راستاي اصلاح بنيادي رژيم غذايي از مصرف نوشابه، چيپس، موادقندي و فست فودها به سمت استفاده از موادغذايي سالم، سبزيجات و ميوه جات حركت كرد.متاسفانه رژيم غذايي رايج شده در جامعه كه تلفيق نامناسبي از غذاهاي داخلي و خارجي و نيز غذاها و خوراكي هاي حاوي نشاسته و قند مي باشد، باعث شيوع پوسيدگي دندان و التهاب و ناراحتي لثه در كشور شده است تا حدي كه بر اساس آمارهاي موجود، پوسيدگي دندان در كودكان زير ١٢ سال در ايران ٢ برابر ديگر كشورهاست.علت ايجاد پوسيدگي، تخمير مواد قندي به وسيله ميكروب هاي موجود در دهان و توليد اسيد مي باشد. به گفته دكتر يزداني، با وجود آن كه در كشورهاي پيشرفته استاندارد زمان مراجعه به دندان پزشك هر ٦ ماه يك بار است، در كشور ما، مردم به طور متوسط هر ٣ سال يك بار آن هم به دليل مشكلات پيش آمده به دندان پزشك مراجعه مي كنند. متخصص ترميمي دندان مي افزايد: با توجه به رژيم غذايي نامطلوب و استفاده نكردن از مسواك و نخ دندان در ايران، حتي اگر تمام بودجه مملكت نيز به اين امر اختصاص يابد، بازهم مشكل بيماري هاي دهان و دندان در كشور رفع نخواهد شد. مردم اعتقاد دارند كه هزينه خدمات دندان پزشكي بسيار بالاست ولي با اين وجود از دندان هايشان محافظت نمي كنند؛ در حالي كه تنها با استفاده درست و به موقع از مسواك و نخ دندان، به ميزان ٧٠ تا ٨٠ درصد از ابتلا به بيماري هاي دهان و دندان كاسته مي شود. دكتر يزداني توضيح مي دهد: ما در زمينه دندان پزشكي نياز به آزمون و خطا نداريم، چرا كه الگوهاي بسياري در كشورهاي پيشرفته در اين زمينه وجود دارد. بيشتر مردم ما بعد از سن ٣٠ سالگي به نحوي سعي مي كنند با مشكل پوسيدگي دندان خود كنار بيايند و به جاي برطرف كردن ريشه اي مشكل، با مصرف قرص هاي مسكن به هنگام درد، درمان آن را به عقب بيندازند. هر كودك ايراني در پايان ٣سالگي، ٢ دندان پوسيده دارد؛ در حالي كه دندان هاي شيري علاوه بر اين كه در عمل جويدن و تسهيل كار دستگاه هاضمه، زيبايي و نحوه حرف زدن در دوران كودكي تاثير مي گذارد تا حد زيادي تضمين كننده سلامت، نظم و زيبايي دندان هاي دائمي مي باشد. رئيس انجمن دندان پزشكي ايران با اشاره به اين مسئله مي گويد: دندان هاي شيري به اندازه دندان هاي دائمي مهم است. همچنين اولين دندان دائمي كه در مي آيد و به دندان ٦ معروف است، به نوعي الگوي ديگر دندان ها در رويش محسوب مي شود و بر هورمون رشد ديگر دندان ها تاثير مي گذارد. در نتيجه پوسيدگي آن در الگوي رويش ديگر دندان ها هم ايجاد اشكال مي كند و موجب رويش نامناسب دندان ها مي شود و بعدها در جويدن غذا و حتي نحوه حرف زدن تاثير خواهد گذاشت. اگر به دنبال بهداشت دهان و دندان به طور اصولي نرويم و رژيم غذايي رايج شده در جامعه را اصلاح نكنيم، حتي اختصاص بودجه و صرف هزينه هاي بالا نيز نمي تواند وضعيت را بهبود ببخشد. آمار dms در ايران ( وجود دندان پرشده يا پوسيده) بيش از ٢برابر آمار جهاني است. اين آمار در ايران بيش از ٤ درصد و در كشورهاي پيشرفته كمتر از ٢درصد مي باشد كه اين مسئله براي كشور يك فاجعه محسوب مي شود.ما حتي به عنوان مسلمان اگر معمولي ترين دستور بهداشتي اسلام را در اين زمينه رعايت كنيم، سلامت دندان هايمان تضمين خواهد شد. بايد توجه داشت كه صرفا توجه به مسواك زدن هنگام صبح و بي توجهي به لزوم مسواك زدن پيش از خواب شبانه، هيچ فايده اي براي سلامت دندان نخواهد داشت. به گفته دكتر يزداني، پوسيدگي دندان و عفونت لثه از جمله عوامل مهم در ايجاد بيماري هاي دريچه اي قلب،گوارشي و روماتيسم قلبي مي باشد؛ حتي تحقيقات علمي ثابت كرده است كه ناراحتي ها و عفونت هاي لثه باعث بالا رفتن كلسترول بد خون مي شود كه رسوب آن ها در ديواره رگ ها به بروز سكته قلبي مي انجامد. دكتر اميررضا ركن، عضو هيئت علمي دانشگاه تهران و متخصص جراحي لثه، در مورد پلاك هاي ميكروبي و ايجاد جرم دندان مي گويد: اگر به طور مداوم و صحيح مسواك زده نشود، روي دندان ها را لايه اي از ميكروب ها و موادغذايي باقي مانده مي گيرد كه درصورت تميز نشدن، اين پلاك ها محكم و سخت مي شود و جرم را به وجود مي آورد.پلاك ميكروبي نه تنها باعث پوسيدگي دندان مي شود، بلكه فعاليت ميكروب هاي موجود در آن باعث آسيب به لثه و التهاب در ناحيه لثه نيز خواهد شد.پلاك هاي ميكروبي ضخيم شده تحت تاثير كلسيم بزاقي مي تواند به موادمعدني موجود در دندان اتصال يابد. جرم هاي تشكيل شده به حدي قوي است كه فقط با ابزار دندان پزشكي قابل جدا شدن مي باشد و مسواك نمي تواند آن ها را از بين ببرد. برخلاف تصور عامه جرم گيري نه تنها مشكلي براي ميناي دندان ايجاد نمي كند، بلكه براي جلوگيري از پوسيدگي توصيه مي شود. به گفته دكتر ركن، علت تجمع جرم درپشت دندان هاي فك پاييني وجود غده ترشح كننده بزاق در زير زبان است كه اين غده بيشتر بزاق مولكولي و چسبنده ايجاد مي كند و در صورتي كه مسواك اين بخش از دندان ها را به درستي تميز نكند، تجمع پلاك ميكروبي و درنتيجه جرم بيشتر خواهد شد.وي مي افزايد: استفاده از سفيدكننده هاي دنداني براي دندان هاي سالم توصيه نمي شود، زيرا رنگ دندان داراي تنوع زيادي است.بهتر است افرادي از اين سفيدكننده ها استفاده كنند كه داراي مشكل مادرزادي خاصي هستند. از سوي ديگر بايد توجه داشت كه اين سفيدكننده ها تاثير دائمي ندارد بلكه پس از مدتي اثر آن از بين مي رود و شخص به استفاده مجدد از ماده سفيدكننده نياز پيدا مي كند.به گفته دكتر ركن، هر چند هنوز در ايران به دستاورد دندان پزشكي قابل توجهي كه در جهان مطرح شود، نرسيده ايم ولي بهترين و پيشرفته ترين درمان هاي دندان پزشكي،ترميمي و زيبايي در كشورمان انجام مي شود كه حتي باعث جذب بيمار از كشورهاي ديگر شده است.رئيس انجمن دندان پزشكي ايران نيز علت سالم بودن دندان هاي اجدادمان تا سنين كهولت را رژيم غذايي صحيح آن هاعنوان مي كند و مي گويد: شكر و قند دشمن اصلي دندان هاست كه در حال حاضر با مصرف انواع شكلات و شيريني ها به وفور وارد بدن مي شود. در حالي كه قديمي ترها علاوه بر استفاده از كربوهيدرات ها و سبزيجات و مصرف ميوه ها وسبزيجاتي مثل هويج و سيب، از شيريني بسيار كم استفاده مي كردند و فشار عصبي كمتري را نيز متحمل مي شدند. چرا كه استرس نيز بر سلامت دندان تاثير مي گذارد. دكتر يزداني مي افزايد: اگر در ابتداي هر سال به دانش آموزان مسواك وخميردندان داده شود و والدين نيز هر شب قبل از خواب مسواك بزنند، كودكان به استفاده از مسواك ترغيب مي شوند و فرهنگ رعايت بهداشت دهان و دندان نهادينه مي شود. در حال حاضر با گريزان بودن مردم ما از مسواك زدن، وضعيت بهداشت دهان و دندان در كشورمان بحراني و آمار پوسيدگي دندان بسيار بالاست. البته اكنون بحث بهداشت دهان و دندان بيش از گذشته از سوي مردم جدي گرفته مي شود. در واقع مردم اغلب مسواك مي زنند ولي مدت آن به حدي كوتاه است كه تاثير بسيار كمي دارد و متاسفانه نخ دندان هم به ندرت استفاده مي شود. تجمع پلاك ميكروبي بدترين دشمن دندان است كه با همين وسايل مكانيكي بسيار پيش پا افتاده قابل رفع است. استفاده از محلول هاي شست وشو و نمك خوب است ولي بايد توجه داشت كه هيچ كدام جاي مسواك را نمي گيرد و از اين مواد بايد بعد از مسواك زدن استفاده كرد. يك مسواك خوب بايد نرم و يك خمير دندان خوب بايد داراي فلورايد وميزان بسيار كمي مواد ساينده باشد.به عبارت ديگر مواد ساينده نبايد به صورت شن ريز در زير دندان حس شود.دكتر يزداني مي گويد: در حال حاضر از ليزر در سفيد كردن، برش لثه، تراش دندان و ترميم ضايعات دنداني استفاده مي شود ولي كاربرد آن بيشتر در حد تحقيقاتي است.وي مي افزايد: ليزر عاملي براي كسب درآمد بيشتر توسط بعضي دندان پزشكان شده است و جنبه تبليغاتي دارد، چون مي توان به جاي آن، از وسايل بسيار ساده تر با همان كاركرد و هزينه پايين تر استفاده كرد. دكتر يزداني تاثير رعايت بهداشت دهان و دندان بر سلامت روح و جسم را بسيار مهم مي داند و مي افزايد: دهان دروازه بدن است و بسياري از عفونت ها وضايعات در محيط دندان مي تواند براي ديگر اعضاي بدن، مشكلات متعددي ايجاد كند، به عنوان مثال عفونت هاي دهان و لثه مي تواند بر كاركرد قلب و به ويژه دريچه هاي آن تاثير بسيار نامطلوبي داشته باشد. باكتري استرپتوكوك كه عامل عفونت هاي دنداني است مي تواند روي دريچه هاي قلب بنشيند و باعث بروز ضايعات شديد در اين ناحيه شود.
مسئله مهم ديگر آن است كه عفونت ناشي از آبسه دندان مي تواند در ناحيه سر و گردن منتشر و منجر به بروز بيماري در اين ناحيه شود؛حتي در مواردي خفگي يا مننژيت (عفونت پرده هاي مغز) هم ديده شده است.
در مجموع نگهداري ومراقبت از دندان ها مي تواند در طولاني شدن عمر و داشتن بدن سالم موثر باشد.دكتر يزداني در مورد نوع تغذيه مناسب براي حفظ سلامت دندان ها مي گويد: غذاها و موادخوراكي نرم به دندان ها مي چسبد و صدمات زيادي به دندان ها وارد مي كند بنابراين گنجاندن غذاها و ميوه جات سخت مثل سيب و هويج در رژيم غذايي روزانه در سلامت دندان بسيار موثر است ولي بايد توجه داشت جاي مسواك و نخ دندان را نمي گيرد.به عنوان مثال شيريني موجود در چاي شيرين به تنهايي مي تواند در طول يك روز تاثيرات بسيار مخربي بر دندان ها بگذارد.استفاده از آدامس هاي بدون قند پس از خوردن غذا نيز براي جلوگيري از پوسيدگي توصيه مي شود.

---

 

[Sea Girl]

پاسخ : خمير دندان

نقش تغذیه در سلامت دهان
آشامیدنى ها و تعداد وعده هاى غذایى با تاثیرى که بر روى میکروب هاى موجود در محیط دهان مى گذارند، نقش مهمى را درتکامل دندان و لثه و همین طور نسوج و ساختار استخوانى محیط دهان و همچنین پیشگیرى از انواع بیمارى هاى دهاندارند که عمدتاً این تاثیرات به شکل سیستمیک است. کمبود ویتامین هاى b ،b12، c، ریبوفلاوین، فولات ها و مواد معدنى چون روى، آهن و در کاهش روند ترمیم نسوج دهانى موثرند. به همان نسبت که کمبود مواد یادشده در شکل گیرى و سلامت دهانموثر است متقابلاً شکل و سلامت حفره دهان نیز در دریافت مواد فوق و استفاده از آنها نقش دارند یا به عبارتى مى توان گفت این دو وضعیت به گونه اى به هم وابسته اند. بیمارى هاى دهان عمدتاً در پى پوسیدگى دندان ها ایجاد مى شود. فقدان یک یا چند دندان و یا بى دندانى کامل در بیماران بالاى ۶۵ سال رایج است که این خود تاثیر بسزایى در تغذیه این دسته از افراد دارد که علاوه برآن باعث اخلال در رشد، تکامل، بقا و ساختار حفره دهانى مى شود. جزئیات اشاره شده در ذیل بخشى از این مشکلات را مطرح مى سازد. بیمارى هاى پریودنتال به صورت یک بیمارى موضعى و سیستمیک محسوب مى شود. کمبود موادى مانند ویتامین هاى a ،c، e، فولات ها و بتاکاروتن و املاح معدنى چون کلسیم، فسفر و روى در ایجاد بیمارى یادشده نقش موثرى دارند. سرطان هاى دهان که اغلب در اثر استفاده بیش از حد در مصرف تنباکو و الکل رخ مى دهد با اینکه از سویى باعث افزایش نیاز به کسب انرژى و مصرف مواد غذایى در بیمار مى شود از طرف دیگر مشکل توانایى در خوردن و تغذیه را براى وى به ارمغان مى آورد که این عمدتاً مى تواند ناشى از روش هاى درمانى مانند جراحى ها، رادیوتراپى، شیمى درمانى و سایر موارد درمانى باشد. از بیمارى هاى حاد و مزمن دیگرى که مى توانند در توانایى خوردن تاثیر منفى داشته باشند مى توان به دیابت کنترل نشده اشاره کرد که توام با سندرم سوزش زبان، برفک و خشکى دهان است همچنین مشکلات دهانى ناشى از نقص سیستم ایمنى از قبیل سندرم اکتسابى نقص ایمنى (ایدز) است.
• نقش تغذیه در تکامل دندان
تکامل دندان هاى شیرى در ماه دوم و سوم جنینى آغاز مى شود و معدنى شدن آنها در ماه چهارم جنینى تا دهه اول زندگى فرد ادامه دارد. مواد غذایى که جنین از مادر دریافت مى نماید نقش موثرى در تشکیل و تکامل ساختار دندان ها در مرحله قبل از رویش آنها دارد. تشکیل دندان ها با معدنى شدن ماتریکس پروتئینى آنها همراه است. در عاج، پروتئین به صورت الیاف کلاژن هستند که براى ساخت آنها وجود ویتامین c ضرورى است و یتامین d جزء اساسى جهت تشکیل بلور هاى هیدروکسى آپاتیت از کلسیم و فسفر است، فلوراید نیز با اضافه شدن روى بلور هاى هیدروکسى آپاتیتیک لایه مقاوم به پوسیدگى را روى دندان ها ایجاد مى کند. تغذیه و رژیم غذایى در تمام مراحل تکامل، رویش و بقاى دندان موثر است. پس از رویش تغذیه نقش موثر و مداومى در تکامل و تقویت و معدنى شدن مینا و بقیه اجزاى دندان دارد. نقش موضعى مواد غذایى مصرفى به ویژه از طریق کربوهیدرات هاى تخمیرشدنى و تعداد دفعات مصرف غذا که در پى آن تولید اکسید هاى آلى توسط باکترى هاى دهان از این مواد موجب پوسیدگى مى شود را نباید فراموش کرد که در طول زندگى فرد رژیم غذایى نقش موثرى را در دندان ها، استخوان ها، پایدارى نسوج دهان و مقاومت در مقابل عفونت و افزایش عمر دندان ها دارد.
• پوسیدگى دندانى
پوسیدگى دندان یکى از رایج ترین بیمارى هاى عفونى است و براساس گزارشات پنج برابر رایج تر از آسم است. در نتیجه تقریباً ۲۰درصد تا ۵۰درصد بچه هاى ایالات متحده ۸۰درصد دندان هایشان پوسیده است. بررسى پوسیدگى دندان ها نشان مى دهد که بچه هایى که والدین آنها حداقل تا لیسانس تحصیل کرده اند کمتر از بچه هایى که والدین آنها کمتر از لیسانس هستند به پوسیدگى دندان ها مبتلا هستند. ایجاد پوسیدگى به عواملى چون ترکیبات مینا و عاج، محل قرارگیرى دندان ها، نوع و میزان بزاق، وجود شیارها و حفرات در تاج دندان بستگى دارد و ترکیبات بزاق را هم باید به آن اضافه کرد. بزاق هاى الکالوئیدى اثر پیشگیرانه دارند به همان میزان که بزاق اسیدى موجب افزایش خطر پوسیدگى مى شود روش زندگى نیز در این پدیده موثر است. اینکه نقش جداگانه اى براى عوامل تغذیه خانوادگى، الگوى تغذیه با عوامل ژنتیکى در عین مطرح بودن قائل باشیم کار دشوارى است. باکترى ها عامل اساسى در ایجاد پوسیدگى هستند.
• عوامل تغذیه اى موثر بر ایجاد پوسیدگى
تعداد دفعات مصرف کربوهیدرات هاى قابل تخمیر، نوع تغذیه، تعداد دفعات غذا خوردن، ترکیبات مواد غذایى و آشامیدنى، مدت زمان تماس دندان با مواد غذایى و آشامیدنى. کربوهیدرات هاى قابل تخمیر ماده ایده آل براى باکترى ها هستند و فرآورده هاى اسیدى ناشى از آنها موجب کاهش ph بزاق به پایین تر از ۵/۵ مى شوند که زمینه مناسب را براى تولید پوسیدگى فراهم مى آورند. مواد قندى تخمیر شونده در چهار گروه از شش گروه مواد غذایى موجود هستند. ۱- حبوبات۲- میوه ها۳ - فرآورده هاى لبنى۴ - مواد قندى. با وجود اینکه بعضى سبزیجات نیز شامل مواد قندى تخمیر شدنى هستند ولى گزارشى مبنى بر پوسیدگى زایى آنها ارائه نشده است. موادى چون نشاسته که بالقوه داراى قابلیت تخمیر هستند موجب کاهشph بزاق به کمتر از ۵/۵ مى شود. بیسکویت، کراکر، چیپس، نان و انواع میوه ها (تازه، خشک و کمپوت) و همچنین آب میوه ها نیز پوسیدگى زا هستند.

تمایز بین مواد پوسیدگى زا، متوقف کننده پوسیدگى و ضدپوسیدگى بسیار بااهمیت است. نتایج مطالعات نشان داده است که میزان اسیدى که از تخمیر مواد غذایى توسط باکترى ها ایجاد مى شود به اندازه قندى که در آن ماده وجود دارد بستگى دارد. پوسیدگى زایى همچنین مى تواند تحت تاثیر عوامل دیگرى مانند حجم و میزان بزاق تولید شده در فرد، تعداد وعده هاى مصرف غذا، ترکیبات مواد غذایى مورد استفاده، میزان تشکیل پلاک میکروبى و میزان استعداد ژنتیکى فرد قرار گیرد. مواد غذایى متوقف کننده پوسیدگى یا آن دسته که توسط میکروب هاى پلاک قابل سوخت و ساز نیستند ph بزاق را به پایین تر از ۵/۵ کاهش نمى دهند این مواد شامل پروتئین هایى چون تخم مرغ، ماهى، گوشت، بعضى سبزیجات و آدامس هاى بدون قند هستند. شیرین کننده هاى غیرکربوهیدراتى از قبیل ساخارین، سیکلامات ها و اسپارتام نیز جزء این گروه هستند. بعضى از شواهد دال بر این است که گروه اخیر به علت اینکه مواد مورد نیاز را در اختیار استرپتوکوک قرار نمى دهند متوقف کننده پوسیدگى هستند.مواد غذایى ضدپوسیدگى، موادى هستند که هنگام استفاده از آنها جذب غذا هاى اسید و ژنتیک توسط باکترى ها مختل مى شود. الکل هاى پنج قندى جزء این دسته محسوب مى شوندزیرا توسط آمیلاز بزاق تجزیه نمى شوند. مکانیسم عمل آنها شامل فعالیت هاى ضدمیکروبى علیه استرپتوکوک موتان است. تاثیر آدامس از طریق ترشح بزاق است که منجر به افزایش فعالیت خنثى سازى بزاق و در پى آن افزایش زدودن کربوهیدرات هاى تخمیر شونده از سطح دندان مى شود. آدامس هاى بدون قند از طریق افزایش جریان بزاق در کاهش پوسیدگى موثر هستند. توصیه مى شود پس از غذا هاى حاضرى یا وعده هاى غذایى مورد استفاده قرار گیرند تا احتمال پوسیدگى را کاهش دهند در عین حال امکان معدنى شدن مجدد بخش هاى تخریب شده دندان نیز افزایش مى یابد. در واقع مکانیسم ضدپوسیدگى گزیلیتول موجود در آدامس جایگزین شدن آن به جاى کربو هیدرات هاى تخمیرشونده رژیم غذایى است. استرپتوکوک موتان قادر به متابولیزه کردن گزیلیتول نیست. از دیگر مواد ضدپوسیدگى پنیرها مى توان از پنیرچدار و سوئیسى نام برد.
• عوامل موثر بر پوسیدگى زایى مواد غذایى
مواد حاوى کربوهیدرات هاى تخمیر شونده نقش عمده اى در عملیات تخریبى باکترى ها در تولید پوسیدگى دارند. پوسیدگى زایى به اجزاى تشکیل دهنده ماده غذایى وابسته است به عبارتى به شکل ترکیبات ماده غذایى و اینکه همراه با چه ماده دیگرى مورد استفاده قرارگیرد و مدت زمان تماس آن با دندان و تعداد دفعات مورد استفاده بستگى دارد.
شکل و فرم ماده غذایى و پایدارى آن نقش مهمى در میزان پوسیدگى و کاهش ph دارد. شکل و فرم ماده غذایى مشخص کننده مدت زمان تماس آن در دهان با دندان ها است که تاثیرگذار بر مدت کاهش ph یا روند تولید اسید است. مایعات به سرعت از دهان شسته مى شوند و قابلیت چسبندگى کمترى دارند و بالعکس مواد غذایى جامد مانند کراکر، چیپس، شیرینى ها و دانه هاى خوشبو کننده دهان که حاوى قند هستند موجب افزایش زمان تماس دهان با قند مى شود. قوام ماده غذایى بر چسبندگى آن موثر است. مواد جویدنى مانند آدامس گرچه حاوى میران قند بالایى است ولى تحریک تولید بزاق، چسبندگى کم نسبت به مواد جامد یا غذا هاى چسبنده مثل اسنک ها و کراکرها و چیپس ها که ساکاروز کمى دارند، از ضرر کمترى برخوردارند. مواد غذایى حاوى درصد فیبر بالا به علت اینکه کربوهیدرات تخمیر شونده کمى دارند نیز متوقف کننده پوسیدگى هستند مانند پاپ کورن (ذرت بوداده) و سبزیجات خام.
مواد نشاسته اى که توسط آمیلاز بزاق قابل تخمیر هستند هرچه مدت ماندگاریشان در دهان بیشتر شود میزان پوسیدگى زایى آنها افزایش مى یابد. هنگامى که این مواد بین دندان ها گیر مى کنند فرصت بیشترى دارند تا توسط آمیلاز بزاق هیدرولیز شوند. تکنیک هاى بررسى شده بیانگر آن است که برخى از باکترى ها نشاسته ها را سریعاً تخمیر مى کنند و از طریق هیدرولیز ناقص یا با کوچک کردن اندازه قطعات آنها باعث ایجاد پوسیدگى مى شوند. اگر چه آب نبات هاى حاوى قند باعث افزایش سریع در میزان قند حفره دهانى مى شود که توسط باکترى ها هیدرولیز مى شود، ولى اثر اینها کوتاه مدت است. مواد غذایى حاوى کربوهیدرات ساده و دسرها (مانند چیپس سیب زمینى، نان خشک، شیرینى، کیک، نان روغنى شیرین )براى مدت طولانى غلظت قند دهان را به مرور افزایش مى دهند زیرا این غذاها اغلب به سطوح دندان ها مى چسبند و نسبت به آب نبات ها مدت طولانى ترى دردهان باقى مى مانند.
در ترکیبات غذایى محصولات لبنى به خاطر کلسیم، فسفر، قابلیت پوسیدگى پایینى دارند. مطالعات نشان داده است که پنیر و شیر وقتى با موادپوسیدگى زا مصرف مى شود به بافر کردن ph اسید کمک مى کند. پنیر بخصوص پنیر چدار خصوصیات ضد پوسیدگى زایى دارد و ترشح بزاق را تحریک مى کند که پلاک راکم کند. خوردن پنیر با کربوهیدرات هاى قابل تخمیر مثل دسر در انتهاى یک وعده غذا ممکن است پوسیدگى زایى غذا را کم کند. حبوبات که مقدار قابل ملاحظه اى کربوهیدرات قابل تخمیر ندارند و چربى و فیبر آنها زیاد است پوسیدگى را متوقف مى کنند. غذا هاى پروتئینى مثل غذا هاى دریایى ماهى، گوشت و تخم مرغ و مرغ، همچنین چربى هایى مثل روغن مارگارین و کره نباتى پوسیدگى را متوقف مى کنند.
ترتیب خوردن و ترکیبات غذایى روى پتانسیل ایجاد پوسیدگى موثر است. موز به علت اینکه حاوى کربوهیدرات قابل تخمیر است با توجه به چسبنده بودن آن پوسیدگى زا است ولى وقتى با غلات و شیر خورده مى شود کمتر ایجاد پوسیدگى مى کند. شیر قابلیت چسبندگى میوه را کمتر مى کند. کلوچه خشک وقتى با پنیر خورده مى شود کمتر پوسیدگى زا است تا زمانى که به تنهایى خورده مى شود. مصرف پنیر و شیر در انتهاى وعده غذایى و یا چنانچه توام باکربوهیدرات استفاده شود به علت قابلیت بافرى آنها ضمن مطبوع کردن غذا موجب کاهش پوسیدگى مى شود. مصرف مواد غذایى پوسیدگى زا توام با نوشابه احتمال تولید اسید را افزایش مى دهد. زمانى که یک کربوهیدرات قابل تخمیر مصرف مى شود کاهش ph باعث تسریع در فعالیت تخریبى مى شود که در ظرف ۱۵-۵ دقیقه شروع شده و تا ۳۰دقیقه اثر آن باقى مى ماند. وعده هاى خوراکى بین غذایى عمدتاً حاوى کربوهیدرات هاى قابل تخمیر بالایى است که این امر احتمال میزان پوسیدگى زایى آنها را به مراتب بیشتر از وعده هاى اصلى غذا در بردارد. خوردن چندین شیرینى در یک زمان که به دنبالش مسواک بزنید و دهان را با آب شست وشو دهید کمتر پوسیدگى زاست تا این که در طول روز چندین بار و هر بار یک شیرینى بخورید.

پروسه پوسیدگى با تولید اسید شروع مى شود و ناشى از متابولیسم باکترى ها در پلاک دندانى است. پلاک یک توده بى رنگ و چسبناک از میکروارگانیسم ها و پلى ساکاریدها است که در اطراف دندان تشکیل مى شود و به دندان ها و لثه ها مى چسبد و این خود باکترى تولید کننده اسید را مى پرورد و محصولات آلى ناشى از سوخت و ساز آنها را در تماس با سطح دندان نگه مى دارد. چندین دسته از نوشیدنى ها شامل نوشیدنى هاى سبک، نوشابه هاى انرژى زا، آب میوه و نوشابه هاى حاوى مکمل هاى حاوى ویتامین c داراى میزان بالایى از اسید است. بنابراین مى تواند یک ph اسیدى ایجاد کند.
• انواع پوسیدگى
اگر چه در کل شیوع پوسیدگى در ایالات متحده کاهش یافته ولى با این حال بیش از ۱۷ درصد بچه هاى سنین ۲ تا ۴ سال پوسیدگى دندان دارند. مطابق بررسى هاى تغذیه اى و معاینات ادوارى بیش از ۵۰ درصد کودکان تا ۸ سالگى پوسیدگى داشتند. از پوسیدگى هاى ریشه روى سطح ریشه دندان هاى دائمى به دنبال عقب نشینى لثه رخ مى دهند که این مسئله در معاینات افراد مسن به چشم مى خورد. فاکتور اولیه در ایجاد پوسیدگى ریشه عقب نشینى لثه است که اغلب ناشى از بیمارى لثه است که در این حالت ریشه هاى عریان بسیار مستعد به پوسیدگى هستند. فاکتور هاى دیگرى که به افزایش شیوع این پوسیدگى ارتباط دارد، سن، فقدان فلوراید موجود در آب، بهداشت ضعیف دهان و خوردن مکرر کربوهیدرات هاى قابل تخمیر است. درمان پوسیدگى ریشه شامل ترمیم دندان و مشاوره تغذیه است. پوسیدگى ریشه یک بیمارى عفونى دندان است که در بالغین مسن تر بیشتر مشاهده مى شود زیرا این جمعیت دندان هاى طبیعى خود را در مدت بیشترى نگه داشته اند.
• فلوراید
فلوراید ماده اولیه ضد پوسیدگى است که به صورت سیستمیک و موضعى به کار مى رود و به عنوان یک معیار مطمئن و موثر جوامع بشربراى کاهش شیوع و وقوع پوسیدگى هاى دندان است. در سال ۱۹۴۶تا ۱۹۷۹ افزودن فلوراید به آب به تنهایى ۴۰ درصد تا ۶۰ درصد موجب کاهش شیوع پوسیدگى در افرادى که از این آب استفاده کرده اند، شد. افزودن فلوراید به آب از سال ۱۹۷۹تا ۱۹۸۹ ۳۰،درصد شیوع پوسیدگى را کاسته است. به کارگیرى فلوراید روى پیشگیرى از پوسیدگى به صورت افزودن فلوراید به آب، خمیر دندان ها و دهانشویه ها همچنین استفاده ازنوشیدنى هایى با آب داراى فلورید انجام مى شود.
سه مکانیسم اولیه عمل فلوراید روى دندان ها به این قرار است. اولاً وقتى با مینا و عاج تماس مى یابد با کلسیم و فسفر موجود در آنها فلوروآپاتیت را تشکیل مى دهد و این ترکیبى است که نسبت به هیدروکسى آپاتیت به اسید مقاوم تراست. فلوراید همچنین ترمیم و معدنى شدن مجدد سطح دندان هاى پوسیده را تسریع مى کند و کمک مى کند که روندتخریب معکوس شود و موجب افزایش مقاومت سطح دندان در برابر پوسیدگى شود. در نهایت، فلوراید موجب کاهش اثر تخریبى باکترى ها در حفره دهان از طریق تداخل در تشکیل و عملکرد میکرو ارگانیسم ها مى شود. فلوراید ممکن است به صورت موضعى و سیستمیک به کار رود. وقتى در غذا و نوشیدنى مصرف مى شود فلوراید وارد جریان خون سیستمیک مى شود و در استخوان ها و دندان ها تجمع مى کند. گردش خون سیستمیک با فراهم کردن فلوراید در بزاق اثر موضعى هم دارند. مقدار کمى از فلوراید وارد بافت نرم مى شود و باقى مانده آن در بزاق ترشح مى شود. منبع اولیه فلوراید سیستمیک آب فلوریده شده است. غذا و نوشیدنى ها مقدار کمترى فلوراید دارند. منابع فلوراید موضعى شامل خمیر دندان، ژل ها، دهانشویه که روزانه توسط مصرف کننده ها استفاده مى شود و فلوراید غلیظ شده توسط متخصصان دندان بیشتر به صورت هاى ژل ها _ خمیرهابه کار مى رود.
• افزودن فلوراید به آب
افزودن فلوراید به عنوان یک اقدام بهداشت عمومى توسط انجمن دندان پزشکان آمریکا و انجمن تغذیه آمریکا مورد تائید قرار گرفته است. این انجمن ها بهداشت دهانو نیز ارزش افزودن فلوراید به آب را در زمینه پیشگیرى از بیمارى هاى دندانى و حفاظت از دندان ها مورد تاکید قرار مى دهند. اما به رغم این حمایت، استفاده گسترده از فلوراید مورد مخالفت ضدفلورایدافزاها، واقع شده است که آنها مدعى اند فلوراید افزایى آزادى انتخاب هر فرد را محدود کرده و خطر ابتلا به ایدز و سرطان را افزایش مى دهد. خطر هاى مربوط به بیمارى ناشى از فلوراید بى پایه و اساس است.
• مراقبت هاى پیشگیرانه
در برنامه هاى پیشگیرى از پوسیدگى دندان، رژیم غذایى متعادل، اصلاح منابع و مقادیر کربوهیدرات هاى قابل تخمیر و تلفیق اعمال بهداشت دهانبا شیوه هاى زندگى افراد مورد توجه قرار مى گیرند. بعد از وعده هاى غذایى و غذاى سبک باید مسواک زد، دهان را با آب شست یا آدامس(بدون قند) را به مدت ۲۰- ۱۵ دقیقه جوید. عادات مثبت شامل خوردن خوراک هاى سبک، جویدن آدامس بدون قند بعد از خوردن یا آشامیدن موادى که موجب پوسیدگى مى شوند.
با برنامه ریزى مناسب و بهداشت مناسب دهانو یک رژیم غذایى متعادل، خطر پوسیدگى زایى به شدت کاهش مى یابد. اعمالى که باید از آنها پرهیز کرد عبارتند از استفاده از نوشیدنى هاى گازدار طى دوره هاى ممتد، خوردن متناوب غذا هاى سبک و نگه داشتن مقادیر زیادى از مواد قندى یا آب نبات هاى خوشبو کننده دهان طى دوره هاى ممتد. دارو هاى جویدنى یا مایع بدون نسخه پزشک و ترکیبات ویتامینه هم ممکن است مواد قندى داشته باشند مانند ویتامین c که قند موجود در اسید آن موجب پوسیدگى دندان مى شود و خواندن دقیق برچسب به منظور جلوگیرى یا کاهش استفاده از چنین محصولاتى مهم است. کربوهیدرات هاى قابل تخمیر مانند آب نبات، بیسکویت ها، کلوچه، چوب شور و چیپس بایستى همراه وعده هاى غذایى خاصى خورده شود. یک تکه پنیر در یک وعده غذایى نمونه اى از تدبیر هاى کاهش پوسیدگى دندان است. چیپس ها و بیسکویت هاى سبک، میوه ها و آب میوه ها احتمالاً نسبت به همتا هاى چربى دار خود از تراکم قندى بیش ترى برخوردارند. اعمال مربوط به بهداشت دهاناز قبیل مسواک زدن و دهان شویى و جویدن آدامس بدون قند بعد از خوردن غذا مى تواند خطر پوسیدگى دندان را کاهش دهد. ترکیب کردن میوه ها و پنیر در وعده هاى غذایى موجب کاهش پوسیدگى زایى غذا هاى مذکور مى شود.

تمایز بین مواد پوسیدگى زا، متوقف كننده پوسیدگى و ضدپوسیدگى بسیار بااهمیت است. نتایج مطالعات نشان داده است كه میزان اسیدى كه از تخمیر مواد غذایى توسط باكترى ها ایجاد مى شود به اندازه قندى كه در آن ماده وجود دارد بستگى دارد. پوسیدگى زایى همچنین مى تواند تحت تاثیر عوامل دیگرى مانند حجم و میزان بزاق تولید شده در فرد، تعداد وعده هاى مصرف غذا، تركیبات مواد غذایى مورد استفاده، میزان تشكیل پلاك میكروبى و میزان استعداد ژنتیكى فرد قرار گیرد. مواد غذایى متوقف كننده پوسیدگى یا آن دسته كه توسط میكروب هاى پلاك قابل سوخت و ساز نیستند ph بزاق را به پایین تر از ۵/۵ كاهش نمى دهند این مواد شامل پروتئین هایى چون تخم مرغ، ماهى، گوشت، بعضى سبزیجات و آدامس هاى بدون قند هستند. شیرین كننده هاى غیركربوهیدراتى از قبیل ساخارین، سیكلامات ها و اسپارتام نیز جزء این گروه هستند. بعضى از شواهد دال بر این است كه گروه اخیر به علت اینكه مواد مورد نیاز را در اختیار استرپتوكوك قرار نمى دهند متوقف كننده پوسیدگى هستند.مواد غذایى ضدپوسیدگى، موادى هستند كه هنگام استفاده از آنها جذب غذا هاى اسید و ژنتیك توسط باكترى ها مختل مى شود. الكل هاى پنج قندى جزء این دسته محسوب مى شوندزیرا توسط آمیلاز بزاق تجزیه نمى شوند. مكانیسم عمل آنها شامل فعالیت هاى ضدمیكروبى علیه استرپتوكوك موتان است. تاثیر آدامس از طریق ترشح بزاق است كه منجر به افزایش فعالیت خنثى سازى بزاق و در پى آن افزایش زدودن كربوهیدرات هاى تخمیر شونده از سطح دندان مى شود. آدامس هاى بدون قند از طریق افزایش جریان بزاق در كاهش پوسیدگى موثر هستند. توصیه مى شود پس از غذا هاى حاضرى یا وعده هاى غذایى مورد استفاده قرار گیرند تا احتمال پوسیدگى را كاهش دهند در عین حال امكان معدنى شدن مجدد بخش هاى تخریب شده دندان نیز افزایش مى یابد. در واقع مكانیسم ضدپوسیدگى گزیلیتول موجود در آدامس جایگزین شدن آن به جاى كربو هیدرات هاى تخمیرشونده رژیم غذایى است. استرپتوكوك موتان قادر به متابولیزه كردن گزیلیتول نیست. از دیگر مواد ضدپوسیدگى پنیرها مى توان از پنیرچدار و سوئیسى نام برد.