hamid_rahmati2
New member
سیر تکاملی آجر :
احتمال داده شده است که در عصر پارینه سنگی با توجه به رد پای انسان ها بر روی گل توجه شکارچیان به استفاده از گل های (رسی) جلب شده است و در سیر تکاملی اولیه خود خشک کردن آن در آفتاب به اذهان انسان های آن زمان رسیده است و این سیر تکامل در عصر نوسنگی که شکارچیان به کشاورز تبدیل شدند پیشرفت نموده و نیاز به مسکن و سرپناه این تکامل در مورد استفاده از گل ها و خشک کردن آنها را سرعت بیشتری داد. دلیل عمده استفاده از گل ها و به خشت تبدیل کرن آنها، دو خصوصیت عمده گل ها (رس ها) بوده که یکی خمیری بودن خشت در هنگام تر بودن آن و دومی صلب بودن آن در زمان خشک شدن آن است. هنوز بطور دقیق مشخص نیست که پخت خشت های گلی در چه موقع و در چه مکانی شروع شد اما طبق نظر تاریخنویسان در 6500 سال پیش قصر کیش در سومر باستان توسط خشت های پخته شده یعنی آجر مفروش گردیده است. نحوه پخت این آجرها بسیار ابتدائی بوده است و روش کار بدین صورت بوده که چند لایه آجر پخته شده بر روی سطح زمین قرار داده می شده بطوری که مجراهائی در جاهای مختلف بین آنها برای قرار دادن سوخت وجود داشته است.
سپس خشت های خشک شده را بر روی این پی آجری می چیدند. بین خشت ها فضاهائی را خالی می گذاشتند تا سوخت بیشتری در آنها جای داده شود. برای جلوگیری از اتلاف حرارت، کل کوره را با خاک رس یا آجر پخته شده پوشش می دادند. بعد از آن سوخت را آتش می زدند تا کاملاً بسوزد این عمل ممکن بود روزهای زیادی بطول انجامد بعد از پختن دوره انتظار طولانی تر برای خنک شدن کوره تا حدی که بتوان آجرهای جدیداً پخته شده را خارج نمود پیش می آمد.این نوع از کوره ها دمائی تا حدود 600 درجه سانتیگراد را تولید می کردند. چنین کوره هائی حدود 4000 سال پیش در مناطقی از خاورمیانه از جمله شهر سوخته سیستان مورد استفاده بوده است.اما بعد از آنها در قرن های اول و دوم میلادی این رومی ها بودند که کوره های خود را به درجه بالائی از پیچیدگی رسانده و از آنها در مقیاس بزرگ بهره برداری نمودند. در این نوع کوره که دارای ساختمانی آجری و سفالی بودند دو اتاقک وجود داشت. از اتاقک پائینی برای پخت و از اتاقک بالائی بعنوان گرمخانه استفاده می گردید.این کوره ها را غالباً در کنار تپه هائی رو به بادهای غالب منطقه می ساختند تا جریان هوای خوبی برای تونل پخت فراهم شود. تقریباً تمامی اتاقک پخت و همچنین بخشی از اتاقک گرمخانه در دامنه تپه جای می گرفت. بدین ترتیب نه تنها اتلاف حرارت کاهش می یافت، بلکه کوره نیز در برابر تنشه ای ایجاد شده توسط حرارت بالا مقاوم می گردید. گازهای داغ خارج شده از اتاقک پائینی از طریق هواکش های کف گرمخانه به داخل آن وارد می شد. قسمت جلوی گرمخانه در دامنه تپه به سطح زمین بسیار نزدیک بود تا بارگیری و تخلیه بار آسان باشد.روش کوره های دستی و قالب گیری دستی تا اوائل قرن نوزدهم ادامه داشت و بعد از ورود به قرن نوزدهم هم آهسته آهسته روش های دستی کنار گذاشته شد و با سرعت زیادی روش های ماشینی جایگزین روش های دستی شد. هم اکنون آجرهای دستی به اندازه های غیر معمول و شکل های پیچیده حتی در کشورهای پیشرفته هم تولید می شوند که بیشتر آنها کاربردهای خاص را دارند.
چگونگی تولید
با ترکیب خاک مناسب (به میزان 95%) و مواد افزونی (داخلی) تولید آجر امکان پذیر است. ابتدا خاک محل استقرار کارخانه مورد برداشت و آزمایش قرار می گیرد. بعد از دستیابی به جواب های مورد نظر در حیطه استانداردها مواد اولیه به انبار خاک خشک توسط تسمه نقاله وارد آسیاب می شود و بعد از پودر شدن به غربال رفته و در آنجا ضایعات جدا گردیده و پودرهای مناسب به انبار خاک پودر شده، منتقل می گردد. بعد از این مرحله خاک پودر شده با آب داخل مخلوط کن شده تا گل مناسب پدید آید. این گل توسط نقاله به داخل اکسترودر، خلاء وارد شده و مجدداً مخلوط می شود و گل بصورت تکه تکه شده درآمده و به داخل محفظه خلاء رفته تا هوای اضافی داخل آن خارج شود. بعد از این مرحله گل موجود توسط اکسترودر متراکم شده و گل بصورت شمش از دستگاه اکسترودر خارج می شود. بعد از طی این مرحله و تولید شمش گل این شمش بطرف دستگاه برش خشک (توسط تسمه نقاله) حمل شده و به ابعاد مورد نظر برش داده می شود بعد از این مرحله خشک کردن خشت ها صورت می پذیرد و استفاده از یکی از روش های موجود نظیر خشککن اتاقکی، خشک کن تونلی و یا فضای باز، خشت ها خشک می گردند.بعد از خشک شدن خشت ها وارد کوره می شوند تا پخت آنها صورت پذیرد.
انواع آجرها از نظر نوع مصرف :
آجر معمولی : آجرهائی هستند که برای کارهای عمومی ساختمان مناسب هستند و به روش دستی یا ماشینی تولید می شوند.
آجرنما : بطریق خاصی ساخته می شود تا هنگام مصرف بدون نیاز به اندودکاری یا روکش های دیگر خود، دارای ظاهر مناسبی باشد، این نوع آجر هم می تواند به روش دستی (قزاقی) یا ماشینی تولید شود.
آجر مهندسی مرغوب : این آجر دارای جسمی متراکم، پرقدرت و نیمه شیشه ای است و عمدتاً در سازه های با قدرت تحمل بار زیاد بکار برده می شود. این آجر منحصراً به روش ماشینی تولید می شود.
انواع آجرها از نظر کیفیت :
آجر با کیفیت مناسب برای مصارف داخلی (توکار) : این آجر برای مصارف معمولی در داخل ساختمان بکار می رود.
آجر با کیفیت معمولی: این نوع آجرها دارای دوامی کمتر از آجرهای با کیفیت ویژه ولیکن معمولاً در نماهای خارجی ساختمان دوام کافی را خواهد داشت.
آجر با کیفیت ویژه : این نوع آجر در شرایط سخت و ویژه کاربرد دارد نظیر مناطقی که از آب اشباع شده یا یخ زدگی ممکن است رخ دهد نظیر : دیوارهای حائل، کانال های فاضلاب، فرش پیاده روها و غیره.
درجه حرارت لازم برای پخت آجر بستگی به نوع خاک و تعداد عناصر معدنی موجود در خاک دارد. درجه حرارت مناسب بین 900 تا 1200 درجه می باشد.
انواع آجرها از نظر شکل :
آجر توپر که در آن حجم سوراخ ها از 25 درصد حجم آجر (یا در حالت آجرهای پرسی، حجم فرورفتگی از 20 درصد آجر) تجاوز نمی کند. در این نوع آجر سوراخ ها کاملاً یا تقریباً از میان آجر عبور می کنند.
آجر سوراخ دار : که در آن حجم سوراخ هائیکه از میان آجر می گذرد از 25% حجم آجر بیشتر باشد.
آجر توخالی : که در آن حجم سوراخ هائیکه از میان آجر عبور می کنند از 25% حجم آن بیشتر است و هیچگونه محدودیتی در ابعاد سوراخ ها وجود ندارد.
آجر متخلخل : که در آن حجم منافذ (سوراخ های بسته شده در یک انتها) بیش از 20% حجم آجر باشد. نکته مورد توجه این است که آجرهای متخلخل معمولاً با روش های پرسی تولید می شوند و آجرهای سوراخ دار و توخالی با استفاده از روش دکسترودر (برون رونده) ساخته می شوند.
آجر با شکل مخصوص : که دارای شکل هندسی بغیر از مکعب مستطیل معمولی هستند.
احتمال داده شده است که در عصر پارینه سنگی با توجه به رد پای انسان ها بر روی گل توجه شکارچیان به استفاده از گل های (رسی) جلب شده است و در سیر تکاملی اولیه خود خشک کردن آن در آفتاب به اذهان انسان های آن زمان رسیده است و این سیر تکامل در عصر نوسنگی که شکارچیان به کشاورز تبدیل شدند پیشرفت نموده و نیاز به مسکن و سرپناه این تکامل در مورد استفاده از گل ها و خشک کردن آنها را سرعت بیشتری داد. دلیل عمده استفاده از گل ها و به خشت تبدیل کرن آنها، دو خصوصیت عمده گل ها (رس ها) بوده که یکی خمیری بودن خشت در هنگام تر بودن آن و دومی صلب بودن آن در زمان خشک شدن آن است. هنوز بطور دقیق مشخص نیست که پخت خشت های گلی در چه موقع و در چه مکانی شروع شد اما طبق نظر تاریخنویسان در 6500 سال پیش قصر کیش در سومر باستان توسط خشت های پخته شده یعنی آجر مفروش گردیده است. نحوه پخت این آجرها بسیار ابتدائی بوده است و روش کار بدین صورت بوده که چند لایه آجر پخته شده بر روی سطح زمین قرار داده می شده بطوری که مجراهائی در جاهای مختلف بین آنها برای قرار دادن سوخت وجود داشته است.
سپس خشت های خشک شده را بر روی این پی آجری می چیدند. بین خشت ها فضاهائی را خالی می گذاشتند تا سوخت بیشتری در آنها جای داده شود. برای جلوگیری از اتلاف حرارت، کل کوره را با خاک رس یا آجر پخته شده پوشش می دادند. بعد از آن سوخت را آتش می زدند تا کاملاً بسوزد این عمل ممکن بود روزهای زیادی بطول انجامد بعد از پختن دوره انتظار طولانی تر برای خنک شدن کوره تا حدی که بتوان آجرهای جدیداً پخته شده را خارج نمود پیش می آمد.این نوع از کوره ها دمائی تا حدود 600 درجه سانتیگراد را تولید می کردند. چنین کوره هائی حدود 4000 سال پیش در مناطقی از خاورمیانه از جمله شهر سوخته سیستان مورد استفاده بوده است.اما بعد از آنها در قرن های اول و دوم میلادی این رومی ها بودند که کوره های خود را به درجه بالائی از پیچیدگی رسانده و از آنها در مقیاس بزرگ بهره برداری نمودند. در این نوع کوره که دارای ساختمانی آجری و سفالی بودند دو اتاقک وجود داشت. از اتاقک پائینی برای پخت و از اتاقک بالائی بعنوان گرمخانه استفاده می گردید.این کوره ها را غالباً در کنار تپه هائی رو به بادهای غالب منطقه می ساختند تا جریان هوای خوبی برای تونل پخت فراهم شود. تقریباً تمامی اتاقک پخت و همچنین بخشی از اتاقک گرمخانه در دامنه تپه جای می گرفت. بدین ترتیب نه تنها اتلاف حرارت کاهش می یافت، بلکه کوره نیز در برابر تنشه ای ایجاد شده توسط حرارت بالا مقاوم می گردید. گازهای داغ خارج شده از اتاقک پائینی از طریق هواکش های کف گرمخانه به داخل آن وارد می شد. قسمت جلوی گرمخانه در دامنه تپه به سطح زمین بسیار نزدیک بود تا بارگیری و تخلیه بار آسان باشد.روش کوره های دستی و قالب گیری دستی تا اوائل قرن نوزدهم ادامه داشت و بعد از ورود به قرن نوزدهم هم آهسته آهسته روش های دستی کنار گذاشته شد و با سرعت زیادی روش های ماشینی جایگزین روش های دستی شد. هم اکنون آجرهای دستی به اندازه های غیر معمول و شکل های پیچیده حتی در کشورهای پیشرفته هم تولید می شوند که بیشتر آنها کاربردهای خاص را دارند.
چگونگی تولید
با ترکیب خاک مناسب (به میزان 95%) و مواد افزونی (داخلی) تولید آجر امکان پذیر است. ابتدا خاک محل استقرار کارخانه مورد برداشت و آزمایش قرار می گیرد. بعد از دستیابی به جواب های مورد نظر در حیطه استانداردها مواد اولیه به انبار خاک خشک توسط تسمه نقاله وارد آسیاب می شود و بعد از پودر شدن به غربال رفته و در آنجا ضایعات جدا گردیده و پودرهای مناسب به انبار خاک پودر شده، منتقل می گردد. بعد از این مرحله خاک پودر شده با آب داخل مخلوط کن شده تا گل مناسب پدید آید. این گل توسط نقاله به داخل اکسترودر، خلاء وارد شده و مجدداً مخلوط می شود و گل بصورت تکه تکه شده درآمده و به داخل محفظه خلاء رفته تا هوای اضافی داخل آن خارج شود. بعد از این مرحله گل موجود توسط اکسترودر متراکم شده و گل بصورت شمش از دستگاه اکسترودر خارج می شود. بعد از طی این مرحله و تولید شمش گل این شمش بطرف دستگاه برش خشک (توسط تسمه نقاله) حمل شده و به ابعاد مورد نظر برش داده می شود بعد از این مرحله خشک کردن خشت ها صورت می پذیرد و استفاده از یکی از روش های موجود نظیر خشککن اتاقکی، خشک کن تونلی و یا فضای باز، خشت ها خشک می گردند.بعد از خشک شدن خشت ها وارد کوره می شوند تا پخت آنها صورت پذیرد.
انواع آجرها از نظر نوع مصرف :
آجر معمولی : آجرهائی هستند که برای کارهای عمومی ساختمان مناسب هستند و به روش دستی یا ماشینی تولید می شوند.
آجرنما : بطریق خاصی ساخته می شود تا هنگام مصرف بدون نیاز به اندودکاری یا روکش های دیگر خود، دارای ظاهر مناسبی باشد، این نوع آجر هم می تواند به روش دستی (قزاقی) یا ماشینی تولید شود.
آجر مهندسی مرغوب : این آجر دارای جسمی متراکم، پرقدرت و نیمه شیشه ای است و عمدتاً در سازه های با قدرت تحمل بار زیاد بکار برده می شود. این آجر منحصراً به روش ماشینی تولید می شود.
انواع آجرها از نظر کیفیت :
آجر با کیفیت مناسب برای مصارف داخلی (توکار) : این آجر برای مصارف معمولی در داخل ساختمان بکار می رود.
آجر با کیفیت معمولی: این نوع آجرها دارای دوامی کمتر از آجرهای با کیفیت ویژه ولیکن معمولاً در نماهای خارجی ساختمان دوام کافی را خواهد داشت.
آجر با کیفیت ویژه : این نوع آجر در شرایط سخت و ویژه کاربرد دارد نظیر مناطقی که از آب اشباع شده یا یخ زدگی ممکن است رخ دهد نظیر : دیوارهای حائل، کانال های فاضلاب، فرش پیاده روها و غیره.
درجه حرارت لازم برای پخت آجر بستگی به نوع خاک و تعداد عناصر معدنی موجود در خاک دارد. درجه حرارت مناسب بین 900 تا 1200 درجه می باشد.
انواع آجرها از نظر شکل :
آجر توپر که در آن حجم سوراخ ها از 25 درصد حجم آجر (یا در حالت آجرهای پرسی، حجم فرورفتگی از 20 درصد آجر) تجاوز نمی کند. در این نوع آجر سوراخ ها کاملاً یا تقریباً از میان آجر عبور می کنند.
آجر سوراخ دار : که در آن حجم سوراخ هائیکه از میان آجر می گذرد از 25% حجم آجر بیشتر باشد.
آجر توخالی : که در آن حجم سوراخ هائیکه از میان آجر عبور می کنند از 25% حجم آن بیشتر است و هیچگونه محدودیتی در ابعاد سوراخ ها وجود ندارد.
آجر متخلخل : که در آن حجم منافذ (سوراخ های بسته شده در یک انتها) بیش از 20% حجم آجر باشد. نکته مورد توجه این است که آجرهای متخلخل معمولاً با روش های پرسی تولید می شوند و آجرهای سوراخ دار و توخالی با استفاده از روش دکسترودر (برون رونده) ساخته می شوند.
آجر با شکل مخصوص : که دارای شکل هندسی بغیر از مکعب مستطیل معمولی هستند.