غزلیات وحشی بافقی

[Maryam]

از تو همین تواضع عامی مرا بس است

در هفته‌ای جواب سلامی مرا بس است


نی صدر وصل خواهم و نی پیشگاه قرب

همراهی تو یک دو سه گامی مرا بس است


بیهوده گرد عرصهٔ جولانگه توام

گاهی کرشمه‌ای و خرامی مرا بس است


خمخانه‌ای نمی‌طلبم از شراب وصل

یک قطره بازمانده جامی مرا بس است


وحشی مگو، بگو سگ کو ، بلکه خاک راه

یعنی ز تو نوازش مامی مرا بس است

 

[Maryam]

آنکه بی ما دید بزم عیش و در عشرت نشست

گو مهیا شو که می‌باید به سد حیرت نشست


آمدم تا روبم و در چشم نومیدی زنم

گرد حرمانی که بر رویم در این مدت نشست


بزم ما را بهر چشم بد سپندی لازمست

غیر را می‌باید اندر آتش غیرت نشست


مسند خواری بیارایید پیش تخت ناز

زانکه خواهیم آمد و دیگر به سد عزت نشست


وحشی آمد بر در رد و قبولت حکم چیست

رفت اگر نبود اجازت ور بود رخصت نشست

 

[Maryam]

خود رنجم و خود صلح کنم عادتم اینست

یک روز تحمل نکنم طاقتم اینست


بر خنجر الماس نهادم ز تو پهلو

آسوده دلا بین که ز تو راحتم اینست


جایی که بود خاک به سد عزت سرمه

بیقدر تر از خاک رهم، عزتم اینست


با خاک من آمیخته خونابهٔ حسرت

زین آب سرشتند مرا ، طینتم اینست


میلم همه جاییست که خواری همه آنجاست

با خصلت ذاتی چه کنم فطرتم اینست


وحشی نرود از در جانان به سد آزار

در اصل چنین آمده‌ام ، خصلتم اینست

 

[Maryam]

آنکس که مرا از نظر انداخته اینست

اینست که پامال غمم ساخته، اینست


شوخی که برون آمده شب مست و سرانداز

تیغم زده و کشته و نشناخته، اینست


ترکی که ازو خانهٔ من رفته به تاراج

اینست که از خانه برون تاخته اینست


ماهی که بود پادشه خیل نکویان

اینست که از ناز قد افراخته، اینست


وحشی که به شطرنج غم و نرد محبت

یکباره متاع دل و دین باخته اینست

 

[Maryam]

ای مدعی از طعن تو ما را چه ملالست

بارد و قبول تو چه نقص و چه کمالست


گیرم که جهان آتش سوزنده بگیرد

بی آب شود جوهر یاقوت محالست


اینجا سر بازارچهٔ لعل فروشیست

مگشا سر صندوق که پر سنگ و سفالست


مارا به هما دعوی پرواز بلند است

باری تو چه مرغی و کدامت پر و بالست


با بلبل خوش لهجهٔ این باغ چه لافد

سوسن به زبان آوری خویش که لالست


خوش باشد اگر هست کسی را سر پیکار

ناورد گه ما سر میدان خیالست


خاموش نشین وحشی اگر صاحب حالی

کاینها که تو گفتی و شنیدی همه قالست

 

[Maryam]

مشورت با غمزه چشمت را پی تسخیر کیست

باز این تدبیر بهر جان بی تدبیر کیست


دست یاری کاستین مالیده جیب ما گرفت

جیب ما بگذاشت تا دیگر گریبانگیر کیست


ای خدنگ غمزه ضایع کن به ما هم ناوکی

تا بداند جان ما آماجگاه تیر کیست


این غرور نازیاد از بندی نو میدهد

حسن را در دست استغنا سر زنجیر کیست


بنده‌ای چون من که خواهد از تو قیمت یک نگاه

آورد گر دیگری در بیعش از تقصیر کیست


نام گو موقوف کن وحشی که این طومار شوق

هست گویا کز زبان عجز بی تأثیر کیست

 

[Maryam]

یارب مه مسافر من همزبان کیست ؟

با او که شد حریف و کنون همعنان کیست ؟


ماهی که چرخ ساخت به دستان ز من جدا

تا با که ، دوست گشته و همداستان کیست ؟


تا همچو ماه خیمه به سر منزل که زد

وز مهر با که دم زند و مهربان کیست ؟


آن مه کزو رسید فغانم به گوش چرخ

یارب نهاده گوش به سوی دهان کیست ؟


وحشی همین نه جان تو فرسوده شد ز غم

آنک از غم فراق نفرسود جان کیست ؟

 

[Maryam]

ای دیده ، دشتبان نگاهت به راه کیست

در خاطرت سواری طرز نگاه کیست


خوش پر فرح زمینی و خرم گذرگهیست

آنجا که جلوه می‌کند و جلوه گاه کیست


سر کرد ناز و فتنه و عالم فرو گرفت

شاه کدام عرصه گذشت این سپاه کیست


خوش کشوری که او علم داد می‌زند

ای من گدای کشور او پادشاه کیست


وحشی نهفته نیست که آن گرم رو که بود

این آتش نهفته که زد شعله آه کیست

 

[Maryam]

تا قسمتم ز میکدهٔ آرزوی کیست

رطل میی که مست شوم ، در سبوی کیست


تیغی که زخم ناز به قدر جگر خورم

تا در میان غمزهٔ بیداد جوی کیست


بیخی که بردمد گل عیشم ز شاخ او

از گلشن که رسته و آبش ز جوی کیست


داغی که روغنم بچکاند ز استخوان

با آتش زبانه کش شمع روی کیست


پای طلب که در رهش الماس گرد شوند

تقدیر سودنش به تک و پوی کوی کیست


دل را کمند شوق که خواهد گلو فشرد

آن پیچ و تاب تعبیه در تار موی کیست


وحشی علاج این دل و طبع فسرده حال

شغل مزاج گرم که و کار خوی کیست

 

[rahnama]

خود رنجم و خود صلح کنم عادتم اینست

یک روز تحمل نکنم طاقتم اینست

(بزرگترین درس)

 

[Maryam]

مریض عشق اگر سد بود علاج یکیست

مرض یکی و طبیعت یکی، مزاج یکیست


تمام در طلب وصل و وصل می‌طلبیم

اگر یکیم و اگر سد که احتیاج یکیست


اگر چه مانده اسیر است همچنان خوش باش

که منتهای ره کاروان حاج یکیست


فریب تاج مرصع مده به سربازان

که ترک سر بر این جمع و ننگ تاج یکیست


همین منادی عشقست در درون خراب

که آنکه می‌دهد این ملک را رواج یکیست


چه جای زحمت و راحت که پیش پای طلب

حریر نسترن و نشتر زجاج یکیست


بجز فساد مجو وحشی از طبیعت دهر

که وضع عنصر و تألیف امتزاج یکیست

 

[Maryam]

ای همنفسان بودن وآسودن ما چیست

یاران همه کردند سفر بودن ما چیست


بشتاب رفیقا که عزیزان همه رفتند

ساکن شدن و راه نپیمودن ما چیست


ای چرخ همان گیر که از جور تو مردیم

هر دم المی بر الم افزودن ما چیست


گر زخم غمی بر جگر ریش نداریم

رخساره به خون جگر آلودن ما چیست


وحشی چو تغافل زده از ما گذرد یار

افتادن و بر خاک جبین سودن ما چیست

 

[Maryam]

همرهی با غیر و از من احتراز از بهر چیست

خود چه کردم با تو چندین خشم و ناز از بهر چیست


باز با من هر زمانش خشم و نازی دیگر است

خشم و ناز او نمی‌دانم که باز از بهر چیست


از نیاز عاشقان بی‌نیاز است اینهمه

عاشقان را اینهمه عجز و نیاز از بهر چیست


مجلسی خواهم که پیشت گیریم و سوزم چو شمع

بر زبان آرم که این سوز و گداز از بهر چیست


گوش بر افسانهٔ ما چون نخواهد کرد یار

وحشی این افسانهٔ دور و دراز از بهر چیست

 

[Maryam]

کوچنان یاری که داند قدر اهل درد چیست

چیست عشق و کیست مرد عشق و درد مرد چیست


گلشن حسنی ولی بر آه سرد ما مخند

آه اگر یابی که تأثیر هوای سرد چیست


ای که می‌گویی نداری شاهدی بر درد عشق

جان غم پرورد و آه سرد و روی زرد چیست


آنکه می‌پرسد نشان راحت و لذت ز ما

کاش پرسد اول این معنی که خواب و خورد چیست


گرنه عاشق صبر می‌دارد به تنهایی ز دوست

آنچه می‌گویند از مجنون تنها گرد چیست


وحشی از پی گر نبودی آن سوار تند را

می‌رسی باز از کجا وین چهرهٔ پر گرد چیست

 

[Maryam]

قدر اهل درد صاحب درد می‌داند که چیست

مرد صاحب درد، درد مرد، می‌داند که چیست


هر زمان در مجمعی گردی چه دانی حال ما

حال تنها گرد، تنها گرد، می‌داند که چیست


رنج آنهایی که تخم آرزویی کشته‌اند

آنکه نخل حسرتی پرورد می‌داند که چیست


آتش سردی که بگدازد درون سنگ را

هرکرا بودست آه سرد، می‌داندکه چیست


بازی عشقست کاینجا عاقلان در شش درند

عقل کی منصوبهٔ این نرد می‌داند که چیست


قطره‌ای از بادهٔ عشقست سد دریای زهر

هر که یک پیمانهٔ زین می‌خورد، می‌داند که چیست


وحشی آنکس را که خونی چند رفت از راه چشم

علت آثار روی زرد می‌داند که چیست

 

[Maryam]

باز این عتاب و شیوه عاشق گداز چیست

بر ابرو اینهمه گره نیم باز چیست


زهرم دهند یا شکر آن چشم و لب بگو

امر کرشمهٔ تو و فرمان ناز چیست


ما خود بسوختیم در اول نگاه گرم

این شعلهٔ تغافل طاقت گداز چیست


از ما اگر کناره کنی حایلی بکن

اما نگاه را ز نگار احتراز چیست


یک زخم دور باش چو کوته نظر نخورد

پس مدعا از این مژه‌های دراز چیست


این لطفها که صرف دگرهاست کو یکی

تا بنگرد که عجز کدام و نیاز چیست


وحشی همیشه راز تو فاش از زبان تست

باز این سخن گزاری و افشای راز چیست

 

[Maryam]

زهر در چشم و چین بر ابرو چیست

باز فرمان تندی خو چیست


غیر ازین کآمدیم و خوار شدیم

گنه ما درین سر کو چیست


چون به ما زین بتر شوی که شدی

غرض مردم غرض گو چیست


گل تو خارهای خود راییست

بار تو ای نهال خودرو چیست


از دو سو بود این کشش ز نخست

این زمان جرمهای یکسو چیست


حسن و عشقند از دو سو در کار

جرم چشم من و لب او چیست


صبر وحشی به غمزه می‌سنجد

تیر در جان من ترازو چیست

 

[Maryam]

خنده‌ات برما و بر داغ دل درمانده چیست

گریه‌ات بر حال ماگر نیست باری خنده چیست


از قدح نوشیدن پنهانیش با دیگران

گر نمی‌داند که آگاهم چنین شرمنده چیست


از نکو خواهیست با او پند مهرآمیز من

ورنه از این گفت و گو سود و زیان بنده چیست


محتسب در جستن می پردهٔ ما می‌درد

مدعایش دیگر از این جستجوی گنده چیست


سال نو آمد غم بیهوده خوردن خوب نیست

می بخور وحشی خدا داند که در آینده چیست

 

[Maryam]

مست آمدی که موجب چندین ملال چیست

هشیار چون شوی به تو گویم که حال چیست


من حرف می کشیدن اغیار می‌زنم

آن مست ناز را عرق انفعال چیست


خنجر کشی که ما ز تو قطع نظر کنیم

کی می‌بریم از تو ، ترا در خیال چیست


از دشت هجر می‌رسم آگاهیم دهید

وضع نشست و خاست به بزم وصال چیست


وحشی مپرس مسأله عاشقی ز من

مفتی منم به دین محبت سؤال چیست

 

[Maryam]

وصلم میسر است ولی بر مراد نیست

بر دل نهم چه تهمت شادی که شاد نیست


غم می‌فروخت لیک به اندازه میفرست

یک دل درون سینه ما خود زیاد نیست


جایی هنوز نیست به ذوق دیار عشق

هر چند ظلم هست و ستم هست و داد نیست


ای بی‌وفا برو که بر این عهدهای سست

نی اندک اعتماد که هیچ اعتماد نیست


رو ، رو که وحشی آنچه کشید از تو سست عهد

ما را به خاطر است ، ترا گر به یاد نیست