طاق بستان(طاق كرمانشاه)

[Nicol]

صحنه شكار گراز

اين صحنه در قابي به طول 70/5 متر و عرض 13/4 متر حجاري شده است. در سمت چپ اين قاب، 12 فيل در 5 رديف عمودي نقش شده كه بر روي هر كدام از اين فيل‌ها، دو نفر سوار شده است. اين فيل بانان در حال رم دادن گرازها از مخفي گاه باطلاقي خود به درون نيزارها مي باشند. در قسمت بالاي صحنه شكار، قايق پارويي ديده مي شود كه در داخل آن پنج نفر در حال كف زدن مي باشند. همچنين دو پارو زن در داخل اين قايق وجود دارد. در مركز صحنه، شاه در داخل قايقي ايستاده كه در اطراف او نوازندگان زن قرار دارند. شاه با تير و كمان در حال تيراندازي به طرف دو گرازي است كه به سوي او جهيده اند. در داخل اين قايق، چهار نفر قرار دارد. نفر اول و پنجم، پاروزن هستند و نفر دوم خدمه شاه است كه تيري در دست دارد. نفر چهارم نيز چنگ نوازي است كه در حال نواختن چنگ مي باشد. در اطراف اين قايق، پرندگان و ماهيان در ميان گياهان آبزي در حركتند. در عقب قايق شاه، قايق ديگري ديده مي شود كه چهار نوازنده زن، در حال نواختن چنگ مي باشند. در سمت راست قاب، صحنه پايان شكار نشان داده شده است. در اين صحنه شاه در داخل قايقي ايستاده و كماني كه زه آن باز مي‌باشد به نشانه خاتمه شكار در دست چپ گرفته است. همچنين برخلاف صحنه قبل، در كمر شاه شمشيري ديده نمي شود. بر دور سر او نيز هاله اي قرار دارد. در عقب اين قايق، قايق ديگري وجود دارد كه در داخل آن، زنان نوازنده در حال نواختن چنگ مي‌باشند. در قسمت پائين صحنه پنج فيل سوار، در حال جمع آوري گرازهاي شكار شده، نقش شده اند. عمل جمع آوري گرازها، به وسيله خرطوم فيل صورت مي گيرد و خدمه فيل ها با گرزهايي كه در دست دارند ضربه آخر را بر گرازها وارد مي كنند. در داخل قاب، در قسمت بالا، گرازهاي شكار شده بر روي فيل ها نشان داده شده و در قسمت پائين، گرازها از روي فيل ها بر زمين گذاشته شده و خدمه ها در حال قطعه قطعه كردن آنها مي باشند.

 

[Nicol]

تاريخ گذاري


در مورد زمان ساخت اين ايوان در ميان محققين سه ديدگاه وجود دارد. ديدگاه اول توسط اردمن (Erdmann) مطرح شده است به نظر او، اين ايوان در زمان پيروز يكم (459 ـ 448 م) ساخته شده است.

ديدگاه دوم توسط هرتسفلد (Herzfeld) ارائه شده است؛ او اظهار مي كند كه اين ايوان در زمان خسرو دوم (628 ـ 590 م) ساخته شده است.

ديدگاه سوم توسط فن گال (von. Gall) مطرح شده؛ او معتقد است اين ايوان همراه با نقوش ديوار انتهاي آن، در زمان پيروز يكم ساخته شده، ولي صحنه هاي شكار شاهي در ديوارهاي جانبي ايوان متعلق به زمان خسرو دوم مي باشد. امروزه در محافل ايران شناسي ديدگاه دوم يعني نظر هرتسفلد طرفداران بيشتري دارد.

 

[Nicol]

آسیب ها


متاسفانه در زمان قاجار دستکاریهائی صورت گرفته و تصاویری را حجاری کرده اند که لطمه فراوانی به طاق بستان وارد کرده است ، تصویر یک حاکم خود خواه در زمان قاجار که خواسته است از خود زیر این طاق یادگاری گذاشته باشد .

این حجاری مجسمه محمد علی میرزا پسر فتحعلی شاه قاجار را نشان می دهد . تصویر چنان نامناسب و بی ارزش است که حتی ناصرالدین شاه در سفرنامه خود در این باب چنین نوشته است :
بالای این صفحه آغاغنی ، خواجه پاشی محمد علی میرزای مرحوم ، که از طوالش گیلان بوده ، زحمت کشیدن صورت مرحوم شاهزاده را نشسته و حشمت الدوله پسرش و پسر کوچکتر را داده است حجاری نموده . خود آغاغنی را هم با هیات مکروه ایستاده در جلوی شاهزاده نقش کرده اند . طوری به او بیفتاده که واقعا مهوع است و طاق را ضایع کرده است و بسکه بد حجاری شده روی اشکال را رنگ آمیزی کرده اند . الحق مایه تضییع طاق شده است .

گويند فرشی از جواهر بر کف طاق بوده که هنگام حمله اعراب به ایران ميان فرماندگان عرب تقسيم شده است. طاق بستان از دير باز مورد حمله مهاجمان به ايران بوده و در زمان حضور نيروهای استالين و انگليس خساراتی به آن وارد شده اما هنوز شکوهمند است.

 

[Nicol]

سنگ نگاره دوره قاجار


در بخش فوقاني ديوار سمت چپ ايوان بزرگ، سنگ نگاره اي از دوره قاجاريه همراه با كتيبه اي به خط نستعليق حجاري شده است. در اين سنگ نگاره محمد علي ميرزا دولت شاه بر روي تختي نشسته است. وي صورتي فربه و ريش بلند دارد. سبيل او تاب داده شده و تا آن سوي گونه ها ادامه دارد. تاج او از نوع تاج های كنگره دار و شبيه تاج پدرش فتحعليشاه است. لباس او شامل پيراهن چين دار قرمز رنگي است كه تا قوزك پا ادامه دارد. وي كمربندي به كمر بسته و در قسمت پائين آن حمايلي قرار دارد. به حمايل او شمشير و خنجري آويخته شده است.

در كنار او شعري از بسمل شاعر كرمانشاهي در مدح او نگاشته شده است. مطابق با اين نوشته محمد علي ميرزا كوه طاق بستان را با كوه طور و جمال دولتشاه را با جمال حضرت موسي تشبيه كرده، وي همچنين خسرو پرويز را دربان خود معرفي كرده است.

در سمت راست او امامقلي ميرزا معروف به عمادالدوله به حالت ايستاده، با صورتي سه ربعي و بدني تمام رخ نقش شده است. وي داراي ريش كوتاه سياه رنگي است و تاج جواهر نشاني بر سر دارد. لباس او شامل پيراهن گشاد بلندي است كه متأسفانه رنگ آن از بين رفته. وي نيز خنجري در كمر بسته و شمشيري در غلاف به سمت چپ آويخته است.

در سمت چپ محمدعلي ميرزا، پسر ديگرش محمدحسين ميرزا نقش شده است. متأسفانه جزئيات صورت وي از بين رفته است. تاج او از نوع تاج هاي كنگره دار و لباس او شامل پيراهن سبز رنگ بلندي است. وي نيز شمشيري در غلاف به حمايلش بسته است.

در جلو محمدعلي ميرزا، آقاغني به حالت ايستاده با صورت و بدني تمام رخ نقش شده است. تاج او مخروطي بوده و لباس بلند قرمز رنگي پوشيده و به حمايلش خنجري آويزان کرده است.

 

[Nicol]

درسمت چپ سنگ نگاره، كتيبه اي به خط نستعليق نوشته شده است. اين كتيبه به صورت وقف نامه اي است كه مضمون آن حاكي از نحوه درآمد سه دانگ از مزارع كبودخاني است كه بايستي جهت عزاداري براي امام حسين (ع) در ماه عاشورا و و ساير عزا هزينه مي‌شد.

طبق كتيبه، اين سنگ نگاره در سال 1237 ه.ق به دستور آقاغني خواجه باشي محمدعلي ميرزا و توسط ميرزا جعفر سنگ تراش حجاري شده است.

 

[Nicol]

سر ستون ایزد بهرام_ طاق بستان

 

[Nicol]

سر ستون ایزد بانو آناهیتا_طاق بستان

 

[Nicol]

دریاچه طاق بستان

 

[rahnama]

مطالب نگار عزیز مصادف شده با مسافرت های شب عید. عزیزانی که قصد مسافرت دارند می توانند بنحو احسن از این تایپیکها استفاده کنند.

 

[Nicol]

 

[Nicol]

فضای بیرونی طاق بستان

 

[Nicol]

 

[Nicol]